Full text of "Apocalypsis Iohannis, breviter ivxta eius effectum explicata: ... iam verissimę ac breuissimae ecclesiasticae historiae loco esse potest. Accessit et protomartyrium Habelis, de Christo, in quo de prima, uera, ueteri & perpetua ecclesia ... agitur"

See other formats

APOCALY 

PSIS IOH A NNIS* 

fc R E V I T # E R I T X T A E> 

ius efFe&um explicata:Que iam verif- 

fime^acbreuifsimae Ecclefiafti- 

cae hiftoriaeloco effe poteft. 



ACCESSIT ET PROTOMAR- 

tyritm UaSelis.de Cbri&o , w cjuo de pri- 

nu,ucra y ueteri & perpctua Ecclefia\ 

ciusfy forma wfortuna typi- 

ceagitur. 



VEI^VE Ti\VM ^f ^TO V OE VM 



*B U S I L E ^JE. 



DfcDICATJO, 

MMagna quamuis cupia, pamafalte 
fuppetitfacuItas,Sanc~iifsimamater 
Eeclefla,qu<£ tibi diuinc Reuclationis clcdi 
cect>mentaria(fcholiapotius)proconfola 
tione,aDominobenignecollata,dum te- 
cum inhocfqualido deferto,ab infeftoDra 
coneproiligatus exulo, quibus hxc dura 
exilij tedia rallam , ac me communi tecum 
forte confoIer,donec commutatis vicibus, 
pofthorrenda hanc tempcftatem, gratior 
aura rcfpiraucrit, ne commifTumaDomi- 
no talcntu,penitus mroeneratu reponam, 
dum facru a Chrifto mihi deflgnatu,ab An 
tichriftoprohihetur^miniftenu.Pr^ftantif- 
fimnm,& folidifsimum,pr£ter ca:tera,com 
mentariufubminiftrauit experientia,non 
pro harum reuelationum dignitate, & am- 
plitudinc,fcdpromea angufta capacitate, 
Sc qualicimq; iedulitate. Quod vt ab exor- 
dio , itanuncin fine,niaximi omnium eft 
de tuo vfu,& necefsitate,dum infernalis il- 
Je Draco per fccleratifsimum fuum Apol 
Jyontem,An^eIum iftum Abyfsi , extfemu 
faeuiat.Et quamuis plur.es^praftantioresqi 
inhaec facraoracula commentati funt,ne 
dedigneris qusfoha^cexiliaafTumere^quas 
fine tediola prolixitate rem verbotim bre- 
vubus aperiunt,fuamque ampiitudinem , fi 

A 2 quis 



<mis meditetur,iricludunt.Neq; per omnfd 

abfolutaproporio,relinquens Spiritui fan- 

&o fuam Jibertatem,&multiformitatem,vt 

maneat in pcrpetuo exercitio , vfq; ad eius 

confummationem.Interim folemur nos dc 

diuina prouidentia,dc certo,&felici re- 

rum euentu, & exitu. Neq; hic humana iu- 

dicia moror,afTumantur ne,an abijciantur, 

modo talentum dem ad vfuram, dc qua re- 

ipondeantDominoChriffco trapezi- 

t^.yalc,3e mutuis ad Deuntpre 

cibus commendatum ha- 

b e , ex tertio meo . 

carccrc An - 

11063. 



fmgukcaptta. 



Coht- 
rent 



C i.De Authorc,cr argument9 

I hbri , de ordine rcuclantium, 
de gloriofa perfona Cbriftt, 
aut ew myftagogtje 7. c<m- 
deUbrtiJapadibuA, esftellti 

b x.CTt-defcptem Ecclefiattm 
Angeiis. 

( 4. Ve uniucrfaliT.cclcpa t eiui 

l Capitc,zrmanbris. 

r.jye 



Vctcu 
uniuer 
falU 



Succc 
daneu " 
cobx- 
rcnt 



i 



NoU4 
alti 



f. Vc hbro hoc onculari,fi- 
gittato, Agno, Cbriftojmmo- 
lato,ad aperiendnmtradito. 
<s. Befeptemfigillorum aper 
tione , de quatuor equitibus 
graffatoribui,dc ftatu iuftoru 

fc ecciforum , er de iudiao ex- 
tremo. 

7. Ttecleflorum configndti* 
nc,& numero eorwm y ante cx 
tremum complendo. 
$. De feptem Tubis fucceda* 
neis ufcu ad extremwm,de ipft 
rum effeftiSui in Ecclefia,pri 
mum>dc primii quatuor tubti 
eytributVd:. 

s>. De tribm rcliquis tubii , dc 
Antichriftianifmo occidenta^ 
li 9 CT orientaliyduobwi V*. 
io.De AnQelQ,Cl>riQi glorifi 
cati myftdgogo,nouifiimi ttm 
poria certificatorc , oracukri 
Sunclibrum apertum, loSan- 

I nitradentc. 

*■ 11. BetcrtiOyUltimo Temph> 
4e duobwi Teftibwi Chrifti 9 & 
ipforum tcmporc nouifiimo, 
DcfeptimtTub*. 

T t 



r 



Vrtt- 

ucrfa- 

lk 





Occi- 




dentd- 




Iti 


Spe-- 




cia~ 




iu 




*- Orien 




ulu 



u.Dc Ecdefid uniucrfitli,eius 
perpetuo hotte Dracone , cr 

Jde cius dcfcnfore Michaclc,uf 
qucadextremum. 
13.Dc Beftia cjuarta antichri 
"1 ftiana,dc tempore priorisw 
pofterioris cius Damnationii 
er nomine. 

14. De Agno Zionio , regno 
CbriSi uniuerfuli ufy adex- 
trcmumjribMcfc eius Angeiis 
. Uolannbut. 
\1.&\<S. Defcptem ultim£ 
ir&Dciphialts,per feptcm an 
gelos cjfitfi$,tertio V*. 
17.Dc imagineftorentis Anti 
chriftianifmi,BeftidC } 0' Mcre 
tricis Babylonica*. 
is. De formarucntisBabyto- 
nis anticbri&iana , nunquim 
inftaurandt. 
L 19.Dc gratulatione Ecclcfit, 
deextrcmo pr&lio Chriili cr 
Antichri&i&crovsst Beftice. 
zo.Dc Antichrislianifmo ori 
entalisiusq; tempore, fuccef- 
fione^fine. 

a 1 cr n.De fyonfa Agni, no 
ua lerufc\lm s ceterna^feliciU 
te hcclefia E/cclonww, 



APOCALYPSIS IE^ 

S V C H R I S TI P E R S. I O- 

hannem exccpta , pro vCumilu 

tantis EccIefix,verbotim,bre- 

uiterq; cxplicata. 

C A P V T P R I M V M. • 
DeAuthore, Sc srgumento libri. 

Reueldntium ordo y t?ropter reue 
lationu authoritatem j>r<$po- 
nitur. 



EVELATIO)ora- 

culum, arcanum , fatu, 
vaticinium, myfleriu, 
apocalypfls,vifio. 

lcfuChrifti)Dci&cho 
minis, Regis ScSacer- 
dotis noflri £terni,iam 
glorificati. 

Qtt4Mcfafcr«Dew)Pater, primarius reue iohan.j. 
lator. Filius k fe non poteft facere quicqua, 
refpe&uhumanitatis. Omnia, quse accepi 
&Patre,noufeciuobis. Vtaudiui aPatre, l°« an -i« 

A 4 




8 APOCALYPSIS 

Jtthan.l, fic loquor in mundo.Deum ncmo vidit vrt 
quam, Filius quieilinfinu Patris, enarra- 
uit. Modus reuelationis, fequitur in cap.4. 

V( ojlenderet feruis fuis) miniftris Verbi , 
Cultoribus.Nonfacit Dominus quicqua, 
nifi prius reuelauerit fecretum fuum feruis 
fuisprophctis. Amos 5. Vobis datum eft, 
nofiemylleriaregnicaelorum.Matt.13. Spi 
ritusfcilicet, futuraannunciabituobis.Io- 
han.itf.Caufafinalis. 

QU£ oporteatfiericit6)pcrpetua. fuccefsio 
ne,de forma,fortuna, Sc fine militantis Ec- 
clefiae,De regno Chrifti, & Antichrifti, uf. 
queadfinem Mundi, Detempore,forma 
&fignis diciextremi. Argumentum libri. 

Etfignificauit)cx charitate,ratione partici 
pationis naturae,crucis, gloriae & fcientiae. 
Quae audiui aPatre,notafeci uobis. 

x/Aifiq Attgf/o/wo)myftagogo, reuelatio 
nis mediojdum ipfe ante gloriofam appari 
tionem ad iudicium,non apparebit in mun 
do.Pofthac non vidcbitis me.Iohan.i6,Do 
nec dicatis ,Benediclus qui venit in nomi- 
ne Domini.Matt.23. Videbitis filium homi 
nis in nubibus caeli. Matt. zy. Angelus , hic 
eft collecliuum,fingulare pro plurali. 

Ser«o/woIoiJ4«ni)Apoftolo , & Euangeli- 
ftae,tam feni,& aetate confe&o , ne cogite- 
musdealiaiuuenili petulantia, prae iudi- 

cio, 



CAPVT r. p 

c\o,Sc confi&ione. Qui erat inter illos , qui 
Chriftum interrogabant de ratione futuro 
rum.Matt.24.Acl:or.i. Ioanneshic fuftinet 
perfonam totius Ecclefise, cuius caufa ha*c 
reuelantunlpfe excipit,& porro communi 
catEcclefiae. 

Quitejlificdtwseftfemonem Dei.) Patris de 
filio,cuminquit, Hic eft filius meus dile- 
clus inquomihicomplacuijpfum auditc. 
Matt.3.17, 

Bt teitimonium lefu Chrifti) de Patre , quod 
miferit eum,& per eum operetur, quod ip- 
fe Sc Pater unum fint. Quibus mutuis tefti- 
monijs conftat tota doctrina falutis no- 
ftrae : & prophetarum vaticinia, de totius 
mundi Saluatore,confirmantur,ad folidu 
noftrae fidei fundamentum. 

Qutcuncfcm&it.) certifsima teftimonia, 
non accepta ab alijs,fed oculariter confpe- 
&a,praedicando & defcribendo vitam , do- 
ctrinam & acla Chrifti. Eft defcripto indi- 
uiduae perfonat: ad dirTerentiam cuiufcun- 
que alterius Ioannis, ferui Dei , miniftri 
Chrifti&Euangelij.Omniafaciuntproh* 
ius rcuelationis authoritate:& noftre^ fidei 
confirmatione.Haclenus titulus feu infcri- 
ptio libri,fequitur eius commendatio. 

B<r*rtM*.)ratione doctrinae de Chtifto & 
cautionis ab Antichrifto , iacula praeuifa 

A 5 



tO APOCALYPSIS 

poflunt caueri,aut certc minus feriunt. De 

forma & fortuna Ecclefiae. 

QMf7c^ 5 )fcrutatur,meditatur fibi expH- 
cat,&prsedicat alijs,vt verbum Dei, Pfal.i. 
lQ.Ioan.5. Contracos,qui neglio un tvta- 
pocryphu: & monentalios nele^ant.Pro 
cis,quiprocitis intellectu laborant,quam 
uis non omnia afiequantur.Exparte enim 
cognofcimus i.Cor.13, 

Etqui audiunt fermones prophetU huiws,<tc 
feruant ed t quie in eafcriptafunt) Pari attentio 
tie 5c obferuatione cumLegc 8c verbo Dei, 
necogitem9efTevanafomnia,&ociofasva 
nafq; fpeculationes,noftr^q ; falutis cum di 
fpendionegligamus,q'u32 in pofterum de 
Chrifto,& Antichrifto obferuandafunt. * 

Tempusenimpropeest) Attentionis Sc ob- 
feruationis ratio eft,neccfsitas, K *'r\defti- 
hatum tempus eft, quod iam inquit in- 
ftare,ne cogitemus eius protra&ionem, vt 
Danielis tempore.Hactenus de infcriptio- 
ne,&argumentolibri, ab eius authoribus 
Deo Patre,Chrifto, Angelo,& Iohanne, de 
rebus in pofteru in Ecclefia agendis.Sequi 
tur hbri dedicatio ad deftinatos fufcepto- 
res,quiporro vniuerfaeEcclefi^permanus 
tradunt , perpetua fuccefsione ad fine vfqj. 

lohannes feptem Ecclcfijs 9 qu<e funt in Afid.) 
minorc,tutproprie,quibus fcilicet,Iohan- 

QCS 



capvt r. 11 

nes poft difceflum Pauli praefuit, cuiufquc 
exilij caufa erant folicit# , exoptabantquc 
reftitutioncm,vt interim haberent fuarum 
moIeftiarumexprxfcientia,&:deftinatio- 
ne Dei confoiationem, negligentiorcs ex- 
hortationem. Quk dedicatio porro vniucr 
fam Ecclefiamadhunc hbrum obli°;at,ex. 
iufliiAngeli Chrifti, ne cogitemus noftro 
cfle in arbitrio eius obferuationem. 

Gratia uobis er P^x)Apoftolica Salut atio 
eft,3cJibriexordiumJSratia&:yax conjun 
g u n t u r, & n ab e ntFc lnutuo , vt caufa & c ffc 
ctus.Gratia,complectitur tottim aclum Iu- 
itificationis noftras, Pax,totum eius fru- 
ctum, bonam confcientiam, inhabitatio- 
nem & operationein Dei in nobis. Rom.5. 
Iuftificati gratis,per gratiam ipflus , pacem 
habemus crgaDeumper Chriftum. 

AB co^ui eji 3 erdt er futurm e #,)Patre,seter 
noDeo,quicompleclituromnia tempora, 
prsefentia Sc futura , qui eft ante,& poil: 
mundum,perpctuo. 

EtdfcptemSpiritibut)* feptiformi Spiri- 
tu fcilicet Deo,qui vnus intcr perfonas tri- 
nitatis,multiformis donis 8c operationi- 
bus eft.Iefla.iL 

Qui in cor.faefiu throni tiwi /*wf)qui Spiri- 
tus fanclus cum Patre& Filio regnat per- 
petuo.Ecclefiam Dci feptemplici renoua. 



XX APOCALYPSIS, 

tioneiJIuflrat. Ad difFerentiam creatiuo# 
rum fpirituum,Angelorum. 

Etdlcfu Cbrifto )uero Deo inearnato & 
paffo:iamglorif]cato,& ad dexteram Pa- 
tris regnante . Cuius fequ iturperfonce de 
fcriptio,proprietas rnTrinitate & ccrtapre^ 
dicataperfonarum. 

Qui ejl Tejlisfidclis) de Dco Patrc , 4 quo, 
qua?vidit&audiuit,teftatuseflnobis,Qui 
eftinfmu Patris, enarrat nobis eius vo- 
luntatem beneuolentiam,*w, Verbum, 
SermoPatrisabinitio,cuiusnarrata, funt 
teftimonia.Ipfe abfolutus,nos rcfpe&iui te 
ftes. In de fcri ptionc Chriiti, eftprclixior, 
quodeftauthor &: argumcntulibri huius. 

frimogenitut mon«or«m)Refpeclu fuse ha 
manitatis,virtute diuinitatis, mcrito fpon- 
taneas mortis & abfolutae reucrentias erga 
Patrem,typus vniuerfas refurrec*Honis,c;e- 
teris mortuis,ad eius typum quoq; rcfufci- 
tatis,& refopitis,vfq; ad vniucrfalem refur 
rectionem. 

VYineepSYCgumtcrr* ). Monarcha mundi 
abfolutus&?eternus,iure creationis, pof- 
fefsionis & belli,merito fuperatae mortis Sc 
Sathan« : cui data efta Deo Patre omnis 
poteftas in caelo Sc in ten a : quem adorant 
omnes Angeli Dci:per quem omncs rcges 
*cgnant:cuiflec'htur omne gcnu cxleftiu, 

terrc* 



CAPVT U lj 

terreftrium 3c infernorum, omnisq; lingua. 
confitetur quod flt in gloriaDeiPatris.Qui 
tande conterct omnia regna mundi,ac po- 
nctomnes fuos hoftes icabellum pcdum 
fuorum.Cuius regni non crit finis. 

QUiddtXittioO abfolute^ seque" vt Pater 
Ioan.5.SicDeusdilcxitmundum,vtfilium 
fuum vnigenitum daret.Sic & Filius,vt ani 
mam pro nobis ponerct,quo faclo , Sc dile- 
ftiomsteftimonio. 

Lduit «05,4 peccatis no/rra,)Ipfe pmrus, no • 
ftras fordes indutusjauit nos,pcccatis con 
taminatos,& fordidttos. 

in fanguinefuo ,)Quo includit totum afl* 
iuftificationis, expiationis , redemptionis, 
& falutis noftr», aftioncm Sc pafsionem 
fuam,incarnationem,pafsionem,refurre- 
clionem,afccnfioncm, mifsioncm Spiritus 
fancli,& inhabitationcm fuam. 

Acfecit nos reges.cr facerdote 5)Eft'cfTcclus 
iuftifoationisparitcrimputatiue^&cfTecl:! 
nc,vt ipfc cft Chriftus vnclus, rex 8c faccr- 
dos,ita&nos quoq; fimus Chriftiani, vn- 
cli rcges & facerdotes,cxpiati eius fangui- 
nc,punficati ciusfpiritufan6lo,viclores fa 
thanae,peccati,& mortis,offeramus morti- 
ficatae carnis noftrse viuas hoftias,incenda 
musq; ardcntes prcces noftras. 

Deo patrifuo)xc[u& Sc noftro pcr ipfum, 
ad verum Sc perpctuum eius cultum. 



14 APOCALYPSIS 

lpfi gloriu) de fumma hac beneficentia, 
laus,gratiam aclio,& excellens maieilas. 

Et Imperiim. in feculu fecuhrim)zb fq 1 u t u m, 
&c <£ternum,perpetua caufanoitra,totiusq; 
creaturasreuerentia,&:obedientia. 

Awe/0vcre>ealiter,exanimo, iineflmu- 
latione. 

Ecce^uenitcumnubibm)c[u6d cius eftreli- 
quum,ipfelhefus Chriftus,Deus &homo, 
rex Scfacerdos , ab impijs iudicatus , vicif- 
fim, praeter opinatum, incerto temporis 
momento venietin nubibusiudicatumvi 
uos&mortuos. 

EtuideSiteum omnis ocuhu)de ccelo omni 
bus in vniuerfum confpicuum in gloriaiu- 
dicem. 

Et quicunq; ipfum pupugerunt)di&eri}sfzr~ 
cafmis,calumnijs,fophiftica,&bIafphcmia 
fuorum iudicum Iwdex feuerifsimus , non 
tantu de fuaPerfona,fed etiam de fua cau- 
fain omnibus fuis miniftris,& (idelibus. 

Et pUhgent omnes tribm terrae) fumma & 5- 
terrraHiclorumScfaclorum aduerfus eum 
poenitudine,qui nuc fecure,& claro cachin 
norident. 

Etiam 9 Ameri)£ant affirmationes grxca, Sc 
Ebraica,certe,vere' , quantumuis rideatur, 

Egofum « v ^principium&finfc, dicit Do- 
minwiy quieft^erat, ey uenturmcjl ) Inducitur 

Chriftus 



CAPVT r t? 

Chriftus ipfc dc fc loquens/upcriora^; di- 
clanrmans,cumfue^erfonxdefcriptione, 
foli Deo congrua,in concreto humanitatis 
communi cum Deopatre,fupra defcripta. 
Ma genus faluta tio. & exordiunv, cum at- 
tenlionis beneuo I en ti a , iam fequitur na r .. 
ratio. 

E#o lolunnes) S&arratio eft, Sc reuelatio- 
nisexordium,aPerfona,Ioco,caufa,8ctcm 
porc. 

Fr.it er ttefter) communis noitri corporis, 
fllius,per Chriftum. 

Particeps in affliclionejn regno, et pdtientU \e 

/ttC/?rj#.)Eae(t.totiiisEcclefi£ communio 

& certa confe-quentia,iuxta pbrafim Pauli, 

Ci co.mpatimur,&: conregnabimus, affliclio 

nisfir::s-eilrcgniim5cgloria,iuxta typum 

Chfifti.Sic oportuit Chrittum pati,atq; ita 

mtrarc iri t; r oii2m fuam, vtraq; llla, cruxSc 

g!6f ariuntinri6Lispaticntiam.Roai.fi 

v>paritpatientiam,5cc. Eaq; omnia 

• nor. rioftra,autpropternos,fcd Chriftrrip- 

^!^:rur,patitur,Scglorir:catur in nobis. 

iuxta ;lind J Sjiule,SauIe,quid mepcrfeque- 

ris:*Nos in Chriit.o,&: Chriftus in nobis. 

¥iu in lnfuL Vutmo) notus reuelationis lo- 
cus,Patmos iEg.sej marisinfulaeft, ex Spo 
rac;ibus,contra Ephefum,in quam iufiu C^ 
faris Domitiani deportatus,exulabatadtri 
ennium. Propter 



\6 APOCALYPSIS 

FroptcrfermoneDei 6 d' teftimoniulcfu ChrifiL) 
Communc crimencxilij,&affli<5iionis pio 
mm,non priuatafcelera,quamuis aduerfa- 
rij confingant turbationcm pacis, & viola- 
tione vfitatsereligionis.Sermo Dei Patris 
dcfilio,& teftimonium Chrifti dePatre, fu 
prafuntexplicata. 

¥ui inft>iritu)ln oratione, Sc meditatione 
Dei,oportet Deum in fpiritu adorare. Ioh. 
4.Aut more prophetico,fui in illuftratione 
Spiritusfan&i,ad videnda fpiritualia,feu 
dinina. 

Dominico <frr)Diepafchatrs,aut quolibet 
alio,proptcr refurre&ionem Chrifti,loco 
fabbathi,facro,ad fpiritualia meditanda. 

Et audiui poft me uocem metgnamjdnquam tt$ 
&tf,<f/ccnrw)Apocalypfis initm eft. Vox Dci 
fcria & fonora eft,propter attentionem , Sc 
obferuationem rerum fcitu neceftariarum, 
fccreuclandarum. 

Ego/wn«,er w , i<£c&$rvmm cr nouifiimm) 
Eftdefcriptioperfonse propter authorita- 
tem,& attentionem:periphrafis Dei , iuxta 
fuperiorem defcriptionem,ex quo,perque 
in quem omnia,caufa & finis ,fundamentu 
&terminus.HiceftChriftusipfe,aut eius 
myftagogus angelus,*& w proucrbiu eft, 
cx alphabeto graeco fumptum, de prima Sc 
vltima litera. 

Quae 



CAPVT I. 11 

Qutuidcs) vifu prophetico 5c oraculari 
vndediclifuntvidentes,diuinarumrcuela 
tionum fpe&atores. 

Scnbeinlibrum)vt diuina decreta, ad v- 
fum praefentium,& pofteritatis.vfus libro- 
rum. 

Et mittefeptem Eeclcfijs) quas gubernas , 8c 
praefens monere non potes, quas porro per 
manustradantvniuerfaeEcclefiae. Reuela- 
ta,proximis, fibi deftinatis , communican- 
da & dedicanda funt,non quaeftus gratia. 

QU£ funt in Apa) minore feuproprie, \t% 
EphefamJmyrnamPergamum, Thyatirat 9 Sar- 
de$,Vhiladelphiam,Laodiceam.)ciuitMs cele- 
briores&Epifcopales,De quibus poftea 
fmgulatim,& apud Geographos. 

Etconuerfi^fum.utuiderem 'uocem qua>lo~ 
quebaturmccum) Eft attentionis nota. Vox, 
prorevocali. 

Conuerfu$,uidifcptcm candcUbra aurea) Pri- 
mareue!atioeft,derepraefenti,ac fignifi- 
catfolicitudinem Ioannis pro fuis Eccle- 
fijs , confequenter de Ecclefia vniuerfa in 
pofterum,fignincatq; diuinam curam,&tu 
telam pro earum conferuatione,Ac fi dice- 
ret,Ecclefiae tuae funt in diuina Chrifti con 
feruatione, quantumuis faeuiat Antichri- 
ftus perfecutione,nifi quod fingulis hoc, 
&illuddefit. quod de fingulis indicabi- 

B 



14 APOCALYPSIS* 

tur.Pofteafignificabodeforma 8c fortunft 
vniuerfseEccle{iae,vfq; ad extremum.Sep- 
tenarius numerus originalis, & facer eit. 
figriificatperhunctypum,uniuerfaeEccle- 
fiae reuolutionem,vt primi feptem dies. 

Et in mediofeptem candelaSrorum ) Totide 
funt dies Ecclefia?,vfq; ad seternum Sabba 
thum. Alludit ad candclabrum feptem lam 
padum Legis,quas incendit & curauit fum 
mus Sacerdos, cuius fequitur defcriptio» 
Ipfe quoniam eft Sacerdos aetemus ,adhuc 
verfaturinterfuaeEcclefiae Candelabra, & 
curatfuasLampades, Verbi miniffcros, vt 
luceatEuangelium. Ero vobifcumvfq;ad 
confummationem feculi. 

Similemfilio hominte)Ckrifto, iuxta fuam ip 
fius appellationem , ratione incarnatio- 
nis. ^^^myftajM^ujs^angeJus ^elL Chrifti 
form am, perjon^ii^^o^ciu,in-rxprxJ[^n^ 
tans, t^tiusApQcalypfe^s^fuudame ntum 

'ScaHor. 

" Ve&itum talari) Sequitur habitus. Veftis 
talaris eft facerdotalis , heroica, & feftiua, 
fignificans fui glorificationem facerdota- 
lem,&regiam,iuxta apparitionem Ezech. 
i.Matt.iy.Infra.io.io.Dan.io. 

Et pracinftum ad mammittas zona aurea.) ha 
bituheroico,&regio. Ex habitu perfona 
agnofcitur facerdotalis,Sc regia, pro confo 

latione 



capvt r, t$ 

lationc Ecclefi* aduerfus Antichriftum. 
Caput, er cdpiUi eim candidi y vf land dlbd , ut 
mx)Mentis candor,&antiquitas.Dan.7. 

Oculi aus.utflammd ignis) acutifsimi, cor- 
da fcrutantes,Impios feuere & cum ardore 
vindictse afpicientes. 

Pcdcs cius.chalcolibano fmiles.ut in cdmino dr 
dcntes) Affe&us habet ardentifsimos pro 
Ecclefia, contra impios, 

Vox cius 9 ut uox «quarum multdrum)lntot 
tonitru,fonora &feuera,non timide, fed 
cum authoritate loquens,8cpondere. 

Habebatindextcrdfud SteUasfeptem) habet 
infuatutela&gubernatione Ecclefias fpe 
ciales,&vniuerfalem, rn perpetua fuccef- 
fione, & reuolutione , vt feptem primos 
dies,vfq; ad finem mundi. 

Ex ore cwgladius anccps dcutM y cxibat)Vet 
bum penetrans corda, & renes,confcirt- 
dens impios feuero iudicio. Infra.19. 

Vacieseiu< y ut Sol lucctin potentiu fua)Lux 
mundi,Soliufticia?,iIluminans omrtemho 
mineminmundoaliterpios,aliterimpios, 
folisinftar.Hacleuus defcriptio Chrifti ia 
glorificati,iuxta typumin transfiguratio- 
ne,inmonteoftenfum. Matt.17. Aut eius 
myftagogi , angeli , huius Apocalypfis a- 
cloris. 

Cum uidiffem eum, cccidi dd pedes eiw , quaft 

B 2 



14 APOCALYPSIS 

mortUUA.)vx olim in monte cum Petro,& 
Iacobo , dum vifus eft Chriftus in gloria. 
Matt.17. & Danielad confpe&um angeli. 
Danie.io. quod impurae carnisinfirmitas, 
fuftinere nonpotcftdiuinse maieftatisglo 
riam. 

E5 pofuit dexterumfum munumfuper me y di- 
eensmihi.nolitimere.) Chriftus fua maieftate 
fuis eft c6folatorius,impijs terriculofus,vt 
Angelus cuftodibus , Scmulieribus ad fe- 
pulchrum Chrifti. Specimen iudicij ex- 
tremi. 

Egofumprimuternouifiimus) verus deus 
cum Patre & Spiritu fanclo, ex cuio,per 
quem,& in quem omnia. 

Vitw^erfuimortuut^crecceuiuo infecukfe 
c«?on*m.)DirTerentiaperfonxTrinitatis,fo 
li Chrifto,Deo Sc homini congrua. 

Habeo Ckues infcrni er mortk) Ratio refuf- 
citataevitae eft, a facili,& porro poteftas 
pro fuis, contra impios , fuos refulcitandi. 
Impios in morte Sc inferis claudendi , quo 
aperiente nemo claudit, contra, claudente 
nemoaperit. Iefs.22. non tantum inferos, 
fed & ccelu. Matt. icS.Mar.itf.Non eft huic 
fimilis perfona in coelo & in terra. 

Scribc qu* uidifti,qu<e funt,et qu<efutuu funt 
poftb<ec)vt certa, &folida,praefentibus& 
pofteris vfuifutura.Caufafinahs librorum 
icribendorum.Epilogus. Myfte- 



CAPVT U t5 

MyfleriumfcptemjleUarum, quat uidi&i in de 
xtcramcagffeptem candelabra aurea.) Expo- 
nit fefe. Septem ftellae,angeli funt fepte ec- 
clefiarumi&feptemcandelabra, quasvidi- 
fti,feptem ecclefiae funt. Dehis fupra fa- 
ftaeftexplicatio. 

Tantum, de huius Reuelationis exor- 
dio, de reuelantium ordine,authore, & ar- 
gumento libri huius. Sequuntur Epiftolie, 
ad feptem Ecclefiarum Epifcopos , pariter 
fpecialia,&generaliacomplectentes. 

C AP V T II* 

jDeprioribus audtuor isingelis. 



A 



UgcloEphcftn£Ecclefa fcribe.) Ephe- £«maEp« 
fus, Ioni se, Afix minoris vrbs, pro- 



pter Emporium,Dianje templum, Pauli li- 
terasjoannis fepulchrum, Patriarchatum, 
Synodus Sc Concilia Epifcoporum cele- 
berrima.EiusEpifcopuspoftPaulum,Ti- 
motheus. Angelus dicitur honorifice* & 
prophetice,ratione minifterij. Hag. 2. Scri- 
be)diuinz decreta fibi,& eius pofteris. 

Htcdicit, qui tenetfeptem Stettatin dexter* 
fua 9 quiambulatinmedio feptem candeUbrorum 
OUreorum) Chriftus,iuxta fuperiorem defcri 

B 5 



\6 APOCALYPSIS 

ptionem,propter authoritatem, 3c atten- 
tionem.Quitenet,qui ambulat,de prsefen- 
ti,Sc perpetuitate. Ecce ego vobifcum fum 
omnibus diebus vfque ad confummatione 
feculi.Matt.28. 

Scio opera tua, laborem ey patientiam tuani) 
Confolatoriu pariter Sc meticulofum efl, 
quod habeamus Chriftum , rerum, officij, 
omniumq; euentuum & contingentiarum 
ftO&rorum, praefentem & confcium infpe- 
clorem,opitulatorem, cuftodem 8c vindi- 
cem ornnipotentem,vt femper fimus vigi- 
les, ck feduli.Duo funt opera minifterij, La 
bor pro officio, patientia crucis,propter 
officium,habent fe vt caufa Sc etFec"tus. 

Quodnon potesfullineremalosjentafti eos y 
quift dicunt Apo&olos effe,er nonfuntjnuenifti 
€0$ menduceSytuliftiyO' pdtkntiam habes,ac pro* 
pternomenmeum laborafci^nec defecifti)Expo~. 
nitfefedeeiuslabore8c patientia,ad eius 
commendationem: aduerfus pfeudapoflo 
los, qui fub praetextu Euangelij Iudaiza- 
bant,de quibus A&. 15. Sc Paulus pafsim in 
fuis epiftolis. vtnoftri falfi fratres , qui fub 
pratextu euangelij papizant & fophiftican 
tur.quiaequdmolen:ifunt,atqueapertiho- 
ftes,3caliquando nocentiores,ad nomeix 
Chrifti,id efl,puritatem Euangelij. 

Sedh4beo4duerfumte,qu6d chariutemtudm 

primm 



capvt ir: 17 

prlmm nlicfui&i) Accufat eu focordi$,quod 
falfis apoftolis concedat , eos permittat, 
nonacriterrefiftatvtprimum: quod com- 
munevitiueftomnibus primum ftrenuis, 
poftea ignauis,charitatem feu dile&ionem 
fui,hic intelligit, quam poftulauit a Petro. 
Ioan.2i. quam pr^dixit,inualefcente iniqui 
tate, refrixurameflead extremum. quae fe 
habetadfermonis Chriftiferuantiam. Qui 
diligitme,fermonem meum feruabit.Ioan. 
i4.Sermo eft doctrina. Seruare, militare Sc 
athleticum eft.aduerfus cos , qui paci Sc o- 
cio fuo confoluntmagis, quam officio. Ea 
ignauia,iamtum Apoftolorutempore cce- 
pit,donecAntichriftus totum occupauit. 

.Memento itdcfc unde excideris y dge pccniten- 
tidm y erfacoperdpriord) Salutaris monitio 
eft,adfeduiitateofficij, omnibus vfui, pro 
cautione defunclionis.Deus non eft capti- 
ofus,nec praeceps in noftram pernicem. 

Sinminui) per fecuram obftinationem. 

Venidm tiSi cito) ab inopinato, vt feruo ne 
gligenti Sc infideli. 

Acmouebo cdndeldbrum tuum, ex locofuo) 
cxuam te officio per contin^entias, fenties 
feueritatem meam, & Ecclefia tua damnu, 
vtconftatperexempla.Exceptisijs, quiab 
ijciunturpertyrannidem,propterofficijfe 
duiitatem. 

B 4 



*8 APOCALYPSIS 

ftiji reppuerislcondiuo procautionc, ex 
cliuinalonganimitate,Nolo mortem pec- 

Primafe- catori r s * r , 

«fta. Scdboc 0<*p«)commendabile, Qubdodifti 

fdftd Nicolaitarum) qui faciunt vxores com- 

munes,vt caeteras pofTefsiones,AcT:o.7.per 

cacozeliam Nicolai diaconi , qui falfo infi- 

mulabatur,vxorem magis,quam minifte- 

riumamare,quamfufpicionem vt amoue- 

ret,public£ proteftatus eft,poti9 velle vxo 

rem,quam ofTicium deferere.Secla, authae 

refis praeter culpam authoris , ex maliciofa 

interpretatione,vt earum plures. Ideo in- 

cjuit Nicold tarum , non Nicolai. 

QU<ez?ego odi)kxto pr^cepto vetita.ad- 

mittens feptimi praecepti difpenfationem, 

feu facultatum communionem , (1 interce- 

dat confenfus. 

Qtii habct aurcm audtit,quidfyiritus dicat Ec- 
clefijs) Attentionis nota eft,cum applicatio-; 
ne & obligatione exempli , ad quemlibet, 
cuiufcunq; Ioci,temporis &minifterij. Spi 
ritus Chrifti,San£his, per Angelum,pro- 
pterauthoritatem additur. 

Vincenti)Strenue & conftanter, in fuami 
litiafidei. 

Dabo edere de ligno uit£,quo d e& in medio P 4 
r4<ft/?Dei)Eftperiphrafis aeternae vitae&fa 
lutis,per Adam perditf, per Chriftum refti 

tutae, 



C A P V T I r. \9 

tut$,iuxtaillud Chrifti,Qui perfeuerauerit 
vfqj in finem,hic faluus erit.Mat.24. In que 
Paradifum Chriftus cumLatrone, &om- 
nibus fanclis commigrauit ex hocuaftifsi 
mo deferto. Paradifos eft hortus cultifsi- 
mus ex omni genere herbarum, florum,ar- 
borum,fruc1:uum,volucrum,animantium, 
Sc vti defcribitur Gene.2. Apoc.21. 

Et Angelo ecclefi* Smyrneorumfcribe)De $*cunda£- 
SmyrnaHomeripatria, Polycarpi Epifco- piftola. 
patu,pluravide apud Strabonem.lib.14. 

H<ccdicit primtu ey nouifiimtu) Periphrafis 
Dei,iuxta fuperiorem defcriptionem. 

Quifuit mortuui cr reuixit) Differentia per- 
fonae deitatis,proprietas Chrifti, Dei Sc ho 
minis. 

Scio operd tua)ita Sc omnium,fedulis Sc af 
fliclis confolatorium,ignauis Sc delicatis 
meticulofum, vt fupraindicatu.SoliDeo 
congruum, San&i dormiunt.IeiTa.6'$.Chri 
ftus,quamuisin coslos afcendit,nec cui- 
quam eft confpicuus,ipfe tame omnia om 
niumtemporum &locoru contemplatur. 

Afjliftionemey paupertatem ) propter ty- 
rannorum perfecutionem. 
Sed diues es)in Domino,habes Spiritum fan 
clum, Sc bonam confcientiam, pro quibus 
diuitijsnoncommutarestotius mundi o- 
pes,$cregna,duminquit,Ego fum merces 

B 5 



tp APOCALYPSIS 

tua magna nimis, Beatipauperes fpiritu, 
quoniam ipforum eft regnum caelorum, 
Deati qui perfecutionem patiuntur pro- 
pter iufticiam,quoniam ipforum eft regnu 
cceIorum,Quife,fuaquepropterme relin- 
quunt,centuplum accipient, & vitam ster 
nam pofsidebunt. Nihilhabentes, omnia 
pofsidentes. 

EtblaJ^hemiameorum.quidicunt Iud<eo$ effe 
fefe^nonfuntyfedfuntfynagoga Satant) Non 
tam tua,quam mea res agitur.Ego impetor 
conuicijs,meafamalaborat apud Indseos, 
Gentes, perfecutores , antichriftianos , fo- 
phiftas8chypocritas,perpetuos meosho- 
ftes,aCaini vfqj tepore,qui alto fupcilio, & 
pleniori ore, omniu^applaufu Scpari con 
lenfu,gIoriaturfe Ecclefia, orthodoxos,& 
catholicos efte.Econtra nos fanaticos,fuer 
meroshaereticos, excommunicatos, dam- 
natos 8c perifsimaefle,ornnibusconuicijs, 
dicterijs Sc tormentis dignifsimos, vt tu- 
multuarios,5crerum turbatores. Vtraque 
cnim fcit Scfatetur fe fcire Chriftus , pioru 
affiictioneSjSc impiorum perfecutiones,a- 
deoqjblafphemiam in feipfum. Quareer- 
gopermittit, cum fit omnium iuftifsimus 
& potentifsimus C* Refpondeo, propter 
primam caufam in Paradifo inchoatam,po 
iitasqj 4Deolites,interMulierem,& Ser- 

pentem* 



CAPVT ir. XX 

pentem,&vtriufq;femen, non nifi perfe- 
men Muiieris in rlne mundi dirimendas. 
Quando femen Mulieris conteret caput 
Serpentis, ponetq* inimicos fuos,fcabel- 
lum pedum fuorum, in iudicio extremo, 
tuncapparcbit, vtqui fe nunc gloriantur 
populum Dei,Ecclefiam Chrifti, fint Syna 
goga Satanx.Ideoqi 

Nihil horum timcM,qu£ paffurm « ) P ercU1- 
ra Sc peruince fortiter,vt meus confors cru 
cis Sc gloriae, non primus , nec poftremus, 
nec nunc folus.i.Pet.5. 

Ecce^mijfurus e& diabolut aliquot ex uobk in 
carccrem, ut tentcmini,a' habeatis afflittionem 
dier um decem)E cce ,me confcio &. permit- 
tente,vt caufa efficiente.vt Iob,ne quid co- 
gites de fortuito euentu,Diabolus, calum- 
niator,fophift.s,benedicT:orum & fa&orum 
maliciofus interpres, fufurro , infligator Sc 
afrlator apud tyrannos, vt caufa inftrumen 
ralis, vt tentemini, caufa finalis,de conftan 
tja fldci veltrae & do&rinas Euangelij, ut 
tandemVeritaselucefcat. Aurum non ni- 
fi per ignem glorificatur. Dierum decem, 
finito,breuiqjtempore, ne metuatis aeter- 
mtatem,quae erit diabolo Scfuis. 

Eflofi&tis ufq; ad mortem, cy dabo tibi coro^ 
RrfWlw/^Honaturadconftantiam^utmili- 



ZZ APQCALYPSIS 

taris Heros, cum promifsione perpetuo vi 

talis gloriae. Polycarpus enim exuftus eft, 

utmeminithiftoriaEcclefiaftica. 

Qui ha&et aurcm audiat, quidfriritut dicat eccle 

fijs)Sc quafi fibi quoq; dictum putet, in fimi 

li caufa,& cafu. 

Quiuicerit)fatanam, impios fophiftas,& 
tyrannos,morte corporali,qur2 alioqui om 
ncs rapit. 

Non Udctur d mortefecunda) fpirituali , in- 
fernali&3eterna,quam, commutatis vici- 
bus,patientur omnes Impij, in seterna Dei 
feueritate,qusefuperatomnes pcenas cor- 
poraIes,&eftipfeignis infernalis inextin- 
guibilis. 

E pi ft i a Ef Angelo Ecclefi£ in Vergamo/cribe) Perga 
tertia. mus,autum, Galeni medici, Apollodori 
Augufti magiftri, Sc Papyrij martyris pa- 
tria,vbi coriacea charta, pergamena, pri- 
mum faclaeft, antea fcribebaturinpapy- 
t o,libro,feu cortice,poftremo in charta lin 
thea. 

H<ec dicit,qui habet gladium ancipitem acutu) 
Chriftus.de quo fupra,i. Infra.19. pradica- 
tumfoliipficonuenienstcseterigeftantgla 
dium in latere Rom.15.hic in ore. Illi folara 
carnem feriunt,hic diuidit animam & fpiri 
tum,Ebr.4-Gladius eft Verbum feueri iu- 
dicij Dei.Infra i^.Ephe.o'. 

Scm 



CAPVT i r, 25 

Scio operatua) officij tui adminiflratio- 
nem,quam te geras in officio: contra fecu- 
ros,qui propter corporalem abfentiam, 
autinuifibilcm eius pr^fentiam.pr^ter ofli 
ciumfaciunt. 

Etubi habitM)fcio tuam difficultatem. 

VbithronutSatane e&)vhi Satan fuam ty- 
rannide mendacio & homicidio,aduerfum 
me palam inpios exercet plena potentia, 
falfa do&rina, idololatria, & perfecutione. 

Tcncsnomenmeum)vticnie profiteris no- 
men & Euangelium meum, de meaperfo- 
na & officio,quod fim Deus & Homo,Rex 
Sc Sacerdos seternus, Saluatormundi, im- 
pugnas gentilem idololatriam , Iudaeorum 
blafphemaconuitia, Hypocritarum fophif 
mata. 

Nonnegdftifidemmcam^xvonk CcCe: fer- 
uas mei publicam profefsionem, in media 
& fumma perfecutione. 

Et in diebu* meis (quando) Antipas teftis 
rnern fidelis,occifut e& apud uos , ubifatanasha- 
bitat)ln qua perfecutione Antipas martyr 
occifus eft.Dies fuos intelligit non carnis 
fed caufe fu£,quado fcilicet de Chriflo&E- 
uangelio public^aclumeft.Haclenus com 
mendatio fedulitatis, fequitur taxatio ne- 
gligentiae.Ita nihil eit ab oinni parte perfe- 
«um,etiam in fidelibus. Sed habeo aduerlum 

te 



16 AVOCALYVSlS 

tepauc4,quia habesibi tenentes doclrinam Ba* 
Num .24. laam 9 qui doceSat in Balac, ut mitteret fcandalum 
coramfilijs lfrael,edere idolothyta,w fcortari) 
Vt Bilcam labefecit Ifraelem inuitatione 
adfacrificia : ita permifsio idoiothytorum 
labefecit nouitios Chriftianos, de quibus 
Paulus Rom<i4.i.Cor. 8. Ita nunc promif- 
flo Interimifticorum, Adiaphororum,labe 
facitnouitioseuangelicos 8c retrahittotu 
Antichriftianifmum. Taxat perniciofam le 
uitatcm, 8c negligentiam Adiaphororum, 
fub fpe lucrificationis 8c inuitationis ad- 
uerfepartis. 

SicetiamRaSestuJenentes doilrinam Nicolai 
tarum) qui vt facultates,ita etiam vxores fa- 
ciunt communes,fi&o Scfalfo exemplo Ni 
colai Diaconi, de quo fupra, ita error erro- 
rem parit, idololatria fornicationem , vt 
eft in regno Antichrifti confpicuum. 

Refipifce) corrige hoc vitium negligen- 
tlx. 

Alioqui ueniamtiSicitb^Abinoipmzto da- 
bispcenas negligentise,defungeris. ■ 

Et pugnaSo cum ekgladio om mei) Te fub- 
lato,daboalium ftrenuiorem impugnato- 
rem Gentilifmi perverbuEuangelij.Quod 
idolagentium fint daemonia , quod folus 
Chriftusfitadorandus & colendus, quod 
folumEuangelium fit prjedicandum,fine 

tradi- 



capvt %n 25 

traditionibus,necin vtrunq; latus claudi- 
candum. 

QuibaSetdurem,dudidt, quiiCftiritut dicdt 
Ecckjiy;) Intercalaris repetitio & cautio efl: 
ad fmgulos , flbi in fimilibus vitijs con- 
fcios. 

Vmcenti daSo edere ex mdnnd dbfcon<fito) 
fidelem£:it.renuumin officio alam fingu- 
lariprouidentia, vtlfraelemindeferto , e- 
tiamfi deitituatur a mundo. Item , edet 
manna abfconditum,3c fpintuale, quod de 
ccelo defcendit , quod mundus ignorat, 
de quo Ioan.6.Ego ero eius cibus, ne uen- 
tris caufa deferat officium , aut mei profef- 
fionem. 

Ac daSo eicdlculum cdndidum ) Bonum te- 
fliinoninm defidelitate.dicam in extrcmo 
Euge ferue bone & fidelis.Matt.25. 

Btmcdlculonomcn nouum fcriptum, quodne 
mo fctt,nifi qui accipit) Nomen nouum, eft 
filiusgratiajDei: nomen vetus eftfiliusi- 
ra?,in atro calculoihoc eftjhabebitteftimo- 
nium bonae confcientise,2.Cor.i. quo apud 
U certus & fecurus erit in iudicio extre- 
mo,calculis albis olim abfoluebantur,a- 
tris damnabantur rci in iudicio. Nemo fcit 
alterius abfolutionem, aut damnationem, 
fed quifq; fuam. Non ergo iudicemus ali- 
os.fed nosipfos. 

Angelo 



26 APOCALYPSIS. 

Epiftola Angelo in Thydtirisecckfi<efcribe)Thyatir& 

» hic,& Aftor .i6\ in plurali , alias Thyatira, 

vrbs Lydiae circa Cairum lluuium , pa- 

tria Lydiae purpuraria2,quje excepithofpi- 

cio Paulum. 

H<ec dicit Tiliut T>ei,qui SaSet oculos ut flam- 
mam ignis, ey pedes chalcoliSano fimiles) Pro 
authoritateperfonse,pro adfe&urerum, 8c 
pro attentione dicendorum. 

Scio opera tua, charitatem , minifterium , pa~ 
tientiam,& gefta tua poflrema plura prionSus) 
Eftegregium teftimoniumaChrifto ipfo, 
ratione ofTicij. 

Sed habeo aduerfum tepauca) Adeo nihil 
cft ab omni parte perfectum , etiam in fan- 
&is,ne nobis placeamus , alios defpicia- 
mus,fed vtcum timore,Domino feruia- 
mus. 

Quia pemittk mulierem lezabel, appeUan- 
tem fefe prophetam ^docere er feducere feruos 
meos,fcortarieyidolothyta edere) Alludit ad 
lezabelem veterem , propter impietatis 
(uniIitudinem.$.Reg.i6.Indicatprefignein 
aliquamgentilis idololatriae propugnatri- 
cem.Taxat Epifcopi negligentiam, 8c timi- 
ditatem , quod eam , authoritatis refpe- 
&u 8c perfecutionis metu , permittat , vt 
noftrorumplurimi. quodfe non illioppo- 
nat,vtElias,vtIohannes, 

Dedi 



CAPVT m 17 

De(Tieitempws 9 ut refipifceret i fornicatione 
fua,fednonrefipuit)MonitzipeYd\xrat contra 
confcientia , in idololatria , in fpiritUali for 
nicatione,peccat in Spiritum fanclum. 

Ecce ,ego mitto eam in lettum , er mcechantcs 
cum eajn affliclionem maxbnam (nifirefipuervnt 
ab openbusfutija-filioscius Interficiam morte) 
Dabit ipfa cum omnibus fuis afTeclis , me- 
morabiles,fingulares,horrendasq; panas, 
dciilaidoIolatria,feufpirituali fornicatio- 
ne,ex iufto zelo Dei , quia ego fum Domi- 
nus Deus,claraPatris voce defignatus,ho- 
norem meum alteri non dabo, fortis,ze- 
lotes. 

Acfcient omnes ecclefa, qubfego fim fcru~ 
tansraiescrcorda.acdabo cuiq; ueflrum iuxU 
opera /w<*)Declarabomeam cfiuinam poten 
tiam,& feueritatem,aduerfus omnes idolo 
latras,fophiftas,hypocritas Sc tyrannos,de 
praefenti, & in futuro iudicio,vt qui nolunt 
verbo,fa£lis crcdant,me efle Deum , quem 
metuant. 

Vobis autem dico.ct cttcrk in Thyatiris) Apo 
ftrophe & cautio eft ad Iefabelitas,idolola- 
tras,antichriftianos,fyncerostamen. 
Qxicuncfc non haSentdoclrinam Sanc) euange- 
li j) er qui non cognouerunt profunditates Sata~ 
«<£ 3 «fdWrtf)quiexfimplicitatecordisncfci- 
unt difcrimen inter dexterum & finiitrum, 

C 



%& AFOCALYPSIS 

Vcra'do&rina &religio fit verior,qui nefci 
unt myfterium iniquitatis, & aftutiam Sa- 
tanae,transfigurati in angelulucis. In plau- 
fibilem doctrinam & fpcciofam,fed falfam, 
raligionem humanarum traditionum. 

Non mittam fuper uos aliud onm) faltem 
vt caueatis idololatriam,(jK4m,<fKod habeti^ 
tenete , donec Menwm)Do6lrinam Euangelij 
feruate,nec admittite aliam,donec veniam 
in fine mundi, ad iudicium extremum, re- 
<lempturus vos ex hoc regno fatanae,ad ae- 
ternafelicitatem. Onus pariterintelligas 
difficultatem crucis,& mandatu doclrin £. 

Quiuiccriftldolohtri&zntichri&izmfmi. 

Et cufiodierit ufy infinem opera me<f)quae e- 
go prxcipio in Euagelio,idq; perfeucrater. 

bcbo iili potcRatemfuper gentes,ey regeteat 
utrgaferredy er tanquam uas figult confiingen- 
tur y ftcut er ego accepi i Patre mfo)Faciam eu 
ftrenuum,fortem,& cgregium debellatore 
gentiiifmi,& antichriftianifmktandem co- 
itituam eum mecum iudicem cxtremum 
fuper omnes impios. Matt. 19. 

AcdaBo iUifiellam matutinam)vo(\: tribula- 
tionis roclem,Spiritus fanclus iliuftratio- 
nem poft triftem huius mortis noclem, lae- 
tam refurreclionem, vt luceat ficut ftella in 
perpetua aeternitatcm.Dan.u. Poft cxtre- 
tnas tenebras,orietur ei Sol iuftici^Mal.4. 

Qui 



GAfrv* ir- ip 

Qw habet aurem^audiat^quidftiritut dicat ec 
de/w$)Quaecunq; enim fcripta funt, adno- 
ftramdo£trinamfcriptafunt,vtcaueamus 
a fimili Iezabele Babylonica & antichriftia 
na,vt noftram corrigamus tarditatem & ne 
gligentiam,vt feruemus conftantiarn. 

C AP V T tlt. 

7)evofimorihus trihus ^ngelis. 

ANgelo in Sardibm ccclefit fcribe )Sar- Q u j nta ^ 
des,vrbs Lydiae,regiaGrcefi,vtro- piftola. 
rumq; Diodorumpatria,Melitonis poftea 
epifcopatus. 

H<e c dicit.qui habetfpiritm D«,cr feptem flel 
fctf)Chriftus,de quo fuprai. 

Scio opcra tua.quia nomen habes, qubd mum % 
CT mortuut es) Nominetcnus euangelicus, 
ignauushypocrita,&de!icatus martyr cs, 
cuiufmodi femper plurimi.Grauistaxatio 
negligentiae,fine aliqua commendatione, 
Matt.24.25.Luc.12.Mar.15. 

E#o uigilans)'m orTicio, doclrina Sc vita. 

Btconfirma cttcra moribunda)vt fidelis pa- 
ftor.Efa.^o.liguidainfide&opere. neper 
tuam negli^eatiam relabanturad gentilif- 
mum,antichriftianifmum,aut epicurifmu. 

Non eniminueni opera tua plcna coram Deo) 
Pcrfunclon^ pr«dicas,& ofTicium preftas;- 

C z 



30 APOCALYPSiS 

ore confiteris Deum, Chriftum, Euange- 
lium,faclis negas,aliafacis,alia negligis, ali 
ter doccs,aliter viais. 

MemmmergQ>dualiterdcceperps ey audie- 
rw) didicerisfanam, Scfynceram Euangelij 
do&rinam. ab Apoftolis, cam 

Sema cr refipifce ) inftitue emendatio- 
nem. 

Sin autem non uigilaueris, uenim fuper te tan 
duamfur 9 utnefciasqua hora ueniam) Occupa 
boteab inopnato,vt malum,infidum,fe- 
curum,negligentemq;feruum.Mat.24.ex- 
uam te officio,aut morte, aut deftitutione. 
Ratio fequitur 

Uabespaucanominain Sardibut,dui non in~ 
quiiwteruntueftimentafua 9 ut ambulent mecum 
tn albif,ut dfceONegligentiae demonftratio 
eft,Habes exiguum catalogum piorum ho 
minum,in libro vitse, infcnptorum , ex tuo 
epifcopatu,qui vitam agant Chrifto dig- 
nam.vt veftis,ita vita ornat hominem. Ve- 
ftis alba,eft dccentior,nuptialis,heroica, fe 
ftiua,triumphalis.Eccl.o.Matt.22. 

Qui uicerit) qui legitimc^ & ftrenue 4 me- 
cum contrahoftem meum Satanam & An- 
tichriftumcertauerit, eumq; vicerit officij 
fedulitate. 

Sicueftietur ueftibus albis) vt viclor, & tri- 
umphatorinperpetuagloria. 



CAPVT I* 31 

Etnon dekbo nomenciut de tibro ulu )Erit 
in aeternum fan&us, faluus & ele&us. 

Ef confitebor nomen eiut coram Vatre meo, 
coramcfc angelis f/w)vtMatthei.io. Confiteri 
Chriftum,eftprofiteri eius Euangelium,c- 
tiamcumpericulovitae& facultatu. quod 
qui facit,habebit mutuam confefsionem 
Chrifti in die nouifsimo,cum fummo,seter 
noq; honorem Dei & angelorum , omni- 
umqjpiorum. eftamplifsima impenfarum 
compenfatio. 

Qui habet aurem.audiat^quidfpiritus dicat ec* 
ffe/fyf)pra2fentibus&poftcris,perpetuafuc 
cefsione. 

Angelo in VhiUdelphia ecclefi^fcribe^Vhil^ . 

dolphia hsec Lydiae,alia eft , ab illa quae eft ft c Q ** a * l " 
jEgypti. 

YbecdicitfanftutiUecruerut, quihabet cU* 
uem Dauidis,qui aperit, cr nemo claudit 9 claudit 
CT nemo dpmr)Chriftus,abfolute fan&us Sc 
verus,nos eius refpe&u fancli & veri,extra 
quem nihil fan&um , nec verum. Qui nos 
fuo Spiritu fan&ificat,a mundo fegregat Sc 
fibi deftinat.Qui«quod promittit, veraciter 
feruat&prseftat.QuihabetclauemDauid, 
vtEliachimindomo& regno Datiid.Ieff 
12. qui habet abfolutam gubernationein 
Ecclefiae: cui traditaeft omnis poteftasin 
calo & in terra: Qui aperit ccelum, inferos 

c $ 



3£ APOCALYPSlS 

mortem,fibi Sc fuis,& nemo claudit.Econ- 
tra,qui impijs claudit coclum, inferos, mor 
tem,&nemoaperit.Quiaperitfenfus,vtin 
fclligamus fcripturas. Qui aperitportasre 
gionum,adliberum ingrcflum Euangelij, 
regis gloria?;Hanc clauem fcientiae,& pote 
ir.atis:claudendi & aperiendijigandi & fol 
uendi,commifitfuis miniflris.Ioan.2i. An- 
tichrifliani ipfa abutuntur, 

Sciooperatua) bona,fine reprehenfione, 
faltem vt caueat fibi in pofterum. 

Eccc,dedi coramt9,oftium dpertwm)pr^dU 
eandi euangelij libertatem,felicitatem,au- 
dientium promptitudinem, Oftium,me- 
ipfum tibi aperui.Ioan.io. 

Quodncmopoteit claudere)Cen prohibere, 
pro quo oratPaulus Eph.^.i.Cor.i^. 

Quia exiguam babes pofr/rtww)perficiendi 
quaevolcs. Videotuam promptitudinem» 
ideoqi addo uires,& fucceflum. 

Seruaflifermonem wmn)conftanter pr$di~ 
cas Euangelium,de mca perfona,& officio, 
quodfimDeus&homo :Rex& Sacerdos 
seternus,Saluatormundh 

Non negajli nomen m«WM)non mutafti do-J 
&rinameuangelij,propter aeftum perfecu 
tionis,vrgentibus aduerfarijs,ne de me prej 
dices,quodfimMefsias. 



capvt irr; 53 

Ee c c do de Symgogi Satan^qui dieuntfe lu- 
i*o$ effe, nec funt,fed mentiuntur) Vt videas 
conftantiae tuae fru£him, & meae praefen- 
tiae^auxilijqierTec^um^faciam, vt veritate 
conui&i & adafti aduerfarij, mentito titu- 
lo Iudaei,orthodoxi,& catholici, re uera an 
tichriftiani, fophiftae,ferpentarij, fathan» 
conciliabulum. 

Eccf,inquam,pcwm, ey cogdm eos,ul ucni- 
ttnt^adorentq^ad pedet tuo$)vt fianttibi fup- 
plices, pro ignofcentia , de illata iniuria, 
blafphemia,& iaculatis conuicijs de me, 
agnofcentes mc cflTe verum Mefsiam, tefti- 
tificatum refurrectione , afccnftone, Spiri- 
tusfancri mifsione,Sc miraculis,ad tefti- 
moniafcripturae, &prophetarum refpon- 
dentibus.manente vtiq; Serpentis femine, 
vfq; ad extremum , quantumuis inde ali- 
quot hicrifaciamus. 

Vtfciant 9 qubdditcxitc f quhdferua&i fermo* 
ncmpatienti* me&) Vt vidcant aperta me» 
«rgatedile&ionis tcftimonia , propter fi- 
delem tuam conftantiam do&rinae Euan* 
gelij,quxfcmper habet crucem comitcm, 
autqusecftdo&rinademea cruccSc mor- 
teprototiusmundi redemptinnca pecca 
to&morteaeterna. 

Bgo uicifiim fcruabo te a& bora tentationh) 

C 4 



J4 APOCALYPSIS* 

perfecfrtionis.Qw* uctura eirfuper orbem uni 
uerfum,ut tentethabitantes in terra)non quod 
te non apprehendat,fed quod te non fupc- 
rct&fubucrtat.Oportetenimnoscontor- 
mes fieri imagini filij dei,in cruce & gloria. 
Bcnignapromifsio,pro tutela vniuerfse cc 
clefi$,& cuiufq; pij. Perfecutio vniuerfalis, 
refpicit Euangclium vniuerfale,fuccefsiu£ 
perloca&tempora. 

Eccc uenio cito)zh inopinato, paritcr ad 
tcntandum & feruandum. 

Tene quoihabes^Prxftz tuumofficiu ftre 
nue\Quantumuis fimus feduli, tamcn indi 
gemus admonitione. 

Nequis tiSi pranripiat coronamtuam)Nc te 
aduerfarij tranfuerfum agant, neue torpe- 
fcas,viclus aduerfariorum importfcnitate, 
crucis magnitudine & prolixitate. 

Qui uicet it)aduzrfarios, fcdulitate & con 
ftantia,vfqi ad tormenta mortis . 

faciam iUum colwmnam in templo Dei mei) 
Statuam illumpro conftantije exemplo, 
quod imitetur,quo innitatur tota in pofte- 
rum Ecclcfia piorum,cuiufmodi fuerunt 
&c funt omnes martyrcs Chrifti. 

Etforat nonegrcdicturdmpli U4)crit in seter 
num beatus,felix &faluus, finc omni mcnt 
cxcidij in vita futura & setcrna. 

Mtfcribmfupcreim nomen Dci»«)Voca 

bitwr 



i r r* $* 

biturfiliusDei,exDeoper fidemin Chri- 
ftum natus. 

Etnomenciuitdtis Drf mci,nou<e lerufalem, 
qu£ defccndit de calo,4 Deo meo) erit ciuis Ec 
elcfiae,nouae,coeleftis,diuinae,eternae & glo 
riofae Icrufalem,de qua infra cap.21.22. 

Etnomen meim nouum) Dicetur Chriftia 
nus,filiusDei,filiusgratiae,quiolimfuitfi- 
lius int,quod excellit omnia nomina,quaa 
tumuis in hoc mundo praeclara. 

Qui habet durem^dudidt^utdf^iritu* dicdt ec 
clefij$)Sibi dictum accipiat,ac curet, vt fimi 
lia bona prseconia fu?e fidelitatis a Chrifto 
accipiat,iuxtaillud,Eugeferue bone 3cfi- 
delis,Matt.24. 

Angelo ecclefix LioiicenfiumfcriBe) Laodi- Septima 
cenfium meminit Paulus. ColofT^Eius Epift° la « 
ad ipfos epiftola,quam precipit a CoIofTcn 
fibus legi,cuius quoq; meminit Seneca. ex 
cidit. 

H«ec dicit } Amcn,teftisfidelis er uerus, princi- 
piwn crcdt «r^DcOChriftus,ipfaVeritas,ve- 
rus,fidelifq; teftis de Deo Patre,eiusq; vo- 
luntate Sc beneuolentia,ipfe incarnationis 
opere teftatus diuinorum oraculprum efte 
&um,Principium creaturse Dci, primus re 
rum creator, & creatura rcfpe&u fue; humt 
nitatis,adcuius imaginc fc&us eft Adaa». 
Gen.primt. 

C f 



3$ APOCALYPm 

Scio opera tU4)cpibns alijs fucum facis, 
mihi non item.duraincrepatio. 

Quia ncq;frigidM 9 ntqi feruidut es)pl an e hy 
pocrita,in vtramq; 'partem flexilis , officiu 
pcrfuncl:ori£,queftus gratia prseftas, parafi 
taftes,ait quis, ais: negatquis,negas. omni 
bus te attemperas,& infinuas,pacis,grati£, 
Ventrifq» caufa : Non propter aedificatione 
fa&us omnia omnibus, vt omnes lucrifa. 
cias. 

Vtinam frigdws dut feruidutcffe$)vt fcirent 
pij homines quo loco te haberent.frigidus 
cxprofefTo impius , praeter fidei charitatiC- 
que calprem. Aut feruidus vt Elias , Ioan- 
nes,Stephanus , zeli ardore flagrans. Aut 
mallem,vtplus,minufue faceres per impru 
dentiam,quam vt fis hypocrita. 

Sedquia tepidm es t neq;frigidws 9 ncpferuidwsy 
neutralis,expcclans vtriufq; caufae, & par- 
tis euentum,in quam partcm inclinetvi&o 
ria.Crepas Euangelium,Crucem fugis. 

Euomum te ex ore me o)exuam te officio,au 
feram Verbum meum ex ore tuo.odi fimu- 
latores,dclicatos martyrcs, 

Qttii inq;uis 9 diuesfwn y dit4ttisfum, mUiwtt* 
£ro)Mimefis eorum eft, qui cyclopcediam 
abfolucrunt, qui fuam ia&ant,finonore,, 
ccrt£ profefsione,* omnifcientiam , ingenij 
pr*ftantiam,ac pntant fe extra erroris alea 
pofitasw Scd 



capvt irr, 37 

Sednefcis,qudmmifcrfi$,mifcrebitis 9 pduper, 
xecus er nudus) Antithells eft per. vera & fpu 
ritualia prxdicata, de eiufmodi ia&abun* 
«lisphilautis, quibus nullum eft miferius, 
& odiofius hominum genns,quamuis mag 
nifiant apud vu!gus,ratione minifterij,& 
profefsionis, falutanturq; magnificis titu- 
lis,fedinterimDeus aliterde lftis laruatis 
pronunciat, vt olim de Pharifaeis. Matt.25, 

Suadeotibi, utemas dmeaurum igne probd- 
tum y ut ditefcas)vt ores me pro Verbo Dei, 
veroq; eiusintelleclu,poftpofita human» 
fapientiae'philautia. 

Veftimentit^albisindudri^ne dpparedt tur* 
pitudo nuditdtis tu*)vt inftituas uitam ad e- 
mendationem,ne dcdecores te, tuumq; uni 
nifterium tuafcelerata vita. 

CoUyriocfc inungds oculos tuos 9 ut uidcds)c\t 1 
trahas tuae menti,priuatae,& perniciofae fa- 
pientiae caliginem, inunclus oleo fpiritus, 
cuius vn&io omnia docet,i.Ioan.2. vt vi- 
deas teipfum,tuos defeclus,& vicia, vt cog 
nofcas Dei mentem,& voluntatem. 

Ego,quo$ dmo,drguo 9 ey cd#igo)fubfungft 
increpationis caufam , fuum amorem dc 
noftrafalute. Dum iudcamur,a Domino 
corripimur, cneum hoc mundo damne- 
mur.i.Cor.u, 



5$ AP0CALYPSI5 

Aemulare ergo ac refipifce)lnduc vernm tui 
officij zelum : fac tuum officium fedulo 8c 
ftrenue,non negligenter,nec frigide^emen 
daquacfuntviciofo. 

Ecccfto ad o&iim crf«//b)pr3edicationc 
poenitentiac, 

Siquhaudierit uocem meam 9 aperueritcfc ia- 
nuamjntroibo adiUm t ac ccenabo cum iUo, er U 
pfemecum)JLrimxis amici coniun&ifsimi Sc 
foederati.Meminit Ccenae,non Prandij,ra- 
tionedieimundi,qu» iam Chrifti tempo- 
re venit ad vefperam.Et ratione fuae ccen^, 
quam in fui memoriam inilituit, vt fui erga 
nos amoris,mutuae focietatis Sc fcederatio 
nis vinculum. Ioan. 14. Ad ipfum venie- 
mus. 

Qui uicerit)Cu am i gn aui am , & fe c erit o fH 
cium fuum fedulo,vt feruus rldelis. 

Vabo eifcderc mecwm intbrono meo > licut er 
ego uici,etconfedi cwm Patre meojn throno eiut) 
Eft amplifsima promifsio, iuxtaillud, Eu- 
gcferue bone & fidelis,intrain gaudiuni 
Domini tui.Matt.24. 

Qui habet aurem y au iiat^uidfeiritm dicat ec- 
clefijs)Defide\ibus oe infidelibus,fedulis & 

ignauis fui Euangelij miniftris , quo- 
uisloco&tempore. 

Poft 



CAPVT 11 IU 39 

CAPVT tllU 
ZV throno Maiefiatti. 

PO&fofc<*iJ*)Reuelationum,vifionum- 
que tranfitio cft, a fuperioribus fibi 
continuatis,adfcquentia continue* cohse- 
rcntia,vfqi ad i2.caput,Dc vniuerfali reg- 
no Dci, Ecclefiainmundo. 

Ecce o&iwm apertwm in cotlo) Iuxta apparen 
tiam, Oftium Chriftus eft,ipfeaperitcce- 
lcftia. 

Et «ox, quam primum audiui , tanquam tuS<f, 
mecwm loduentis)iuprk,m prima vifione,cap. 
i.Vox Chrifti feria Sc fonora. 

Dicebat)itcr&to oftenfurus myfteria. 

Afccndc fcwc)mente & attentione. 

'Eto&endamtiH i qu<£ oportet fieripob htc) 
Propofitioeft, deforma Sc fortuna Eccle- 
fia?,poftapoftolorum tcmpora, vfq;adfi- 
nemmundi,fequentibus oclo capitibus. 

Etftatimfuiinfciritu) mente raptus extm 
corporalia,in corpore tamen. 

Ecce thronus pofitus crat mcce/o)Narratio- 
nis,vifionisq; exordium eft.Thronus regie- 
maieftatis fcdes cft,magnifice x exornat?.,vt 
Ezech.LDan.7. 



4* APOCALYPSIS 

Ef fuper throntm fedebat aliquis) Angelu* 
tnyftagogos,id eft,diuinorum a&or, habi- 
tureferens DcumPatrem,quem nemo ali- 
oqui videt. 

Etquifedebatfmilis erat afreclujapidi lafti- 
ii>W Sardio) Ab habitu, feu toga imperiali. 
Viridis,&rubeus, benignus &feuerus,cre 
ator& vorator. cuius benignitate omnia 
vircnt,germinant, &florent. Contra, eius 
fcueritate cuncta, vt igni, vorantur. Deus 
ignis abfumens eft. vtgeftatio fceptri,& 
gladij coralmperatorc.Quae Deus creauit, 
igni vorabit,& reformabit ad aeternitatem. 

irisin circuitu throni 9 ftmilis fyeftui fmarag- 
&>io)Arcus imperialis,& triumphalis or- 
nat thronum.Mifericordia Dei fuperat om 
nia opera Dei,ornat maieftatemDei, vt ve- 
re fit & dicatur thronus gratiae. 

Etcircathronum,uiginti quatuor throni,fu- 
per tSronos uiginti quatuor Senatores fedentes) 
+t*p* ttx * Confiftorium diumum,exi2.patriarchis, 
&i2.Apoftolis quafi AfTeffores regni, Sena 
tores,Patres confcripti,Scripta Prophcta- 
rum&Apoflolorum, Decreta, feu oracu- 
laDeitenentia,c6feruantia,&promulgan- 
tia,fccundumqu3egubernatur, & iudica- 
tur totum Imperium Dei, regnum Chrifli, 
Ecclefia.Pro authoritate,dignitate,& reue 
rcntia Sacras Scripturae, ad qua,vt ad diui- 

n& 



capvt inr. 41 

na decreta nos remittit Chrifl^vtCe/ar ad 
Imperialia dccreta. KeicSes aSfcfjeit, In Legc 
quidfcriptu eft.Scrutamini Scripturas.Sic 
icriptu,decrctu&fatume{l,NonpotcftfoI 
ui Scriptura. Non facit Dominus quicqua, 
nifiprius fecretum fuum reuelauerit Ser- 
uisiuisProphetis.Amos.3. Cum federitfi- 
lius hominis in throno maieftatis fuae, fede 
bitis&vos,Matt.io. 

AmittiucftibMalbis)hcroicisfcftiui$,'sj\o* 
riofis,honorificis,puris,immaculatis. Elo- 
quiaDomini,cafta } pura. Pfal. u.LexDo- 
miniimmaculata. Pia.io.Ecclefiae decor- 
&gloria. 

HabeSant in capitibus fuis coronat aurcas) rc- 
gias,imperiales,truimphales.VerbumDei, 
ventatevincit.Omnium fortifsimumveri 
tas, fuperat mendacium,peccatum, mor- 
tem,& Sathanam, confert aeternos hono- . 
res.Ecclefia cum Chrifto, habet communi 
catumhonorem, 

De throno exiSant fulgura, tonitrud>uoccs & 
/r<fgora)figna feueritatis , pro reuerentia 8c 
obferuatione,iuxtaformam datae Legisin 
Sinai. fignificant doclrinam Decalogi, ad EtuugcliiJ 
carnis noftrae mortificationem. 

EtfeptemLampadesardebant coram tbrono 9 
qua funt feptem Spiritus Dei) Iuxta typicum 
candelabrum feptem lampadu, in taberna- 
luco. Eft do&rina Euangelij de Crihfto, 



4* APOCALYPSIS 

per Spirltum fanctum fepties in orbc rend 
uata,vtfeptemprimidies,vfq; ad confum- 
mationem,donec oriatur Lux setcrni diei, 
Soliufticia^ 

Coum throno mareuitreum > inftar cryftalli) 
Alludit ad Labrum aencum,mare fufile , in 
Tabernaculo, vnde lauabarttur facrificia. 

BaptiGn** Exo.$o.$.Reg.7.Repr;efentat Baptifmum, 
Lauacrum rcgcnerationis, Sc purificatio- 
nis noftrae pcrfidemin Chriftuiri Rom. 6. 
Tit.2.vtpoftdoctrinam Legis & Euange- 
lij. pcenitentise & remifsionis, regenere- 
mur noui homines. cryftalli inftar pellu- 
ccntes, 

Euangc- E ^ ^ m ^ thronUcircwnq^ eum quatuor Anl 
malid, ) Regum throni folent animalibus, 
quafi bafibus fulciri &ornari,ut Salomo- 
nis Solium,i2.1eunculis.$.Reg.io. Itathro- 
nusDei,eft quatuor animalibus fulcitus. 
ijfdem, quse Ezech.i. defcribuntur, iuxta 
quatuor capita Euangelicae doclrinae dc 
Chrifti Humanitate , Victima , Vicloria 8c 
Diuinitate: iuxta faciem Hominis , Bouis, 
Leonis&Aquilae. Quod ChriftusDeifi- 
lius incarnatus, pro peccatis Viclima fa- 
&us,Refurrexit & Afcendit. Euangelij l*f 9 
animalia cicura^pIacida^difTeruntad^/*, 
feras beftias Monarchiarum , Daniel.7.In- 
fra.6-. 

Vkn* 



CAPVT III!. 43 

Vlena ocw/w,crnffcr^ro)Euangelij Chri- 
ftido&rina, eftplena cognitionis operum 
Dei,prseteritoruui , &futurorum: ante $c 
poftexhibitumChriftum: in veteri, &no- 
uo teftamento : huius & aeternse vitae : fine 
quibus,nec prophetas,nec r.poftolos intel 
ligimus.nempe,Chriftum Hominem, Mor 
tuum,Refurrexifre,& AfcendifTe ad ccelos, 
perpetua de Chrifto doclrina cft. Hinc 
throno Chriftus infedit ab initio. 

Animal primum , fimile Leom)SignifIcat 
Chriftum victorem Mortis. Regiamq; ma- 
ieftatcm. Facies Regis,facies Leonis. 

Secundum 9 Vitulo ) Quod Chriftus factus 
eftpro nobis ViclimaHolocaufti. 

Tertium.Uomini) Significat Chrifti incar* 
nationem humanam. 

Quartum,fimile AquiU uolanii) Significat 
Chrifti diuinitatem, quaad ccelos afcen- 
dit. Ea funt principalia capita de Chrifto 
pr3Edicanda,qu6dfit Deus, &Homo. Rex 
& Sacerdos: Aquila,Homo,Leo,& Bos.Ea 
conueniuntanalogixfcripturse,&fidei. 

Singula quatuor animalia alasfenat habebant) 
Viginti quatuor Senatores non pinguntur 
alati,fed folidi fedentes,quod prophetaru 
Scripta,tantiim in populo Iudaico , vt cer- 
to loco continebantur. Quatuor Euangeli- 
ft* autem pingunrur alati quod Euangc- 

D 



44 APOCALYPSIS 

liumvolaret in mundum vniucrfum, Matfc 
28~Mar. i6.Pfal.i8.Rom.io.Senae alse in fin 
gulis quatuor,conficiunt 24«Quod Euan^ 
gelij doctrinapernicivolatuin vniuerfum 
referret, prophetarum oracula de Chrifto 
c(Tq impleta,iuxta duos Seraphos.Ieff,6\ 

Circumqitdfy&intut plena ermt oculisj) Do 
ctrinaEuangelij eft plenacognitionis Dei, 
cxtern^& circumquaqj exoperibus crea- 
tionis , Incarnationis, Sc Gubernationis. 
Interne^in Verbo, de eius erganos bene> 
uolentia.Docet quomodo interne in men- 
te agemus cum Deo per fidem ,& externe* 
percharitatemcum proximo. Ab externa 
operumDei contemplatione,perducit nos 
ad internum eius confpeclum de Effentia. 
A corporalibus& temporalibus, adfpiri- 
tualia & aeterna. Aut Vifus Dei habet re- 
fiexu externe & interne\contemplatur om 
nia,& fefe. 

Inceffinter diu 9 nottuque cUmant^ Sunclus, 
SdnttMySanttuf Vomitw Deut omnipotens , qui 
erat y eft i zruenturutc&.) Do&rina Dei vni- 
formiter, conftanter,& perpetuo praedU 
cat Vnum Deum, in Eflentia : Trinum, in 
Perfonis,Patrem, Filium, & Spiritum fan- 
clum. n^nVx HW EiTentia praefentcs, 
*TO *ivfc< Dominum fuftentatorem fi- 

bifuf. 



capvt rnr* - 4? 

h\ fufficientem^roi exercituu, omnium 
creatLirarumjY^ipfanclium, ab omniinu 
quitate fegregatum, idecq; vcnerandum. 
tj«KTflK/«To/aomnipotentem.Qui erat,abae- 
terno:Eft,de praefenti,Sc Futurus eft,in om 
ni ceternitate , fimul , & fmgulatim. Quse 
pr$dicata,de nullo^quam de folo vero Dco 
praedicaripoffun?. 

Ef cum darcnt UU Animalid , gloriam , hono~ 
rcm,zr benediflionem , Scdenti fuper thronum y 
uiucntiinfccuU fcculorum, procidcbant uiginti 
cfuatuoriUi Senatores ante Scdcntcmin tSrono y 
CTddorabant viucntemin feculd fcculorum.Ac 
demittebdnt coronds fuas dntc thronum, dicen- 
tcs.Dignus es Domine Dcus no8er,accipere glo~ 
ridmJbonoremiZ? potentiam : quid tu crcafti cw. 
nid y ry per uoluntdtc tudm crant , cr crcttta funt) 
Cohaercntfibi. Hoc eft, Cum do&rinaE- 
uangelij cccpitpraedicariin Mundo, dein- 
camato FilioDei,Deo Sc Homine, Rege 
& Saccrdote aeterno,& de opere Salutis 
noftrae per ipfum effeclo : tunc ceffauit 
do&rina Prophetarum , quantum ad va- 
ticinia , Et cum fumma reuerentia , gra- 
tiarum aclrione , refignabant ofikium t 
quodfuavaticinia deChrifto,ia efTentim- 
pleta. Angeli Chrifto, canebant Gloriam 
in excelfis Deo. Lcx & Prophetae vfq; ad 

D 2 



4$ APOCALYPSU 

Iohannem praedicaucrunt.Matt,n.!Et Chri 
ftus in Crucc clamauit Confummatione. 
IdcoqjipfiSoliomniareferutaccepta,glo* 
riam,nonorem,& potcntiam.Quod omnia 
crcauit,qu«crantineius deftinata volun- 
tate,quodiamomniaperfecit,&inerTec*Hi 
protulit, quaeperProphetas prsedixerat fu 
tura deChrifto^&Ecclcfia. luxta primam 
Creationcm,quaproduxit ad efle, quae ab 
«tcrno in cius erant confilio,deftinata vo- 
luntate, &perpetua Idea , fpccimenq; pne 
bent seternae vitae,in qua, quando iam om- 
»ia,adhuc per Gcnerationem procreanda, 
implcta,&adperfectionem producla fue- 
rint,tunc inchoabit vita aeterna, in qua erit 
perpetua gratiarum aclio , cum fumma re- 
uerentiaadDiuinamMaieftatcm, cui foli 
quifq; fuam fapicntiam, iufticiam , virtute, 
&c3eteraomnia gratiarum donareferetac 
cepta,& deponet.Adeo ipfeChriftus refig- 
nabitac deferet Dco Patri rcgnum, vtfit 
Deus omnia in omnibus.i. Cor.15. Quem- 
admodum & in pofterum,in fine mundi 
idemipfi24.Senatores cum fumma reuc- 
rentiagratias agentDeo, de omniumvati- 
ciniorum conlummatione , de vniucrfali 
Generatione,& maxime* de Elecloru com- 
pleta procrcatione & regeneratione ad glo 
riam aetcrnam, Infra. 11. Quemadmodum, 
poftprimamCreationemfecutum eft Sab 

bathum 



K. A P T a T ♦ 47 

bathumtypicum,ita pofl Procreationem 
fcqueturarchetypicum Sabbathum, jeter- 
n« quietis,contemplationis,laudis,& gra- 
tiaruma&ionis Det. 

Tantum de Rege , Monarcha Mundi,& 
Ecclefiar.de throno Maieftatis eius, cuin 
omnibus fuis membris,& ornamentis. Se- 
quitureiusregnigubernatio,Decreta,Fa- 
ta,fecreta,inlibro oriculari defcripta, 8cfi- 

illata.Agno iinmolato,Crifto, ad referan- 

um tradita. 

C AP V T V, 

*De Librc OrdcuUri 



ETuidiin dextera Sedentis fuper thronim, LiberDci, 
Librumyfcriptumintuiyvfom^l^uty^ qux i P f« 
pum,&Lcge. Deu. i7.Libri Dei varij funt. £jf f| * 
cftLibervit2e,Legis,Dierum,confcientia • ' 
rum,& Oracularis.Liber Vitae continetE- 
le&os. Liber Legis continet voluntatem 
Dei.LiberDierum,feuCaufarum.Confci- 
cntiarum, continet fingulorum acla quo- 
libet dic,vnde quifq; iudicabitur.Liber O- 
racularis,eft rcrum gerendarum, fatorum, 
futurorum euentuum,expraefcientia Dei. 
Dexter quodhabeatfelices euentus Eccle 
fiae.Scriptus ex prsfcientia Dei.Intus,Sc 

P i 



48 APOCALYPSrS 

foris,tam de cogitationibusmentis,qua de 
clicendis,& faciedis cuiufqs bonis & malis. 
Qbfignatumfigillisfeptm) nulli cognituin 
nifiDeo,quifcripfit: & cui ipfe reuelaue- 
rit,Chriflo glorirlcato. Ipfe porro feruis 
fuisprophetis. Amos.$.Mat.n& 15. vt fupra, 
I.hic,& infra cap.io.claufus & obfignatus a 
DanieleiubenteAngelo.Dan.12. Haec eft 
arbor illa fcientis boni & mali, Adx vetita, 
reuerenterhabenda,nulli temere contre- 
clandaexpraeiudicio. Gen.2.$.Adquamar 
borem,&exquo libro,Deuspartialiterre 
uelatagenda,fuisprophetis,qua5porrore- 
uelent Ecclefiae,vt Mofe,ad rubum arden- 
tem, vtinter Cherubim,in propitiatorio. 
autaliasvbicunq; eilibuerit; 

Et uidi Angelwm fortcm , magna preconis uo- 
te clamantem)'^ vniuerfumedicentem, & 
quafi omnes adpre/ens arduum,&maximi 
momentinegocium euocantem. 
Quiseftdignus)aiptus,idoncus } &fufficiens, 

Aperire ^rww)oracularem, omnia in po- 
fterumfata,& euentus Ecclefix de Chri- 
£io,& Antichrifto continentem. 

Utfoluerefignacula fua)euoluere, & expli- 
care eius arcana,in intimo cpnfilio Dei de 
ftinata,quidboni,quidmalifuturumfit,vt 
nobis caueamus. 

Ef nemo)ex omnibus creaturis. 

Nc- 



CAPVT V. 49 

Ne^ in Cce/o)ex angclis . 

Ne<j> in terra)ex hominibus , diuis aftro 1 
nomis. 

Nefyfub terra)ex daemonibus. 

Voterat aperire libru> ne% infticere i5«m)Eft 
exclufiua,feunegatiua vniuerfalis, quan- 
tum ad diuina oracula. Naturalia autem 
colligipofTuntex confequentijs. Ad diui- 
na autem omnes vno ore exclamant. O al- 
titudo diuitiam fapientiae,&: fcientia^ Dei, 
quam incomprehenfibilia funt iudiciae- 
ius,&inueftigabiIesviaeeius.Quis cogno- 
uitfenfum Domini , aut quis confilarius. 
cius fuit? 

EtegoflcSdmmultum) commiferatus affli- 
cHfsimam Ecdefia, flcnt adhuc omnes pij* 

Qudd nemo digtw inucntut e& dperirc^ lc- 
gerelibrwm,nc^ infticere t7/wm)Deforma,& 
fortunamiferrimae,Ecclefi;e, de conflicla- 
tioncregni Chrifti & Antichrifti.Mulieris, 
& Scrpentis. 

VrtK*<feScmorio/«)Ieflaia,aut quifq; pro« 
phetarum,expertus reuclationes a Chrifto 
aut do&rina prophctarum. 

D/x(>miW,»^«ew)Eftaliquis qui pote- 
ritaperire,&reuelare myfteria. 

Eccc uicit Leo de tribu Iudtf) de quo Ia c o b, 
Gen.49.Mefsias. 
StirpsDauidis) dc quo IefT n. fuper quem 

D 4 



J<3 APOCALYPSIS 

requicfcit Spiritus Domini,fpiritus fapien 
tiae & intclle&us , & Solus Chriftus,iam fu 
perata morte,glorificatus , fedens ad Dex- 
tcram,&infinu Patris,dignus cft. 

Aperire Ubrum , cr foluere feptem figttdcuk 
cw*)fcire fenfum Domini , diccre in pofte- 
rum futuros euentus , commonftrare Ser- 
pentis,Draconis, Sathanae, & Antichrifti 
eius furorcs,vt caueamus,aut iacula praeui 
fa minus fcriant,& ab his felicem nobis ex- 
itum, 

Etuidi,eccein medio throni, cr qudtuor AnL 
Mdliwm,c*rinmedio Sen-itorum)'npfis omnibus 
honoratior,in sequali cum Deo Patre ho- 
nore&potentia. 

. Agnusfldnstdnqudmm4cldtm)Chrii\\is im 
molatus,& glorificatus.diuerfo rcfpectu of 
ficij Leo,& Agnus;Rex & Sacerdos. 

Hdbens cornudfeptem)Com\i , regni fym- 
bolum eft. 

Etoculos feptem 9 qui funt (feptem)#tVfa(* 
Dej,mi/?i in omnemterrdm) Oculus illuftra- 
tio,vifus & cognitio Dei eft.Vtraq; , fignifi 
cantRegnum,& Sacerdotium Chrifti, pro 

fuberuatione,& illuftratione Ecclcfise,per 
piritum fan&um invniuerfo Mundoad- 
miniftranda,dum ipfe corporalitcr abeft. 
Vnumtantiim eft Regnum , vnufq; Spiri- 
tus in Regno,& Saccrdotij Chrifti , pmniu 

feou 



CAPVT V. ft 

£eculorum.Septenariusnumerus,autmuI- 
tiuarius eft,autfeptenas iterationes feculo 
rum fignificat,Adae. Noah. Abrahae, Mofe, 
Chrifti, Conftantini 8c Luthcri temporw 
bus,pofteatradetRegnumPatri. 

Venit % & accepit de dextera Sedcntis in throno 
Li£rwn.)Chriftusiam poft fui immolatio- 
nem& glorificationem fecundum fuam hu 
manitatem,accepit a Deo Patre reuelatio- 
nem corum,quorum,dum erat in carne coc 
pitincrementa,Luc.2.5cconfelTus eftfe ne 
fcire,Mat.24. iuxta huius libri primam pro 
pofitionem,cuius hic incipit narratio,ita 
vt iam in Chrifto habitet plenitudo diuini- 
tatis.ColofTi.Cogitaquamalacrivultu P* 
ter Filio tradidcrit, Secmain reuercnter Fi» 
lius a Patre acceperit Librum. 

Etcum<tperuij[etubrtm)VoQ:<{\izm ChrL 
ftus poft fui glorificationem,agnitus eft fe- 
dere ad dexteram Dei, in throno maiefta- 
tisDei,haberecumDeo Patre communi- 
catos honores,aequalcm potentiam & glo- 
riam,Ipfumhabere plenitudinem diuinita 
tis,& elTc thefaurum perfeft* cognitionis 
Dci. 

QudtuorAnimdlUcruigintiqudtuorSenat^ 
ffOOmncsPropheta» &Euangeiiftae^a 
ftoli vniuerfaq; Ecclefia vetus & noua^do- 
&inaprophctarum3capoftolorudc Chri 

D 5 



?2, APOCALYPSIS 

ftiperfona,&oflicioinftituta, & iam poft 
glorificationem eius confirmata. 

ProcideSant coram Agno) Chrifto,adoran- 
tes eum,vt verum Deum. Act.i. 

Habentes fmguli citharat) concentum do- 
£rinae ad diuinas,perpetuasque Jaudes, & 
gratiarum aftiones. 

Et phialas aurcasfuffimentorum pknat(qym 
funt)fanclornmfupplicespreccs)foli Deo con 

Etcantabantcanticumnouum)Antei de Ie- 
fuNazareno, dumeratincarnis humilita- 
te, feruiliqj forma,non cantatum,&pnedi- 
catum,vtiam deexhibito filjoDei, glori- 
ficato. 

"Dignmes accipere tibrum) fecundum hu- 
manitatem fcire diuinaoracula. alioquife- 
eundum diuinitatem,«qualis eftPatri. 

Etaperirefignaculacw)reudzre myfteria 
nulli creaturae conceffa. 

Quoniam maflatus es)rztio dignitatis, re« 
fpe&ufpontaneae obedientiae,crucis mor« 
te conteftatae,Philip.2. 

Et redemijlinosDeo)iperp tccztum venun 
datos Satanae,& morti aeternae,tuo benefi- 
ciovindicatosDeo, & advitam aeternam 
reftitutos. Ab effe&u mortis Chrifti. 

Verfanguinem tuum) redemptionis prae-. 
cium.includit totum aclum Iuftificationis, 

Redemp- 



CAVVT V. ?} 

Redemptionis & falutis noftrae. Excludit 
omnia merita humana. 

Ex omnitribu iingui^pcputo^et ndtione) ex quo 
visgenerehominum, quocunque loco & 
tempore. Non inquiunt omnes,fed ex 
omni:quianonomnium eftfides,neqjom. 
nes obediunt Euangelio, quamuis Chri- 
ftus fua mprte,& fanguine fatisfecit pro to 
tiusmundipeccatis. 

ftcijlinosDeo no&ro regcs, er fdcerdotcs) 
Ab efteclu fuae mortis & noftrse fidei. Ad 
fummos,communicatosq; tecum honorcs 
euectos,regios fcilicet & iacerdotales. 

Et regnabimutfupcr terrdm) & terrena om- 
nia, carnem, peccatum, mortem, & Sata- 
nam.per, &fecundum te Sacerdotes , of- 
feremus Deo Patri fpirituales hoftias , car- 
nis mortificationem , fpiritus viuificatio- 
nem,veraprecumfuffimenta, aeternas age 
mus,gratias, veram, falutaremque do&ru 
namprofitebimur.Idque fuper terram, in 
hac terreftri vita, & in vniuerfum,poftei 
vna cum Chrifto trademus regnum Deo 
Patri. 

Tdeindcuidi&dudiuiuocem kngclorum mul 
fonwOPpftHomines fan&os,feu fanclam 
Ecclefiam,accedit fecundus chorus , & or. 
dolaudantium Chriftum. 



( 



74 APOCALYPSIS* 

incircuitu tkroni y & anknahum,ac Zcnat*~ 
rum y milia milium y iiccntUmagna «oce)Quail 
miniftri Dei,Chriftr , & Ecclefiie ele&oru, 
agnofcentes fua bencficia per Chriftum 
collata, reuerenter adorantes Filium Dei 
incarnatum & paflum, quod fa&io obftina 
torum ipirituum recufauit, ideoq; mutata 
in Sathanam Sc Diabolum, lapfa eft in exi- 
tium «ternum. 

DignM eitAgnut y quimaftdtus cB y accipcre pote 
tiam^diuitiai.fapientiam.fortitudincjbonore^glo 
riamj&bcncdiftioncm) Chriftu* incarnatus, 
ScpafJus, profuaergaPatrem reuerentia, 
&pro maerganosbeneficentia,dignus eft 
cotnmunicatis cum Dco Patrepraedicatis* 

Etomnem Crart«r4m)rcliquam, praeterE- 
le&orum Ecclefiam,&: Angelos.Tertius or 
do agnofcentium 8c praedicantiuinFilium 
Dei incarnatum,paflum & glorificatumjn 
XtaPfaI.r49.Sc 150. 

Qutc&in Cdo) Aftra,EIementa, &Mcte 
ora,Vo!ucres. 

Qi^/Kperfcrr4m)Herbas. Arbores, &A- 
nimalia,Montes,Colles& Vallcs, Fontei 
&Flumina. 

EtcjU£fubterrd)Mctz\h y Gemmas, Ve- 
oas,Inferos & infernales omncs. 

Et in Mari, qu*$ in ei$funt)?ifcts. Enume 

mcrati* 



CAPVT V. 5f 

meratio eft pcr diftributionem omnium 
Creaturarum. 

j\udiuidictntcs)vt omnis linguaconfitea. 
tur, quod Dominus Iefus Chriftus eftin 
gloriaDeiPatris. Diccntcspro fuo morc t 

Sedenti in tbrono)Dco Patri. 

Ef Agno)filio Dci Chrifto incantato,paf- 
fo&glorificato. 

Kcnedicliojionor, glorid ty potc&M in fecuU 
/rcH/oruwi)Pronoftri creatione, generatio- 
ne,gubernatione,Scconferuationc. Pro no 
ftri Redcmptione a vanitatc, ab impiorum 
abufu vindicationc, a corruptionis intcri- 
tu,rcparationc,reformatione,Sc ad seterni 
libcrtatcm in gloriam filiorum Dei aiTcrtio 
nc,Rom.8. 

Qf{4fNorA»JW4^()Doc^rinaEuangeIijde 
Chrifti perfona & officio,de eius diuinita- 
te & humanitatc, Dc eius Regno & Sacer- 
dotio. 

Dicebstnt Ameri) affirmabant haec efle vc. 
ra Sc per Chriftum forc rata & fohda. 

Et uiginti quatuor Scndtores)? rop hetse Ccci 
ierunt inftcies funcry adorauerunt Viuentcm in 
fecuUfeculorum)cum ettrnagratiarum actio 
nc,pro Vcritate, fcu oraculorum cffeclu Sc 
implctione. Typus vit« xternae. Totam 
hanc vcnerationcm erga Patrem Sc Filium, 
in omnibus creaturis crTicit Spirit? fan£b>, 



$6 APOCALYPm 

CAPVT VJU 

7)e Lihrijigillati apertione. 

ETuidi,ckm uperuiffct Agnus unum de figiU 
lw)Hicprimum incipit vera Apoca- 
s,deregno Chrifti, Sc Antichrifti , dc 
forma,& fortunaEcclefiae, vfque ad finem 
mundi,claufa,&figillata,nemini, quam fo- 
li Deo cOgnita,Chri(lo clarificato ad reue- 
landu tradita,fcilicet. Regna politica prin- 
cipaliaaDeoconftituta efte quatuor, per 
Idolatriam fafta Antichriftiana,Chrrfti re- 
gno plurimum molefta, per quadrime talla 
remftatuam, Scper quatuor Beftias. Dan. 
2.&7.Zacharis. i. &hic lohanni per qua- 
tuor graflatores Equites, depic~ta. 

Audiui mum dc quatuor Animalibus) Do- 
cTrinade Chrifto,Deo & Hoinine:Rege,Sc 
Sacerdote 2eterno,femper fonuitin Mo- 
narchijs.teftibus hiftorijs,Danielis , Efdr^. 

Viccns t4nqu4m uoce tonitrui)voce feria, 
Bc fonora,foli Deo pro authoritate cogruaw 

Veni&uide^Iohannes fuftinet vrcemEc 
clefije,que femper praefens fpe&at 8c exper 
ta eft Monarchiarum moleftias, aduerfus 
fegnu Chrifti, propter diipare religionem. 

Vidi, 



capvt vn 57 

Wi, crceE(fWK*d/&w)Equus eft animal Monarctoa 
beliicum Scheroicum.Albus color, cftpra* 
ftaiitior,vtinter metalla, aurum in ftatua 
reciaDan.2. 

Cjrifcdcbat fupcrcwn , habebat Arawn)Ar* 
cus,militare,& bellicum inftrumentu eft. 

fkdkta efteicorona) Corona,uictoriae, 5c 
regium ornamentum eft. 

Prodijtuincen$,crut uincerct) Habebatfuc 
ceflum 8c feiicitatem belli, vt fuperatis alijs 
reg;nis,monarchiam conftitueret. Hacc de 
pnma monarchia Afsyriorum,feu Babylo- 
nica,teftantur hiftoriae facrse & prophanae, 
KancBeftiamveracitcr vidit Iiraelin Ba- 
bylone.Daniel&c. 

Bt cum aperuiffetfigillumfecundum) Oracu- 
la1lefecundaM0narchiaPerfarum.Iefr.45r 

Audiui fecundum Animal) Do£lrinz ccele- 
ftis de Chrifto , ctiam fonuit in fecunda 
Monarchia, regnanteCyroSc eius fuccef- 
foribus,fub quibus foluta eft captiuitas If. 
raelisexBabelre,«dificataeftIerufalem& 
Templumrinftaurata eft religio. 

Bicens, ueni ey uide)Hznc Beftiam reucra 
vidit,&expertuseftlfrael, fub Adiafuero, 
ejuando impediebatur Templi aedificatio, 
per49.annos. 

Vrodtjtaliusequut rufut)w?fos,\gnci colo- 
ris, fuperiori inferior. Hunc ecjuum,in- 



m. 



5$ APQCALYPSIS 

feflbremqj eius viditZacharias cap.i.qui vi 
xitfub Monarchiafecunda. 

Ef infeffori eius) Cyr o & c. 

Vattm e#)a Deo. w toUeret pacem deterra) 
intranslatione Monarchiae ab Afsyrijs ad 
Perfas & Medos. 

Vtfemutu6interficerent)Cyms Balthaza- 
rum interficit.Dan.5. 

DAMcfacfteiglddiutmdgnws) amplum Im- 
perium,totius Afiae maioris. 

Etcumapcruiffetfigitlumtertium) Oracula 
de tertiaMonarchia Graecorum, quam A- 
lexandcr Magnus Macedo, tranftulit a Per 
fis ad Graecos , quae oracula olim oftenfa 
funtDanielicap.S.deAriete&Hirco. 

Audiuitertiwm Animal, dicens. Veni er uide) 
Animal throni Dei, doctrina cceleftis de 
Chrifto,fonuit etia fub tertia monarchia, 
cuius moleftias vidit 8c experta eft Eccle- 
lia Ifraelis Machabseorum temporibus. Da 
niel.10.11. 

Vidi, ecce equus niger)fup erioribus dete- 
rioreft,ita&Monarchiatertia,cumincce- 
teris,tum maximd in Antiocho declaratu. 

QtU fedebatfuper ittum) Alexander mag- 
nus,cum fuis fuccefToribus. 

Habebat libram in manufua) ambiguam in- 
«linationem regnorum jEgypti & Syriae, 
inter quae Ecclefia Ifraelis in Paleftina, 

tnul- 



CAPVT vr. 59 

na,multas opprcfsiones, incurfiones Sc di- 
reptionespaflaeft,vtprolix£ Danicl. II. Sc 
libri Machabaeorum teftantur. 

Et audiui uoccm intcr quatuor Animalia)\Vo~ 
cem Dei fedentis in throno dicentem, 
chotnix tritici,denario 9 er tres chcenices hordei, 
denario,Vinum autem^ey olcum,ne Uferk(x°' iVi i 
minima pars modij, continet demenfum 
diurnipanis,cuiaddebatur fextarius vini 
feruulis,Denarius eft^/^x^^jid c&,quinttin. 
groflus. Polonic? triplex,nobis|«n <[utgen % 
fignificat maximam caritatcm annonx fo- 
re populo Dei in iilorum regum concerta- 
tionibus. AttamenDominus mandando 
cquiti Monarchx,promittit Ecclefiae fufii- 
cientem prouidentiam, m politicis & fa- 
cris. 

Et cum apcruiffct Sigitlum quartum) Oracula jn t 
de quarta Sc vltima Monarchia. 

Audiuiuocem quarti Amm*I/s) Animal thro 
ni Dci, doclrina cosleftis de Chrifto, Deo, 
Sc hominc , Rege & Sacerdote aeterno , fo- 
nuit,& fonatadhuc fub quarta monarchia, 
vfq; ad iinem mundi. 

Dicentem,Veni er uide)cert& Ecclefia vidit 
$c experta efi: moleftias,& graflationes hu- 
ius monarchiae,adeo experitur ad huc. 

Vidi,ecce equus pattidus)E quu s m o n ar ch ia 
eft,animalferox, quod infidet & regit E- 



6o APOCALYPSIS 

ques Monarcha. Pallidus color eft deterri 
mus, moribundo congruus, quod mun. 
dus,totaq; rcrum naturalangueat,& dccli- 
netadinteritum. 

Et qui fedebat fuper eum) Monarcha Ro- 
manus,cum omnis fuis fuccefforibus. 

Nomen ei McrsjfigniRcnt quartae Monar- 
chiae immanitatem, Sc credulitatem, refpe- 
ctu,&coIlatione fuperiorum, quodReg- 
num ScEccIefiamChrifti non tantumcap 
tiuctjVtprimainecdiuexetvtfecunda^nec 
diripiat vt tertia, fed penitus extinguat ve- 
terem Ecclefiain,ludaifmum, Sc de hinc na 
fcentemEccleiiam interGentes multis cru 
clclifsimis perfecutionibus, donec Teftes 
Chrifli ad extremum,penitus occidat,vtfe 
queturcap.n.Et, quodfubhac monarchia 
moriatur omnis caro,Jtotus Mundusex- 
tinguatur. 

Et:nfernusfequebaturenm)in quem tande 
apprehefa ifta B eftia praecipitabitur a Chri 
fto!udice,&Rege jeterno. vtfequiturcap. 
io.Iudicium extremum quid moretur,fe- 
quitur oraculum in quinto figillo. 

Dataefy&Dco.lllit') equitibus graflato- 
ribus,Monarchijs.Pott-£tf) Imperiu. Rom. 
il.D«n.4.\nterfiaendt)gratfzndi,yjrQVtcrho 
minum peccata,Idololatrias , Sc apoftafias 
iregno Chnfti, caufafinalis, quantumuis 
Ipfimctldololatne. Super 



CAt>VT vr* 6i 

$uper qttartam p arte m terr* ) in vniuerfam 
terram,fecundum quatuor ventos. 

Gladio,fi>ime,mortc, er i befiijs terre) Sunt 
£ralTationismediainilrumenta,corpqralia 
tantum,abufain miniftros, & ciues regni 
Chrifti.vt patet cx hiftorijs. 

Torua Leena Lupum , fequitur , Lupus 
ipfeCapellam.Dominus conftituit tyran- 
nos,propter tyrannos. Dominus confti- 
tuit quatuor monarchias , ne cogitemus 
plures,vnde colligere poterim?, finis Mun 
di, & noftrae redcmptionis propinquitate. 

Ef cm aperuiffct Sigiltum quintum) Myfte- v« 
ria Dei,de pic mortuoru,abHabel vfq;,cau 
faChrifti interfecloru, conditionehuma- 
ne; rationi plane incognita,& infcrutabilia. 

Vidifub AforOChrifto,qui paritereft Sa- 
cerdos,Alrare,&Hoftia, in quo Sc nos Sa- 
cerdotes ofrerimus noftras hoftias,holo- 
caufta,mortificat£ carnis facrificia^rationa 
lemcukum, precum noftraru fulFimenta. 

Sub Altari,vtiamcinis,iuxtatypumve- 
tercm,Altare hic, finus Abraha* Luc.i6\ Pa 
radifusMatt.27.Manus Dei,Sap.4- Puluis 
terrae.Gen.$.Dan.i2. Monumenta Lucse.5. 
prasdicanturpie mortuorum receptacula, 
ratione caufae,cubilia,feu dormitoria,in 
quibusrequiefcuntabhuius & futurae vi- 
tae proprietatib?, Sc acr.ionibus,vfq; ad vni 
merfalem refufcitatione,iuxtatypu Chriftj. 

£ 1 



6% APOCALYPSIS 

AnimdS)vi\izs ergo,non mortuas , Ced dot* 
mientcs & quiefcentes in fuo indiuiduo ^- 
que" vt anima Chrifti in fuo indiuiduo,in fe 
pulchro.Pars pro toto indiuiduo. Pij viuut 
inDomino Cnrifto.Deus, eftDeus viuo- 
rum,r.on mortuorum.Matt.22. Vitaipforu 
abfcondita eft in Dco.CoIofT$. 

lnterfeflomn propter Verbum D«, cr te&i« 
tnoniim fuum , quod habeSant)Et differentia 
mortuorum piorum , abimpijs, quorum 
conditio eft contraria. 

EtclamabantyExuti huius,nondum inda 
ti futurse vitas proprietatibus, nihilagunt, 
faltem clamant cum fanguine Habel, iui ve 
ritatifqj 8c gloriae Dei, vindicla , iudicij ma> 
turationemjScpromifsionumaflertionem,, 
idq;. 

Vocemagtid)mzgno defiderio, Sc afFe&u. 

D/ccttteODeo,fuo vindici, ab Habel vfq*, 

V/cfc quo Votnine ) Pathos a protra&ione. 
Idem quaeruntur omnes pij cum Dauide 
Pfalm.15. 

Sanclc, er tt£Tf)qui per te odis iniquita- 
tcm,&feruas promiffa. Quare non tecum 
fimul refufcitas, & ad seternam felicitatem 
afTeris^ 

No/nMc<*Opunis impune" graflantcs, Sc 
blafphemantes fanctifsimumtuu nomen, 
uerbum,Euangelium,SacraiiKnta,&c^ 

Ac 



capvt vr. 6$ 

AcuindicM fanguinem no&rum) propterte 
miferrime,inclemcnterq; profufum, in tot, 
tanq; diuerfisperfccutionibus. 

Deki$,qui habitantin teraOhnpijs tyran- 
nis,quitenent dominia terraru,acputant, 
(chaereditariosmundi poffefsoresefleC' 

Etddttfuntfmgulis fiolxalb£)V*&zs tala. 
res, haeroicae,feftiuae, triumphales , & glo- 
riofae.praedicantur fan6ti,& falui,quod fint 
diuinoteftimoniovictores mundi, carnis, 
peccati&fatanaerdeftinatiad aeterna gau- 
dia,triumphos,8c fehcitates,quas nondum 
poflefsiu^ vfurpant. 

Viftumfy cfliUit^ut requicfcerent dd temput 
cxiguumjonec compleantur confcrui, ey fratres 
corum, qui intcrficiendi funt 9 ficut er i"p/?)Due? 
citanturcaufe_ protra&i iudicij extremi,glo 
riaeIuitorum,3cpcenae Impiorum. Nume- 
rus Ele<ftorum,in libro vitae infcriptorum, 
foli Deo cognitus , & fupputatus, de quo 
cap.7.Menfura,& maturitas iniquitatis An 
ticnrifti ad iuftas aeternasq; pcenas.Decifi- 
numtempusdiceturpofteacap.n.Notam 
crgo nos, quam Deus ipfe patitur , & per. 
fort Satanatjmpiorumq; blafphemias , tu- 
multus,& graflationes, propter iam diclas 
caufas. 

Et uidi cum dppermffet SigiUim fextum) Ora- vr - 
culade Die, iudicioque extremo.de fine 

E 5 



€4 APOCALYP5I5 

mundihuius,continuat hoc Sigillum cu 
quarto,quintum,fuit parenthefis. 

Ecce, Ab inopinatb terrannotws magnus faflut 
e#)Narratio eft,de fine mundi,de quo Chri 
ftusfimiliarecenfet.Matt.24.Luc.2i.Pet.2. 
ca.$.PauI.i.The.4.Ief.i5.34.Ioel.2.$. Soph.ii 
typus in cruce Chrifti. Diftemperainentu 
Elementorum. 

Solfacluseitnigerjdnquamfdccus cilicinm) 
ex totius fui luminis priuatione , vt in cru- 
ceChrifti,nonexfui Juminis obfcuratio- 
ne,vt in eclypfibus. Ad inilar fracloru ocu^ 
loru moribudi hominis,certifsimu fignu ie 
quentis mortis,Piitiperamentu Aftroru. 

Luna totdfacla e& utfanguii)rcfye&a Solis 
& quo fplendorem fuum mutuatur. 

StelU,dc aelo ceciderunt fuper terrdm,ficut 
ficut deijcitgrofiosfuos, cum i uento nugno con* 
c«tttar)fecunduniapparentiam , ex confe,. 
quentia obtenebrati So\is 9 alioqui Sol& 
Luna quoque caderent. Alij intelligunt dq 
Meteoris, ad terrorem impiorum. 

Chriftus Matt.24-inquit,h?ec figna fore 
ftatimpoittribulationem dierum Antichri 
fti,quand6,pofli2 6o.dies oraculares oc- 
cidetTeftes Chrifti/suictq; extremum,fe 
mi quatriduo antefinem,Infra.n.Iuxtafor 
mamprimaehebdomada^in cuius medio, 
vt primum creatus iiluxit Sol,Ita in vltim$ 
Jiebdomadfc medio obtenebrabitur,mane 



CAPVT VII* 6f 

te rcuolutione diurnae lucis,vfq; ad vltimu 
quatriduum,quandoLuxdiurna,vtexte- 
nebris producta,definet in extremas,sster- 
nasq;tenebras:pijsautempoftvltimsno- 
clis reuolutionem,in cuius medio erit Re- 
furrecliovniuerfalis,fonantetubanouifsi- 
ma.Mat.25.i.The.4.i.Cor.io.orieturSolIu 
fticiae, Lux Sz Dies seterni mundi, finc vlla 
tenebrarumreuolutione:ceiTantibusq;'die 
bus terr^,erittunc Dies cccli,DiesDomini 
seternus.Gen.1.8.4. Efd.7. 

Coclum recefiit,ficut liber conuolutM)\h..i$.\- 
de vaticinante typo excidij Babel , Petrus. 
2.ca.$.ratione addit,ex coflagratione mudi 

Omnis Mofw,cr InfuU de locisfuU motefunt) 
peritfchemamundihuius.i.Cor.7.Vtmon 
tes,&Infulaediefccundoex aquisemerfe- 
runt&extuberauerunt, ita vicifsim fubfi- 
dent in centrum aquarum,totaq; vis aqua- 
rum,erit Stagnu illud fulphureu, perpetuo 
igne ardens,in quod deijcientur,& demer- 
genturomnesimpij.Infra:cap.io.2o. 

Reges terr* > Principes > Diuites J Tribuni i ®' for 
tes:Omnis feruus,zrhber)0 mncs tribus ter- 
rse, Omnegenus ferpentinum totaq; col- 
luuiesImpiorum,cuiufcumq;conditionis, 
Chrifto,eiufq; Ecclefise aduerfi. 

Abfconderunt fe in fceluncis , er rupiSus 
m*Mum ) fubito mutata fua fecuritate, 

* 4 



66 APOCALYPSIS 

pace 8c gaudio,de occifls Teftibus Chrifti, 
cxhorrefcent adprimum deformati mun- 
di confpecT:um,inde quid futurum fit colii- 
gentes,extremo dolore plangent, nefcien- 
res vbi fe abfcondant.Luc.21. 

BicuntmontiSut er petri$:cadite fuper nos) 
Quorum cafum quifq; in hac vita cauet, fu 
git&exhorrefcit,iam autem omnibusvo- 
tis vt fummum beneficium exoptant, fub^ 
iuncla ratione. 

Et abfcondite nos ifacie Stdcntk in throno, et 
db ird Agw')Chrifti,Iudicis feuenfsimi,cru- 
deliter ab ipfis iudicati,& praster fuam cul- 
pam occifi. 

Quonidm ueniet T>ies mdgndjr* eius)lmpio 
rum refpe6ftim,Dies gloriae aeternse Pio- 
rumrefpe&u, Dies magna, ratione caufae, 
toto tempore mundi agitatae , in qua deci- 
deturcaufa,dirimenturlites , 8cinimicitiae 
HDeopofitaeintra Mulierem, & Serpen- 
tem,&intervtrorumq; Semen: quancfo Se 
mcnMulieris,Chriftus filiusDei incarna- 
tus,feuerifsimo Iudicio, aetenufque pocnis 
conteret fuperbum caput Scrpentis , Sata - 
nae,totiusq; fui Seminis,impiorum. 

Et quk potcritfubfijlerei) Nemo nec Spiri- 
tuum,nec Hominum, quantumuis nunc f$ 
iiiant. 

Tantum de forma Diei extremi,nihil de , 

eras 



CAPVT vir» ^7 

cius momento.Eius protra&ionis caufa iu 
dicatur capite proximo. Forma Ecclcfif ex 
tremae iuxtahanc formam Solis, Lunae, 8c 
StelIarum,nota eftexalijs. maxim^exfe- 
quentibus feptem Tubis.cap.8.c;.io.& II. 

CPPVT VII* 

2)e ccnjignatione &* numer* 
EleBorum. 

PO&GdtCtUidi qudtuor Angclosfldntcs fu- 
pcr quatuorangulos t crr&) Sequitur prin 
eipalis caufa protra&i iudicij,contra eos, 
quiaflerebantDiemDomini iam tum in- 
ftare.2 Theff.2.Quatuor Angeli , difsipato- 
res Orbis funt.Meflbres.Matt.15. 

Tcnentes quatuor uentos terr* , ncflarct uen* 
Mfupcr tcrramymarwtkmue arborem)Vrohu 
bereflatum,eft extinguere vitam,Flatum 
in vtramq; partem intelligas, bonam & ma. 
lam: literaliter & fpirituafiter. 

EtuididltcrumAngdum y afccndcntem abort* 
Solis) Chriftum per Miniftros Euangelij, 
poftrefufcitatum Chriftum. 

Habcntcm Sigittum Deiuiui) Euangelium^ 
Sacramenta,Sc Spiritum fanclum. 

HiccUnutuit uoce magtut )(crh t & fonort 

E 5 



6$ APOCALYPSlS 

per Euangelium vniuerfum. 

QjZituor Angeli^quibut datum eir, nocerctcr 
r^crmrfrOdifsipatofibus Orbis. 

&icens i Nolitenocercterr<e > mdrijiut ullis <tr- 
boribw)Nc extcrminctis Impios, tcrrenafa 
picntes,tumultuariumvulgus,&prseemi- 
nentiores,nc pcrcutiatis terra anathemate. 
Doncc confignemm Seruos Dei no&ri, injron 
tibusfuis)iuxu typu vEgyptiu.Exo.12. San- 
guine agni per Verbu & Sacrameta,in ficle 
& Spiritu fan&o,adpublicam profefsione. 
Scruos, Dci cultores,ruccedaneagenerati 
one,& regeneratione, v(q; *d extremum. 

EJtdudiui numerum figndtonm) poit exor- 
tum Solem, poft refufcitatum Chriftum, 
poftabieftum,& abrogatum Iudaifmum, 
ex!fracle,donec totus Ifrael ele&orum fal- 
uetur,de quibus prolixe" Paulus Roma.9. 
lo.n.Iuxtalibrum Rabbi Samuclis. 

Ccntivm quddrdginta quatuor milia figndti , ex 
omni tribufiliorum i/nte/)Tantum abfit,vt to- 
tus Ifrael abic&us fit. 

"" Ex triBu ludd.Ruben,Gdd, A/Jrr,Nrp&ta//,Mc 
rtdfpySimeon^LcuiylfdcSdr , Zebulon , lofeph,cr 
Benidmin.cxfmgttlis duodecim milidfigndti.)E\* 
&orumfineulos ex Ifracle apud Deumin 
numerato haberi , fignat, & confirmat im- 
menfam Dci mfericordiam erga exules, 8c 
calamitofos Iudaeos, ctiam poft Iudaifmi 

abic- 



CAPVT VIT. 69 

abiec*Honem,& abrogationcm.ne cogitent 
fortuitumeflefauoremDei erga ipfos. 1~ 
dem cogitemus dc fimilibus. 

?oft h£cuidi)TTznfmo ad Gentcs. 

Ecce turSa multa^uam dinumcrare ncmo ho* 
minu^zr angelorum 9 folus Deutpotcrat 9 cx omni 
butgentibus,tribubut,populis 9 er UnQuis) Plcni 
tudo Gentium,quibus ingrefsis, totus Ifra 
el fimulfaluabitur. Rom. II. Filij defolata?, 
plures, quam maritatae.IefT54. 

Stantes ante thronum , er in confaeftu Agpi) 
fruentes aeterno,& laeto confpcclu Dci , Sc 
Chrifti,quae cft vita,& felicitas aetcrna, Io- 
han.17. 

Amicli[iolisalbis)m omni diuino dccorc 
fulgidi,ab omnibus vitijs terfi,vic"lores,tri- 
umphantes,setcrnas nuptias , diesqi feftos 
agentes. 

Valm* in manibut eortm ) gratulates Chri- 
ftoRegi,&fibi,ab omnibus fuperatishofti 
bus vicloriam,perpetuamq; pacem. 
Clamubat uoce magna)cx corde,plenoq; orc. 

r>icentcs,Salut,fcdcnti in throno D« no&ri % et 
Agno)$a\us noftra refcratur acccpta Dco 
Patri,qui mifit Filium,&Filio Chrifto,pro 
nobisimmolato,includit omncm benefi- 
ciorum Dci cnumerationem. 

E t omnes Angeli (labant in circuitu throni, fc- 
natorumfaeyauatuor Anim*lium)vt miniftri 
Dei.&Eccleua?, 



7® APOCALYPSIS 

VrocuBucrut in confrcflu throni infacicsfuai) 
propter admirationem , &vcnerationem. 
Adorauerunt Deum) aetcrna reuerentia dig 
nifsimum. 
Dicentes, Amen. ver£ &proprie\ 
Benedidio.gloria, fapientia , gratiarum aclio, 
bonor,potenita,fortitudo Deo noibro infeculafc 
culorum,Amen)Ipfi foIi,et abfolut^ congrua, 
quse generaliter in vniuerfum , fingularitcr 
in filiorum, ele&orum fuorum reuelationc 
Segloria dedarauit. 

Bt refaondcns unus,cx Senatoribus,dixit miSi: 
Hi t quiamiftifuntjlolis albiSjquifunt^er undc 
ucncruntt) Quaeflio, a caufa Ele&orum, & 
quibusmedijs, ad tantam fcelicitatem ve* 
niant. 

Dixi illi, Bomine, tu nofti) Verbu Dci hoc 
docet,Deus ncuit,non humana ratio. 

Bt dixit mihi:Hifunt, qui uencrunt ex tribula- 
tione magna , dc dilatdueruntftolasfuas , dealba- 
vcruntcj; easinfanguine Agni) Duo prsedicat 
deElecl:is,conft.antiam Fideiin meritum 
mortis Chrift^&fuffcrcntiam crucis,feuaf 
fli&ionisproptercius confefsioncm.Cor. 
dccrediturad iulticiam, ore confefsio fit 
ad falute, £tper multas affti&iones opor- 
tetnos intrare in regnum ccelorum.Quan- 
to quis conflantius crcdit, 8c fortius pati- 
tur,tanto fit honoratior,& felicior. 

ftfc» 



CAPVT Vir„ 7i 

lieofuntantcthronum D«) Enumeratio fe 
licitatis.AbefFe&ufidci,&crucis,fruuntur 
xterno confpeftuDei. 

Et fcruiunteidieacno ftc)coluntDcu per- 
petuavencratione. 

In Templo rwOinEcclefia,religionc,Sc fab 
bathoseterno. 

Etquifedet intSrono)Dcus ipfe,fua glo- 
riofifsima maieftate. 

Habitabitfuper coO™""*', contubernabi 
tur,tcntorium ,feu fcena tendet fuper eos, 
habebuntcumDeo perpetuam conuerfa- 
tionem,cohabitationem,contuberniuiru 

No/t efurient,ne&fltient amplim)non habe- 
bunt rerum prasfentium faftidium , nec tc- 
nebunturaltcrius meliorisrci defiderio. 

J<ieccadetfuper illosSot) nulla afficientur 
affli&ione , tribuIatione,aut tentatione. 

Nf$ ullus tftus) malorum affecluum , aut 
anguftiarum. 

Quoniam Agnw)Chriftus. 

Quieftinmediothroni) infmu Patris , in 
communi cum Deo Patre gloria,& felicita 
te,qui eos redemit,8e ad aeternam bcatitu- 
dinem,diuinosq; honores euexit. 

Pafcctsegetfy eos) nihil crgo deerit. Pfa.25. 

Ac dcducet eos ad uiuosfontes aquarum) diui 
«itatis participationem,ad omnes vere^cae 
leftis,Sc diuinae felicitatis delicias. 



7£ A20CALYPSIS 

AbjlergefyVeut omnem UcSrymam ab oculH 
ror«m)aufcrct omnium moleftiarum cau- 
fas,fruentur aeterna dc huius vite^ moleftijs 
confolatione,nullo in pofterum afFicien- 
tur angore.Eft amplifsima, 8c copiofifsima 
seternae felicitatis defcriptio,cum eius par> 
tiumcnumeraiione. 

CAPVT \UU 

VeSepemTnbis. 

C""*l Vm aperuiffrt Sigillumfeptimmn) Orac* 
^flaDei,deVita aetcrna,poft filiorum 
Dci confignationem , expletumq; eorum 
riumenl.Autdefuccedaneis negocijs No^ 
ui Teftamenti,vfq; a d finem mundi. 

Vdtlum e&filentium in coclo^adfmihoram fc~ 
re)Devitaaeterna,altum iam eft filentiumt 
rcuelandi,& percipiendi, propter carnis 
noftrae imbccillitatem,vt, quae oculus non 
vidit,nec auris audiuit, ncc in cor homi- 
nisafcenderunt,quae Dominus prsepara- 
uit diligentibus eum. 

Aut illud filentium,eft tranfitio.& diftia 
€Hoa fuperioribus, adfequentiaaSigilli* 
Patris act Tubas Euangelij Chrifti.cum at- 
tcntionc. 

Et 



capvt vrr* 75 

Buidifeptem^Angelos, fttnteiin confreftu 
Dn)Mini{lros Euangelij,diuino confpe&u 
illuitxes,alacres,promptos,tutos, & effica- 
ccs : Kic proprie* incipit Narratio prims» 
Propofitionis. 

D4f<e funt illis feptem TuS*)Tuba pubJici 
ccetus,beIli,&pacis:reiiiifsionis, Sclibcrta 
tisrconuocationis, & dimifsionis : Iubilei, 
&iudui,vctas fymbolum, Sc inilrumen- 
tuin fuK. idem vfus Euange'ij erL Septena- 
rius nu oierus fignificat fcptenarias eius ite 
rat'.ones,&effechisinEcclefia. iuxtafepte 
nariam iterationem primi Verbi in Crci- 
tione.Gen.i.Non fimul,fed fuccefsiue, nec 
prius (^quammyftagcgusangelus facrifica 
uerit,id efl,Chriftus paifus fuerit) in fladev 

Etaliut Ange/w) Chriftus, angelus , ratio- 
nc,offiCij,noui tcflamcnti,& magni confilij 
Dci,de totius mundi redemptionc. Ponti- 
fex. 

Vem>)incarnatus eft. 

Ad Arum conftitit)Cummus t feternufq; Sa- 
cerdcs,&Pontifex,perfuumipfius fangui 
nem,fancla ingrefTus,ccelum confcendit. 

Habens tbtmbulum auretm)iuxtz typum V* 
teris Pontificatus , cuius in Chriiio cerni- 
tur yeritas, de perpetuo fui pontificatus 
officio apudPatrcm in ccelis,ne cogitemus 
«im efic otiofum aoftric^immcraorem. 



74 APOCALYPSJS ' 

Vata^ funtci fuffimcntamulta) dantur ad* 
huc,&/emperabomnibuspijs. 

V* darct de precationibus fanttorumfuper aU 
tareaureum,quodc(lante thronum)vt ofFerret 
piorumpreces Deo Patri, interpellaretcn 
profuis,fidei,necefsitatisq; ardore oranti- 
bus. 

Etafctnditfumus fuffimentorum , de precibut 
fanftorumexmanuAngelicoram Deo ) Pioru 
preces in fide Iefu Chrifti, gratae funt cora 
Deo.Quse qui mcditaturardentius, Sc fre- 
cjuentius orabit. 

Voftca,fumptit Angehu thuribulum,impleuit- 
que illud igne altark^ac mifit in tcrram)Eil effe- 
clus facrificij fummi Sacerdotis Chriffci, 
mifsio Spiritus fancli gratia2,&precatio- 
nis,aPatre,in Apoffcolos, reliquofq; difci- 
pulos,ignis fpecie.A&.2.quem venit Chri- 
ftus mittere in terram. Luc.12. 

Etfafttfunt uoccs) Locuti funt varijs li ng 
uis Apoftoli,& difcipuli. 

Tonitrua er fulgura) iuxta formam datse 
Legis in Zinai.Exod.20. Reuelatur ira Dei 
decoelofuperomnemimpietatem, 8c iniu- 
fticiam hominum,maxime, filij Dei,inter- 
fectorum. 

Et terr<e motut) effe&us tonitrui , hominu 
compunctio.Afto.2. 

&feptemAngeli,qui habebant feptem tubas, 

para* 



CAPVT VIII. 75 

parabant fe , ut tttba cancrent )Poftimmola- 
tum,glorificatumq; Chriftum, Sc miflum 
Spiritumfan£lum, Euangclica tuba info- 
nuit. 

Vrimut Angelus tttba cecinit )primus Apo- 
ftolatus Euangelij ad Gentcs,vfq; ad Con- 
ftantinum. 

Etfaftacit grando er ignis, mifta fmguine) 
ingens tempeftas, reuelata eftiraDei,dc 
ccelo fuper omnem impietatem gentilifmi. 
Rom.i.pnedicatiopcenitentiae, cumperfe- 
cutione. 

Mifiafuntin terram)in homines terreftres. 

Ac tertia pars arborum exufta e^ y omneq; gra 
men uiridejxuftum e#)ErTecl:us Euangelij in 
vtramqjpartem intelligatur, perfe,&per 
accidens,fpiritualiter,& literaliter. Prsedi- 
catio Euangelij exurit quicquid eft carna- 
lc,eminens&humile.Perfecntiorapitprac 
ftantiores,5c grcgarios pios.Non pcenitus, 
fcd ad tertiam vkjs partem: vtrinq; manent 
^lj&impij,H2ectempeftas,bellum,3cperfe 
cutio,durauit, non tantiim ad decennium, 
vtl roise.fed ad trecentenniu, vfq; ad Ccn 
ftantinum,peri2.perfecutiones,intotoIm 
pcno,&Orbivniuerfo. 

Secundus Angelus tuba cccinit) Renouatio 
Euangehj per vniuerfum, tempore Qen- 
ftantini, 

F 



J6 APOCALYP5I5 

EtquapMonsmagnusJgne ardens, prokfiut 
«h/JMMrr)Imperium quartae Monarchiae, 
vaftatum eft per Gotthos,&igne irse Dei 
exuftum,propter crudelifsimas pcrfecutio 
nes aduerfus Ecclefiam. 

Yaclac^ e# tcrtU pars marisjangnis) Iure ta- 
lionis,Imperio,ferro,flamma,caede 5c fan- 
guine vaitato. 

Ac mortua e3 tertia pars creaturarumjn ma- 
ri^Utc habeSant anima^romncl^ imperia- 
les,Ciuitates,PoIitiae. 

Tcrtiaq; pars Nauium interyt)¥\ur\mx, quo 
que Ecclefiae in iftis barbaris motibus Sc tu 
multibus fubuerfae funt. 

III. TertiM Angelut tuba cecinit) tertia renoua- 

tio Euangelij^doclrinae fidei de Chrifto, ha 
buitalios euentus,& contingentias,poft- 
quamEuangelium fuperauit,5c Gentilif- 
mum abrogauit, ceflaueruntq; barbaricse 
perfecutiones.Conftantino , totoq; impe- 
rio ad Chriftu m conuerfo, Ecclefia pacem 
confecuta eft. Sathan aliud'perniciofius in 
tenditftratagema,inftigauitEpifcoposam 
bitione maioritatis in Ecclefia, ad quam ar 
mauiteosfophiftica, Stmutuis calumnijs, 
telisq; in feipfos conuerfis, quafi inteftino 
bello extingueretEcclefiam. 

Cecidite Caio SteUa ma$na)zd inftar lapfi 
Sathane de co*lo,Antichriftus,ex Patribus 

&Epi- 



CAPVT VI IT, ??. 

Sctpifcopis Ecclefias, ambiuit Impcrium* 

Ardc m tanquam ftcula)xi\u ambitionis* 

Cecidit in tcrtiam partcmfluminum, er infon* 
tcs aquarum)ipr\mum occupauit tertiam par 
temImperij,feuprouinciarum , feu,vtDa- 
niel inquit cap.7. Cornu paruum, inter dc- 
cem cornua Beftiae quartse exortum,tria> 
cornua euulfit. 

Momcn StcUtcft Abfinthium)* qualitate,a-- 
maritudine, & perniciofitate mentis. 

Ef ucrfx cft tcrtia pars in abfmthium)Ab efTe- 
c"hi, Tunc venenum mifliim eftin Eccle- 
fiam,& Politiam.Epifcopi,& Principes in> 
dignetulerunt, &ad perniciem fuam ex- 
perti funt Antichrifti ambitum Imperium. 

AcmultiSominesmortuifunt cxaquti, quod 
amaricaU fuerant)Muhi orTenfi ambitione 
Antichrifti,deficiebant ab Ecclefia,vt orie- 
tales Epifcopi , & Principes, ideoq; multi 
cx fedibus fuis pulfi funt. 

Quartus Angelus tuhd crc/mOpoft conftitii Mf, 
tumImperiumEpifcopale,aftumcftin Sy 
nodisde doclrinaEcclefise. 

Et percuffa cft tertid pdrs Solit) SoI,Chriftus, 
Do&rina Euagelij, articub Iuftificationis, 
tertia fui parte obfcurior fa6b> e ft, detortis 
fentetijs,qufadfoIuChriftufpeaat,adlu- 
muEpifcopu,vtfuphancpetra^dificabocc 
Ecclefia mea , Pafce oues meas , Quicqujd 

F 2 



79 APOCALYPSIS 

ligaueris,autfolucris,ligatum Sc folutura 
«nt. 

Terttipdts Dm<e)Ecclefia, tcrtia fui parte 
obfcurior^&lang^iidiorfactaeft, collatio- 
nepriorisfplendoris, tcmporc Apoftolo- 
rum,&Martyrum. 

Et tertti pars ftelldr um)Docl:orcs Ecclefie> 
Epifcopi : non tim fyncere" docuerunt, & 
fcripferunt,ad candorcm prophetarum, A- 
poitoIorum,&Martyrum.multi funt erro- 
res admifti,fa&i funt delicati martyres. 

Vt tertti fui pdrte obfcurarentur )admifti$ 
humanis traditionibus. 

Nc c dies tertiafui parte lucerct)ncc Vita pio 
rumtam fincerafuit,vtdebuit, collatione 
martyrum. 

Nr<£ Nox fmiliter) Tempus anguftise,& 
tentationis,non habuit fuas vcras confola- 
tiones infolius Chriftifiducia, eam obfcu 
rauitfiducia meritorum,&c. 

Deindeuidio*dudiuiunum Angclum uotin- 
temper medium cceli) ferentem infauftum va- 
ticinium,generalem querelam, pertotara 
Ecclefiam,derebusinpoflerumfuturis. > 

Mdgna uoce dicentem, v& y v*, V<£) in terr* 
hdbitdntibut.Ex cseteris tubae fonis triu Ari- 
geloru, qui ia clanget, miferrim erit facics, 
iorma,&fortunaEcclefiaeinpofterumlon 
ge calamitofiorjCjudm ante^fub quator pri- 

oribus 



CAPVT IX„ 79 

oribus tubis,In u.perfecutionibus. In Got 
thorumtumultibus,In Epifcoporum am- 
bitionibus,& in Ecclefiie obfcuratione par 
tiali.iriafueruntcorporiSjhzceruntanimf 
pericula,Quando aperto tartareo puteo, 
totus Sol obfcurabirur. Quando Antichri- 
ilus orientalis Sc occidentalis in vniuer- 
fum regnabit, & quando Beftia ad extre- 
nium occidet Teftes ChriftL 

C A P V T I X«, 

*Dt reliauU tribus lubis , &* 
primo U*. 

aVintw Angeki tuSd cf<i>M)conuoca v ' 
tumSynodos Epifcoporum, pro 
inftauratione do&rinas fidei, de Perfona 
Chrifti,& deipara Virginc,eius matrc,Bo 
nacaufamfecutuseft malus ef?ec*his, non 
perfe,fedperaccidcns, & occa(Ionem,in 
pernicicm officij,& mcriti Chrifti , quse eft 
proprietas Antichrifti occidentalis. 

VidiftdUm 9 dcccclo Upfaminterrm)Antu VxU 
chriftumoccidentalem,dequofupra.8. 

CuiAatatSt)i Deoirato.2.The.2.Rom.i. 

CUuk putei <tbyfii) Sophiftica, Vis , effica- 

cia, operatio,&encrgia «rroris,& illufio- 

* j 



$0 APOCALYPSIS 

nis,vtcredantmedacio, & iudiccntur qui 
non crediderunt Veritati.2.ThefT!2. 

Ac dperuit puteum a^Jii)Mouitcameri- 
nam, fentinam , 8c colluuiem tartaream, 
doctrinarum daemoniorum,feu humanam 
traditionum,contra Officium, &Meritum 
D.N.Iefu ChriftijVtneceflaria adminicula 
adfalutem. 

Afcenditcfcfumut putei)Merita humana, Af 
fafcetida,ftercus Diaboli,Phil.2. fcetor exi- 
tialis,perniciofus,&pefr,ilentialis. 

Quipfumuiforn.icis mdgn<e)vndi<\i fe dif- 
fundens,totumq; aerereplens , Ecclefiam. 
*"■ Et obfcUYdtm e& So/)primus effeclus tarta 

reiputei,Chri(lus,Sol iufticise, non de cce- 
lo aetractus,non negatus de Perfona,feu ef 
fcntia diuinss Sc kumanae naturae,fed obfcu 
ratus, deOfficio &Merito,"quafi penitus 
ademptus ex vfu hominum ad falutem. 
JI, Et Aer)iine quo homo viuere non po- 

teftjfignificat veram doctrinam fidei , inter 
pretarionem, rr&ntem, fpiritum, intelle- 
ctumq; fcripturae,obfcuratum effe. 

Afumoputei)per doctrinas dxmoniora, 

de humanis meritis , quafi ad falutem nc- 

ceffarijs. 

Exfumo prodierttnt lacufa in terrdm ) Locu 

*H< fta infe&orum beftiola eft,frridens,faltans, 

vplans,fegetes depafccns, irati Dei pla- 

ga.Iu 



CAPVT TX. St 

ga.Itaexperniciofo Antichrifli dogmate, 
prodieruntfalfIdo&ores,Sophifla?, AntU 
chrifli foboles,& familia,qui immefo agmi 
neinftarcancri ferpebant, inflar locuftaru 
faltabant, tandem in vniuerfum volabant, 
flridebant, omniu aures perfonabant,nul- 
lum locum fcripturse intaclum infcedatum 
querelinquebant. 

Ac data e& illis po teftas) a D e o i r ato, fu c c e f 
fus,facultas, energia, efficacia,operatio ,& 
& effe&us erroris,& illufionis.2.Theff2. 

Qualem habent fcorpij terreflres) lethaliter 
pungedi,venenatosq; morfus,& aculeos fi 
gendi inconfcientijshominum.hornbilis 
lignificatio,irati Dei. 

Attamen pneccptum eft iUis) aDeo, cuius 
haeceftplaga,cxpermifsione,propterpec- 
catum. 

He\*derentgramcnterr*e,ncqi omnc uiride, 
neq;cfuamuis arbore m)Prouidentia Deierga 
Ele&os,quifide,& charitate, varijfq; gra- 
tiarum donis virent,florent,& fru&ificant, 
qui non fle&unt ganua Baal. 

Ni/i tantm homints , qui non habent ftgnum 
Dei>in frontiBuifuis)Dikrimcn plagae ad cer 
tafubie&a,Impios fcilicet, qui non habent 
fignaculum Dei in frontibus , de quibus fu 
pra in 7.cap.qui non corde credunt ad iufti 
ciam,& orc confitentur ad falutem, Ro.io» 

* 4 



8Z ATOCALYPSlS 

Datumfy est iUis pr£ceptum y nc occidercnt eos) 
nepenitusperderettt fuo perniciofo dog- 
mate infe&os , dum prsdicant Chriftuna 
de perfona,obfcurant de Oflicio, vt fit fpes 
medeJse, 8c gratise in tempore gratiae. 

Sed ut crucUrent dd Menfcs quin$) Hic cru- 
ciatus,eft feuum illud ulcus confcientise, 
denegato,aut extenuato fummo Merito 
& beneficio Chrifti,folo ad falutem faluta- 
ri,de quo infra cap.itf. Idqj certo,fixo , fini- 
toq; tempore,Menfium quinq; tantum, kt- 
xta tempus Locuflarum, quae in Aprili pul 
lulant,in Septembri definunt, quo menfe 
finis anni ciuilis,mundiq; eft. Alioqui quin 
queMenfes oraculares,qui i$o.annos ciui- 
les faciunt, ad totum tempus Antichrifli 
non fufficiunt. Aut fignificant huius vita» 
tempus. 

Indicbut illis> qu^rent homines mortcmjcd 
non inuenient edm t dc defideraSunl mori,dt fugiet 
tnors db eis)E(\: efFc&us Antichriftianifmi, 
de violato Chriftianifmo,in foro confcien- 
tiae,proptercuius violationem optant pe- 
nitusextingui,quamfuperefTe ad Iudiciu. 
Attamenmori, autpoenitus de vita ^terna 
defperare non pofTunt,dum viuunt in tem 
pore gratias, acrecordanturfui Baptifmi, 
abfolutaeq; mifericerdiae Dei,per falutaria. 
dicia,exempla Petri,aliorumq; piorum,in- 

figniter 



CAPVT IX. 83 

figniterlapforum ad extremum tamen fer- 
uatorum conteftatae. Cuiufmodi hominit 
exemplanoshoc tempore reftituti Euan- 
gelij experti fumus,Deo gratia,plurima. 

SmtUtudines dutemLocuftdrum) Pro defcri 
ptione,Antichriftianifmi,fequitnr viua pi* 
cluralocuftarumjplane" monftrofa, odio- 
£?,<Scpra2terdiuinamcreationem,ferpenta- 
na,Sc draconiticapotius,&pcenitus ad S« 
phift&rum ingenium,& proprietatem. 

Similes erant Equis in prclium'pdrdtis(Sophi 
ftae funt fuae fentcntiae tenaces , ad morem 
bellicofi equi,pugnaces,frendentes , caki- 
trantes,& mordentes. 

Supcrcapitd edrum,ut Coron* duropmiles) 
depugnant,&peruincunt tcftimonio Sa- 
cra» Scripturae,{iniftre , citato, ad fuam fen- 
tentiam de regno & Sacerdotio. 

Fdcics edrumyUtfdcics hominum)hint bon*, 
fpeciofae, plaufibiles, & probabiles ratio- 
nes,humanaerationi confentanese, de tota 
Antichriftianifmi conftitutione,& fuper- 
ftitione,funt hypocritae. 

dpilloshdbcbdnt^ut mulierum cdpiUos) tota 
<J Onftitutio,forma, & facies antichriftiana, *> 
cftplane* mcretricia,mera idololatria. 

Ventes C4rum 9 injldr LeonwnerdnQSophu 
ftica,cumtyrannide,&leonninaferocitate $. 
coniua&a eft,brachio foculari,fcrro, flan> 

F 5 



5- 



s. 



84 APQCALYPSIS 

** misq;amata,aduerfusfuos oblocutores, 
caftigatores,aut tranfgrcfTores,abfque ulia 
clcmentia. 
f. Habebdntcfc loricdt ,utferred4)De fenfiones, 

invtranq;partemflexiles,3cfortes,fedper 
forabiles. 

Sonitm dUrum fudrim 9 ut fonitut curruwm 9 
multkequis currentium,ddbe 1 dum) Bellica per 
nicitateSophiftaeruunt,&perguntinpro~ 
pofito,nullo remorante,aut melius monen 
tc,ad verum fenfum Scripturae. 

Cauddt hdbebdnt 9 ut Scorpiones 9 dculedtdi)fcx 
trcmus efFe&us Sophifticas, eft mala con- 
feientia,mocror,& cruciatus animi,de tranf 
grefsione,& ira Dci. 

Potejld* Udendi bomines, ddMenfes quinque) 
quam diu locuftse viuunt, ab Aprili vfqs a d 
Septembrem,Donec Sophifta? intereant, 
Scrapianturiudicio extremo. 

Hdbentfuperfe Regm 9 Angelum dbyfii ) qua 
lis Rex, t»lis exercitus , Legatus Sathanae. 
Sophiftseagunturfpiritutartareo,inferna- 
]i 8c diabolico, non fanclo , ccelefti 8c diui*« 
no. cuius fpirituaguntur, eius funtfilij, Sc 
&h3eredes Diaboli,non Dei. 

Cui nomen£brdice\ Abbddonfircce^ApQllyon) 
perditor,difsipator.Chrift9nominatPfeu- 
dochriftumJoannesAntichriftum,Faulus 
fcelcrpfum,Homincm peccati, Filium per- 

ditio* 



CAPVT IX. $5 

ditionis ,ratione]caufae,& officij Chrifti, 
qu6dpeccet,&peccarefaciat,qu6dperdi- 
tusfit,&perdat,quicquidChriftus laluarc 
venit. Omnia eius dicla, & fa&a calumnia- 
tur,difsipat,fubuertit,& dcprauat fophifti- 
ca,&calumnijs,omnia tamen inhypocri- 
fi,quafi bene velit perfonae, & caufse Chri- 
fti.Hiftoriaplanerefpondet ad oraculum, 
Euentus ad vaticinium,Veritas adprophc 
iam,fi conferatur. 

VeMW<w)Antichriftianifmus occidenta- v 
iis,difsipatip regni Chrifti,Ecclefise. 
• A&jOratione defcriptionis,& diftinftio- 
nis a fequctibus,non finis,aut interitus,de 
quo poftea in cap.io.Epilogusprimi Vae. 

?,cce 9 ueniunt adbuc duo V& poft tac)Tranfiti o 
*ft ad fe quetia mala cx fuperiore caufata. 

Sextut Angelut tuba crcmzr)Minifterium E« 
uaneelij , do&rinam Euangelij ab haereti- VX 
cis deprauatam,conuocatis Synodis,adpu 
ritatem inftaurauit.Vbi Sathan, Antichri- 
ftus.interfiliosDei miftus , abjintegro ca- 
merinam infernalem mouit de Sacrificio 
Sacramenti,vndc caufataeftiraDei. V» 
fecundum,pcrTurcatum. 

Et audiui uocem quandam , ex quattw 
cornibwi Altaris aurei , quod r& coramDeo) 
Chriftus pariter Altare, Hoftia,&Sacer- 
dos aeternus , indigne fercns fui Sacra- 
menti totiufquc meriti prophanationera 



36 APOCALYPSIS 

per Sacrificium meritorium, Apollyontis, 
pro viuis 8c mortuis,ad peccatorum cxpia 
tione,exopereoperato, quodfibi foli com 
petit,eius Vocem feuerifsimam, adhuc au. 
dimusineffe&ufonantem. J 

Tiiccntem fexto Angelo 9 qui Bnbebat tubm) 
MiniftrisEuangelij, veram inftitutionem 
Sacramenti &Meritum Chrifti prontenti- 
bus,&propter cius prophanationera,Deu 
pro vindicta inclamantibus. 
Vaf.i. $ i ue quatuor Angchs , fluminc mdgno E«- 

phrateligdtoi) Angcli ligati, Spiritus mali, 
grafTatores Scperditores funt, fua fubiecla 
cxagitantes,Angeli ratione minifterij, 8c le 
gationit. CJ>uatuor Othomannus, Alfembe 
cus,Candclorus, & Caramannus, Turca- 
rum Duccs. Euphrateligati,Scprohibiti, 
nuncfolutiSc permifsi horfum graffari, 8c 
Antichriftianiimum occidentalem , pro- 
pter fummu fcelus,prophanati Teftamenti 
& Meriti Chrifti,affligere, 8c populari. Er- 
go Voce 8c Voluntate diuina Turci graf- 
fantur,non cafu. 

Etfolutifunt qudtuor ifti Angeli) fumpta mc 
taphoraaferaBeftia, quasdumligaturin- 
nocuaeft : vbi foluitur, datur graffandi li~ 
bertas,ita.3cTurcis, dc quibus JeganturHi 
ftoriographi, 

MB l ptrttifunt in horm 9 diem, toenfem , er 

Atmum) 



CAPVT IX. S? 

Annum) indefinita temporis reuolutione, 
peromnctcmpusvfqiadfinemmundi,do 
nec ca temporum vicifsitudo, Sc rcuolutio 
d e fi nat. Turcatus m anebitvfagc ad finem 
Mun di,cTcquopIuracap.20 . 

Vt occiderent tertiam partem honrimm(E& 
dcftinatioTurcatus,ad caufam finalcm, ad 
vae Sc calamitatcm , fujpcriore maiorcm, 
non tantom pungcpdi, l^dcndi Sc torquea 
dihomines, fed penitus occidendi, iuxta 
corpus,&anima. Occidentalis Apollyon, 
vtic[i predicat ChriftumiuxtaJ^rfonam,iu 
xtaotficiumpartialitcrnegat. Hic autem 
totum Chriftum extinguit iuxta Pcrfona 
& Officium,nihilreIinqmtfalutis homini- 
bus,dumfaltcm Prophctam appcllat.Idqi 
proptei prolixas iftas concertationcs inO- 
rienialiEcclcfia,dcPcrfonaChrifti. 

Sed in mediafcueritate,addita eftpcenf 
moderatio pro confolationc,plurcs rcman 
furos effe fynccros , in toto Turcatu re&£ 
fentietes dePcrfona, 8c Officio Chrifti,ad 
falutem, qua qui feducerentur. Semper er- 
gofuit,eft, &crit Ecclefia in Turcatuvfq; 
adfincm mundi. Dominus femper fcruat 
fuafcptem miIia,Eliaignorante. 

Numerut autcm cqueflrti excrcitm , erant du* 
myrude$myrUdum)N\imerns certus Scfini- 
tus,quantumuis magnus,nc quid metua> 



go APOCALYPSlS 

mus de cius aeternitate. Equeftris mentioY 
fignificat pernicitatem , aut quod Turc* 
plurimum equispugnat. 

Audiuinumerumeornm)2.b Angelo, ne co- 
gitemus confichim,vt ab vno homine , pcf 
vifum, innumerabilem. 

Af $ itd uidi Equos in uifione^eorum^ mfeffo * 
m)Additur profopographia ex habitu,vn- 
de colTigftur mcntis qualitas.Equi , Turci: 
InfefTores,Mahometifbe, ipforu inueftiga- 
tores funt,per Alcoranum. 

Habebant thoraces igneosjhyacinthinos^ ful 
phurcos) Thorax bellicus pe&oralis habi- 
tuseft,pingitmentis afFe&um Mahometi- 
ftarum penitus furiofum ,& incendiarium, 
in Alcorano exprcffum , tripliciter ex Mo- 
fe,Euangelio,& Philofophia compofitum, 
vitiofifq; mentibus Iudaeorum, Cnrifliano 
rum,&Gentium aptatum,aduerfus Chri- 
ftum,& vcros Chriftianos pugnacem,5c dc 
fenforium. 

CapitaEquornm, eranttanquam capita Leo- 
nwm)Duces Turcorum funt inffcar Leonu 
truces,truculenti,inclementes , deuaflato- 
rcs,dcpopulatores,feroces,graffatores , la- 
cerantes,& vorantes. 

Exoreipforum procedcbat ignis , fumut , ey 
fwIpfrwr)Turciidemfpirant quod Mahomc 
tift* :funt Alcorani propagatores, & dc- 

fenfo- 



CAPVT IX* 8p 

fcnfores furiofifsimi.IgneirasDei &diabo 
iici furoris occidunt corpus : fumo falfae 
do^rinc?obtenebrantmentem:SuIphuris 
fc^rore malx confcientise fuffocantlpiritu, 
atqj ita totum hominem occidunt. Apolly- 
onis collatione nocentior, qui tantum ve- 
nenata doclrina cruciabat, hic penitus oc- 
cidithomines.Ipfeconcefsit, hic vetatBib 
lia facra,doclrinam de Chrifto. 

ASkistriSutphgiiy occift efttertid pmho* 
imV;ww)Terrorismitigatio, & cofolatio ci\, 
necogitemus exsecjuo omncsin Turcatu 
efie peruitos. Duploplures funt Chriftia- 
ni,quam Turci in Turcatu. Dominus fua, 
feptem milia fibi refcruat,nefcienteElia. 

Ab igne.fw.o,& fu!phure,que procedebant 
ex ore ipfbrum)Vitiofa Doctrinse partes re- 
petuntur,vtcorporalibus plagis nocentio 
res,Sophiftica,Calumnia, $c Blafphemia, 
in filium Dei lefum Chriftum, Deum Sc 
Hominem : Regem & Sacerdotem seter- 
num. 

Fotefates autem eorum , in ore , ty uu- 
<fo ipforum funt ) Tarci quos Iconina 
truculentia deuincunt , ferpentina per- 
fuafione Alcorani ad Mahometifmutn 
inftituunt. Os & cauda habent,fe vt 
Caufa & erTe&us. Os do&rinam , cau- 



po APOCALYPSIS 

da fcquentem confcientiam figurat,Do- 
ftrina inftigat, confcientia tandem excru^ 
ciat,& extinguit hominem. 

Cattdee ipforum>ferpcntibusfimilcsJbaBent ca~ 
pita,quibm nocent) Finis, 8c efFe&us Turcif- 
mi&Mahometifmi,eft veneno falfae do~ 
clrinse Aicoraniinfecl:a,& mordax confcU 
«ntia, vermis nunquam moriens, femper 
rodens, de negato, & bJafphemato Chri- 
{r.o,filioDei,Saluatorc,deabie6to Baptif- 
mo,faIutisfignacuIo,diuinoq; foedere frau 
dato.quxfuntseterni exitij capita nocen- 
^fsima, 

Gf teri autem homines t (qui nonfunt occifi hi/s 
$UgU)neq; refipuerunt ab operibus manuwm fua 
rumjiealorarent d£monia y ey fimulachra aurea, 
trgenteaytreaJapideatO-lignea, qutnecfc uide- 
rcjudirejiefy dmbularepojfunt:ne$ refipuerunt 
dbhomicidijSyUenefuijsfornUdtionejurttifyfuis) 
Reliquas Gentes extraApollyonatum, Sc 
Turcatum^Chrifto auerfas, &aduerfas, i- 
dololatrias,varijfqi vitijs,contrarecl:am ra- 
tionem contaminatas,Deus tradidit in fen 
fumreprobum,vtfintfibi ipfispcena,do- 
nec ad extremum iudicentur.Rom . i. qua- 
rum iam plurimas, Deo gratia,legimus , 8c 
awdimus ad Chriftum conuerti. 

Haclenus de Antichriftianifmo occide 
t*H, & orientali. Scquiturde eius protra- 

ctione 



CAPVT X. 91 

&ione,&quae forma Sc fortunaEcclefiae in 
terim futurafit. 

CAPVT X, 

De ^Angtio iJluHriJwrum oya 
cularem avertum tradente Io~ 
hanni. 

ET) tranfitiue*, & continuatiue" , pofl 
Tubas. 

Vidi alium Angdm) Chriftum, aut eius 
Myftagogum,angelum, ratione minifterij, 
aPatremiflum, adeius voluntatis reuela- 
tionem,mundiq; falutem. Mala. 2. Alium,i 
cseteris creatiuis angelis,tuba canentibus, 
natura,dignitatc,8cgloriadiftinc"tum:eun- 
dem,quemviditDaniel.cap.i2. Supracap. 
5.Agnum,8.Sacerdotem,nuncIudicem. 
. Fortero)abfolute\fuaipfiusdiuina cmni- 
potentia,poteftate,&dominatione,aPa- 
tre data,in ccelo & in terraiqua creauit. gu- 
bernat,& fuftinet omnia,quauicit lnortem 
ScSathanam. 

Defccndentemde ccelo)non delapfum,vt Sa 
thanam,& Steilam illam,cap.& & 9. nec ex 
Inferis prodeutem, vt Angelu abyfsi, cap. 

G 



9% APOCALYPSIS 

nono.SedVerbumexDeopatregenitutn, 
$c incarnatum. 

Amittum nube) vera humanitate veftitu, 
quafaepius apparuit Mofe, & Difcipulis, 
quaapparuitclarificatusinmonte,quaaf- 
fumptus eft in coeium,& reuerfurus cft Iu- 
dex.Act.i. 

Irw in cdpite euw)Mediator & fcederator in 
ter deii Schomines a venturo diluuio ignis. 

Tacieseiw^utSoOtotus afpeclus,totaq; per 
fona,vtcap.i.vtinMonte.Matt.i7.Soliufti 
cije,Luxmundi.Mal.4.Iohan.i. 

Vedes ew,ut colwmna ignw)firmo,& ardcn- 
ti charitatis adfe<5hi,diuiniq; fpiritus fui a- 
more erga nos flagrante, Impios furentis i- 
rajigne,feueroq; ludicio conculcante. 

Uabebat in manufua libellum apertu/m)In ip- 
fo imp!eta,nobis aperta patet Scriptura,ip 
feaperitfenfum, vt intelligamus Scriptu- 
ras. Ipfefolus,referatis figillis , aperuit Li- 
brum oracularem,de forma & fortuna Ec- 
clefiae,cap.6.Dan.i2.Ipfiq; futuro extremo 
Judici patet Liber vitse,& confcientiarum, 
oculiseiusomnia aperta funt, omne Cor 
patet,& Voluntas loquitur,vnde ad extre- 
mum omnes iudicabit. 

Vofuitpedcmfuum dexterum fuper marc^w 
finiftrum fupcr terram)Terrz, mariq; potens 
Dominus,A mari vfq; ad mare, A ilumine, 

vfq* 



CAPVT X* $>} 

vfq;adfinesorbisterrae,cuius pedibus, Sc 
poiTefsioniDeuspateromnia fubiecitPfa» 
&Adextremum ponet inimicos luos fca- 
beliumpedumfuorumPfa.no.i.Cor.15. 

Clamauit uoce magna)'m vniuerfum fono- 
fa,pcrEuangelium, Matt.28. Mar.i^. Ite in 
Mundum vniuerfum,pr^dicate Euangeliu 
omnicreaturae.Ipfi profecli prsedicauerut 
vbicpiin omnemterram exiuit fcnus eoru. 

Quemadmodum cum Leo rttgit)Leonis anr- 
mal,vnum eftex animalibus throni Chri- 
fti,Ezech.i.fupra 4.figuratEuangeliuinpce 
nitentiae, &remifsionis peccatoru. Parcit 
fubiecl:is,&debellatfuperbos. HicAnge- 
lus folus clamat. Hunc Pater iufsit audire* 
Solus Chriftuspraedicat,Solius ChriftiE- 
uangelium debet fonare in mundo. Mini> 
ftriEuangelij,tantum funt Vox huius cia- 
mantis in deferto,mundo, Pcenitentiam a- 
gite,parate viam Domino. 

Cum clamaffetjocutafuntfeptcm tonitrua uo~ 
fej/M4f)Po{lEtiangclium,iudiciucxtremu^ 
tonitrufiguratum, folus Deus tonat, eius 
Vox,tonitruinflar,eftferia,fonora. Scterri- 
culofa,iuxtatypum dat^ Legisin SinaiE-* 
xo,io.InbaptimioChrifti.inMonte,intein 
plo.Hic eftfilius meus dileclus,ipfum audi 
I te.Qui non audierit,E go vltor exifta Deu. ? 
I&Qui non crediderit,clamnabitur. 

G 2 



£4 APOCALYPSIS 

Tonitrua feptem , sequant feptem Tu- 
Bas,VtvnaeftTuba Euangelij,itaeftunu 
tonitruludicij, poft tubam Euangelij. Vt 
Euangelium efl feptics illuftratum. Ita Iu- 
dicium erit impijs , fepties grauatum, aut 
poft fingulam tubam, fingulu tonitru gran 
dine,inftartalenti. 

C«m locuta erantfeptem tonitrua uoces fuas, 
tgo fcripiuruseram) Seucritatem iudicij ex- 
tremi, 

Sed audiuiuoccm de calo,diceniem mihi:Obfig 
na^qu^ locutafuntfeptcm tonitruajic cafcribas) 
Quiafeptima tuba nondum fonuit, iudi- 
cium extremum fufpenditur. Scueritas iu- 
dicijobfignatur,nulli cognitain hac vita. 
jiifipereiustypos,Diluuiumaquae, incen- 
dium Sodoma5,cxcidia regnorum,&c. 

Angclus autem y quem uidiftantcmfupcrmare^ 
CT fuper terram) qucm quoq; vidit Daniel. 
u.cap.lineis indutum,habitu facerdotali, 
ftantemfuperripamlluminis,ab altero An 
gelo interrogatum,deiine blafphemiarum 
Antichrifti.Eftperiphrafis Chrifti, 

"Leuauit manwm fuam ad caim^ej iurauit per 
uiuentem infeculafeculorum, quicreauit calum, 
C calefiia 9 Terram er terrejiria: Mare, er mari 
H4)Eft fumma, vehemens, Sc grauifsima ob 
teftatio,iure iurando per verum Deum, vi- 
uum,& creatorem Mundi,confirmata, prd 

confo- 



CAPVT X* pf 

confolatione afrlictae Ecclefiae,exhuius vL 
tae miferijs eximendae, Sc ad aeternam feli- 
citatem aflferend£,certo,Sc vniuerfali figno 
praefixo. 

Quodtempus non crit deincep$)Hoc tem> 
pus,eft nouifsimum,poftea fequetur aeter- 
nitas.Tempus proformatemporis. Tem- 
pus Chrifti,eft nouifsimum,de quo pafsim 
inprophetiSj&apoflolis.Perfeptemfucce 
daneas tubas definitum , quarum iam tan- 
tumreftatvltima, eaqueiamin vniuerfum 
perfonat. 

Sedindiebus uocis Angeli feptimi y cum tubx 
clanxerit ,confummatumq; fucrit Dei arcanwn, 
ficut cuangelizAuit feruis /uis VropSctU. )Inci- 
piet aeternum fabbathum, Redemptio , Li- 
bertas, Haereditas. Ea feptima Tubaiam 
clangit,dumpraedicatur Euangelium reg- 
ni in Mundo vniuerfo,quam fequetur con- 
fummatio Mundi.Matt.24. 

Etaudiui uocem de cozlo, itcrum loqucntem 
mecum)Vox de coelo, vox Dei patris eft , Ae 
Chrifto,quem iubet audire, vt qui folus no 
uit Patrem,& in quo habitat plenitudo di- 
uinitatiscorporaliter,praeter quem nemo 
nouitPatrem. 

ASi y accipclibeUum apertum^quic&in manu 
Angeliflantisfupermarefuperq; tcrram) Deu* 
pateriubetnosadChriftum accedere, ip» 

Q 5 



$6 APOCALYPSIS 

fumqueaudire,abipfo difcere. Accedite 
ad eum & illuminamini.Ipfe FiJius nos vo- 
cat,venitefilij,auditeme, timore Domini 
docebo vos.Ipfe pariter aperit fenfum, $s 
fcripturam,in ipfo completam.Nemo no^ 
tiitPatrem,nifi Filius,Deu nemo vidit vn* 
<mam.I v ilius,quieflin finum Patris ipfee- 
narrauit. Ipfe aperuit librum oracularem, 
omniumyilerioruDei. fup.6.Ergo abipfo 
folopetendaeftDeicognitio. 

Abij dd Angekmjiccns ei 9 Dd mihi libellum) 
SolaEcclefiaobfequitur vociDei, petiti 
Chri{to,Seaccipitveramdeicognitionem, 
Serpentiniigenus, ipfo contempto,indul- 
getfuisidololatrijs,viciofis adfeclibus, & 
vanis fpeculationibus deDco.Difcurrit ad 
vetitapraefidia,ad fuorum meritorum ad- 
miniculamititurpriuatseinfipientiae. 

Ac dixitmihi. Acc/pf,e? deuord i7/«ro)Quj 
petit,accipit:qui qujerit,inuenit : Pulfanti, 
aperietur.Vobis datum eft nofle myfteria 
regni ccelorum.Ipfa promptitudo Ghrifti, 
nosinuitatadpetendum. Nec tantumdat 
Iibertatem accipiendi, infpiciendi , &le- 
gendilibrummyfteriorum Dei, fed etiam 

~ , . n . 3euorandi,ac deglutiendi in intima vifce- 

non tantfi 1 ramentis noftrae, vtfitnobis nutrimentu 

ualet i n fpiritus.ad falutem aeternam. 

tmgua. kmmcdbit autem uentrem tuum>fedin ore 

tUO) 



CAPVT X* 97 

t uo,erit ut meljulcis) D up 1 ex E f?e &u s Verb L 
Dei,cognitio myfteriorum Dei, mortificat 
carnem,viuificat Spiritum: Crucemfequi- 
tur gioria:Morte fequitur Vita: Amara pur 
gant,Dulcia nutriunt : Expurgat vetus fer- 
mentu viciofae naturse,vt fimus dulcis azy- 
ma.Euangeliumhabet perfecutionem co- 
mitem. 

Accepi libellum de manu Angcli , dc dcuordui 
ittum^eratck orimeo,tancjuam mcl,dulcis. At cum 
deuora(fem eum,amaricatM eft uentcr meui^ft 
teftimonium experientic;,& confcientie de 
effechi VerbiDei,quo quifq;fibi ipfiteftis 
eft,de confoimitatelefu Chrifti, de Cruce, 
& Gloria:De mortificatione veteris , & vi- 
uificatione noui hominis.i.Ioha.5. Qui cre 
dit in filium Dej,teftimonium in feipfo ha- 
bet.Quodquinonhabet,de Chrifto nihil 
accepit,nec habet.Quiduis in verbis , in re 
nihil habet.Eftfine mente fonus,Cymbalu 
tinniens.i.Cor.i$.Dulce eft fcire,amaru eft 
cxperiri fortunam Ecclcfiae. 

Acdicitmihi)'m Perfona vniuerfae Eccle- 
fiac,omniumq; miniftrorum Euangelij: ; 

Oportet te iterum prophetdre in populis,genti 
bM y lmguis y etregibut ww/m)tempore feptim^ 
Sc vltimae Tubae,quae ia praedicato Euange 
lio,perfonat in mundo vniuerfo, mox antc 
confummatione,qua Sc Antichriftus,Apol 

Q 4 



4- 



pS APOCALYPSrS 

lyon ifte,ha&enus in templo Dei fedens,a- 
doratusqj vtDeus,detra6tahypocrifi, pel- 
leq; ouina,agnofciturLupus rapax,deftrut 
turq; Spirituoris Chrifti, fornicariaq; ifta 
BabylonicaMeretrixruitin aeternum exi- 
cium,nunquam inftauranda. Sequitur ita- 
quein duobus proximis capitibus imago 
de forma & fortuna Ecclefiae, vfq; ad fepti- 
mam,vltimamq; Tubain , finem^; Mundi, 
fub Antichrifto, 

CAPVT XI» 

1Detertio y ultimo<^ Templo. T>e 
duobmteftibtis QhriBi, eorum- 
que tempore , & de Sepima 
7uba. 



EX)Continuationis nota cum fuperio- 
ribus. 
Ddtut eft mibi ctltmut, uirg<ejimilis)A6. no- 
uartt^ertij Templi ftru&uram, poft primi, 
& fecuncfi Templi deftructionem. 

Biccnt) Angelus ille illuftris. 

Surgc) poft Iudaifmi excidium , poft de~ 
ftru&um Templum, 8c calcatam Ierufalem 
iGentibas. 

Metire 



CAPVT XK 9? 

Mctire Tcmplum D«) in quo Deus adore- 
tur,Ecclefiam,fecundum fuaspartes, inte- 
grales,Scdifcrimen. Templum illud ter- 
tium,de quo Ezech.40. multo amplius , & 
capacius,gloriofiusq;,quam quod fuit pri- 
mum,inquoapparuit gloria Domini,per 
incenfum facrificium , & propiciatorium: 
quamq; fecundum , in quo apparuit Chri^ 
ftusin carnepermiracula.Inhoctertioau- 
tem,apparcbit Chriftus in g!oriaaeterna,in 
foliomaieft,atisfuae,vtfequitur infinc hu- 
iuscapitis. Continente iumptopro con- 
ttnto, Templo,pro Ecclefia ele&orum.i. 
Cor.^.TemplumDeicflisvos, & Spiritus 
fanclus habitat in vobis, 

E* A/farc)Chriil:um,Deum,Sc Hominem: 
Regem,5c Sacerdotem asternum,qui eftpa 
riterAltare,Sacrificium,8cSacerdos. 

Adorantcsifc in eo(Ecclefiam electorum,a- 
dorantesDcumPatrem,in Spiritu,fide, Sc 
veritatc. Iohan. 4.Exfunt partes integra- 
leshuiustertijTempli,Chri{tus 8c Eccle- 
fiapiorum.Extra hoc tcmplum,& prseter 
hoc Altarc,nemo adorat,& colit D eum, nc 
que facrificat, 

Atmmautcnty quod intra templum(r\xh)cx^ 
triexelude,nec meturUillud)Vctens templi 
tres fueruntpartes.Atriu, Sancluarium, & 
Sanftifsimumyicu pcnctrale. Atrium frui* 

G * 



*co apocalypsts 

adprimumintroitum, promifcui vulgi ca- 
pacifsimum, Sanclum occupabant Sacer- 
dotes,San6r,ifsimum penetrale,tantum in- 
gredicbatur fummus Sacerdos. In quod re 
moto velo,Chriftus nos fecum introduxit. 
Ebr.6.poftquamperfuum ipfius fanguine 
introijt.Ebr.9.abrogauit Atrium,atrijq; fa- 
crificia typica, typicumqi facerdotiu, &fa- 
cerdotes.fecitnos omnes regale facerdo- 
tium,introduxit nos ad ipfum Propitiato- 
rium,in fan&ifsimo penetrali.Ideoq; Atriu 
cum omnibus typis abrogauit, Sc excludi 
iubet. 

Vatumenmeft Gentibm) extra Ecclefiam 
populis,vt olim extra Ifraelem,qui quidem 
(imulantnoticiam,cultumq; Dei, fedreno 
preftant.Ore fatentur fe nofleDeum,facl:is 
negant.Eorum maxima eft copia, nomine, 
& titulo Chriftiano , colluuies diuerfarum 
opinionuvolunteffede potiore parte Ec- 
clefi3e,fed non funt,ideo excluduntur. Ve- 
raEcclefiainpenetralieftpaucifsima,&ab 
fconditainDeo,cu Chrifto.Gentes autem. 
Guitatemcfcfanftdm cdkdbunt)luxtz fuu ip* 
fius di&um prius.Luc.2i.Ierufalem calcabi 
turaGentibus, donec impleatur tempora 
Gentium.Calcatio Ierufalem includit to- 
tu,finale,perpetuumqi excidium totius Iu 
daifmi,per Vefpafianu ScTitum , ipfumqs 
Cpnftantinum penitus, quando. extin#Q 

* Sacer- 



CAPVT XI. 101 

Sacerdotio,& Regno,totacj; Gente, ad ex- 
tremum Sabbathum, &Pafcha tranflatum 
eft temporeConftantini,tunc ab integro 
alius populus,Regnum, & Sacerdotium, 
Templumqj Deo,& Chrifto conftitutu eft. 

Menfibui quadraginta duobw)V rnefixum eft 
& Chriftotempus Gentibus lerufalem cal- 
cantib9,donec ingrediaturplenitudo Gen 
tium.Rom.il. Quos 42. Menfes oraculares 
iiVefoluas in dies, feu annos,faciunt 1260. 
Quos ficum Paulo incipias afine gentilis 
quartseMonarchiae,a Conftantino conuer ^j-^^ 
fo,& ab exordio Antichrifti, fedentis in Te 
plo Dei,certu eft,iam tempus fere elapfum 
efle. Sed quia eius exordij certus annus, 
diesqjdarinopoteft, ergonecpoteftcom 
monftraricertusfinis.eumfibiDcusPater 
referuauit.de quo poftea plura, 

Ef ddbo)Ego Chriftus, huius mei Templi 
extru&or , eiusqj perpetuus inhabitator. 
Verbu,os,&fapientia.ppetuafucc*efsicne. 

Duobut Teftibut mfW)Miniftris Euangelij, 
&quibufuispropheticae, &Apoftolicaedo 
&rine_ propugnatoribus,& profeflorib9,de 
meaPerfona,&Officio, quod (imDeus 8c 
Homo:Rex & Sacerdos aeternus, Eeclefiae 
vniuerfae, & Haeres totius Mundi. Iuxta 
meum ipfius Verbum. Iohannis.15. Spiri- 
tus fanctus teftimoniuperhibebit de me,& 
Vosteftabimini,quiaabinitio mecu cftis. 



10Z ATOCALYVSlS 

Et eritis mihi Teftcs, in Iudaea & Samaria, 
vfq; ad extremum terrae.Non poflumusea 
quf vidimusSc audiuimus,no loqui.Aft.4. 
Bt prophetaSunt) Euangelium prsedica- 
bunt,poenitentiam & remifsionem,in meo 
Templo,inEcclefia , propter Ele&os na^ 
tos,& nafcendos vfq; ad extremum, etiam 
inuito Antichrifto, &Beftia, quantumuis 
eos profliget Sc occidat,fubftituam alios. 

DiVf mitle ducento$,fexa$inta) quamdiu caU 
caturlerufalem dGentibus, ingrediaturq; 
plenitudo Gentium,impleanturq; tempo. 
raGentium,& Antichriftus fedeat inTera 
plo Dei,perMenfcs4Z.tantifper,mei Te> 
ftes praedicabunt,euangeliumq; fonabit in 
Ecclefia, 

Inte*/icco$)centones,veftes viles, lugu. 
bres,&poenitentiaIes, ipfo habitu fignifi- 
cantcs minifteriuin,prolefsjoncm, doclri- 
nam, &euentum,vt prophctae, & Iohan- 
nes,verfati in montibus, induti pellibus, 
dumintcrimPalpones in domibus regum 
veftiunturmollibus. Scquitur Minifterij, 
in miniftris,defcriptio. 

H* funt du& oliut, er duo candeUbu* in con* 
fcettu Dei terrtftantiaymxta veterem typum 
oleum fouetlucem:Euangelium eft doclri 
nagratise,&illuftrationis Dei, confertrc r 
mifsionem, & Spiritum fan&um, eaq; ftat 

&pcr- 



CAPVT XK lo^ 

fcpermanet in confpe&u,pr2efentia,8c con 
fernatione Dei,etiaminvitis omnibus c- 
iushoftibus. 

Etfi quis uvluerit eos Udere ) occupatio eft 
ab aducrfae partis praefumptione,ad depra- 
uandam,tollendam , aut extinguendam ea 
doclrinam , minifterium , & miniftros per 
Sophifticam. aut tyrannidem. 

\gnis exitexoreipforum,acdeuorat inimicos 
ror«w)Ignis faccr,qui eft de ccclo demif- 
fus , in Apoftoloru , omniumq; miniftroru 
Euangelij peclora delapfus, quem fpirat 
ore,Deus ipfe. Verbum Dei,exurit euange 
Jij3ioftes,vt inquit Chriftus. Verbu , quod 
]oquorvobis,iudicabit vos. Verbum Dei 
inconfcientiaveftra,exardcfcit, Scflagra- 
bitinseternum. Deus ienis confumensSc 
indeficiens eft.Dcus iple conferuabit Mini 
fteriumEuangelij,3cpuniet hoftes. Ignis 
Dei diuerfus cftin pijs,8c impijs. In pijs eft 
ignis amoris,In impijs cftignis irae.&furo- 
jris Dci,plane infernalis. 

SiquisuolucriteosUdercficoportct cum oc- 
ri<Ji)Repetit pro cautionc,abftinentia, 8c 
reuerentiaminifterij,iuxta typum Eli^qui 
hoc igne occidit bis quinquaginta viros. 

Hi babent potcftitem ckudendi ccelum 9 ne plu* 
gtJUbusprophetU eorum)P Qtc&ateinyiDcQ 
traditam.ratione minifterij, non priuati ad 



104 AVOCALYPSIS 

feclus.Mat.i7.Ioh.2o.iuxta typum Eli^, \m 
piorum refpe&u,ad poena talionis, de con- 
temptu,&perfecutione Verbi, & minifte* 
rij,vtfentiantfibiclaufum ccelum, iratum 
Deum,& denegata pluuiam grati^, vt per- 
petua fame tabefcant. 
Voteftatemcfe hahentfuperaquds.conuertendieus 
inftnguinem)A\ludit ad typum Mofe,& Aha: 
ron,in ^Egypto coram Pharaone. Exod.4. 
HofteS Euangelij,pro falutari aqua gratiae 
Dei,reierunt prorufi fanguinis Chnfti, & 
omnium iuftorum ab Habel vfq;,occiforu, 
Pro pace fuftinebunt bella, quae Apollyon 
mouit,&fuftinuit varia,corporalia, & fpiri 
tualia. 

Et percutiendi temm omni P%rf, cjuoties uo- 
iuerint) Mqu&vt ./Egyptus percufla. eft va- 
rijsplagis,adpoenitenti3emoiiitionem,do- 
nec obftinatus Apollyon cum fuis locuftis 
demergaturin ftagnum tartareum , totoq; 
©bruaturignisDiluuio. Tantum abeft,-vt 
portae infernales quicqua prseualeant, aut 
impediantEuangelij minifterium, du Chri 
ftus ipfe tutor aderit vfqj ad confummatio 
nemfeculi. 

Torroycum finicrintTe&imonuim fuum) De 
curfo praefixo minifterij fpacio , mille , du- 
centorumfexaginta dierum,feu annorum, 
dfine quart£gentilisMonarchiae,&rSefsio 

neAn- 



CAPVT XI. 10? 

ne Antichrifti in templo Dei,fupputando- 
rum.2.ThefT2.Idque in vltima hcbdomada 
oraculari,in priore eius parte,i 290. dieru. 
Dan.i2.circiter tres dies oraculares & dimi 
dium,feu totidem annos. 

Beflia,qu£ afccn<Citex Abyf[o)Apo\\yon ifte, 
rexlocuftaruminfernalium,fedensiam ad 
gubernacula quarta; Monarchiae.Deo per- 
mittente & numero Ele&orum impleto. 

ijaetaduerfuAeosbellum)vtroqi gladio di- 
fpu:ando,&calumniando:excommunica- 
do & pcrfequendo,de quo infra.i6\ 

Ac uincet eos)non veritate, fed fophiftica, 
& tyrannide.Dan.7.Sanclos altifsimi con- 
teret. 

Efoccjctefeos^Prophetiaplandprohiben- 
do,& Spiritum extinguendo, iugc auferen 
do,& luam abominationem reftituendo. 
Da.12.in publicisConcilijs, & Comitys ma 
nentibus vtiq;,vbiq; locoru copiofilsimis 
concionatoribus, fed perfun6torie\ & ex 
praefcripto Apollyontisregis locuftarum, 
fophiftarumdocentibus. Chrifti Teftibus 
occifis,ceffabit Verbum. 

Corporaeorwm)lpd miniftri, ipforuincji 
fcripta, inquibus fouetur vitalis Spiritus 
cognitionis Dci,& Chrifti,exuta ofticio,& 
detracla authoritate,publico haereticorum 
cathalogo,& euulgato canone,«ternoq; a- 
cathewiate damnata. 



t06 APOCALYPSIS 

lacebunt) & iam iacent proftrata & ab- 
iecla. 

lnpl<tteps)inomm occurfu, Scconfpe&u. 
Non in domibus priuata docT:rina vtiq; ma 
nebit. 

Ciuitatis mdgn<e)Babylonis , Antichriftia- 
nifmi,qiisequoq;fuis legibus gubernatur. 
Magna,ratione quantitatis,dominij,& sefti 
mationis. 

QU£ftiritualiter(ku figurate) dicitur Sodb- 
Wl4)rationefornicationis, omniumque vi- 
«iorum. 

Et Acgyptus)rationc tyrannidis , & obfti. 
nationis. 

vBi Dominut nofter crucifixm e&) Periphra 
fis Ierofolymaj eft, ratione blaiphemiaD,8c 
homicidij Chrifti. Antichriftiana Babylon 
cft omnium viciorum colluuies,obftinata, 
inDeumblafphema, Chrifti, omniq; eius 
Teftium homicida.Qupd inquit Angelus, 
Dominus nofter, fignificatfe effe Chrifti 
Myftagogum. 

Hactenus bellum Scdies tribulationum 
Antichrifti,poft quos Chriftus inquit A* 
ftra extinclum iri,ad reliquostres dies, Sc 
dimidium.Matt.24. 

Atq; afticient ex populisjribubut , Unguis er 
aentibus) in vniuerfum omnibus homini- 
bus,in,autextraAntichriftianifmu, cogni- 

taerit 



CAPVT XI. 107 

tacnthxcextremaimmanitas, cuius non 
fuit fimilis ab orbe condito.Matt.24.Dan. 
duodecimo. 

Corpora eorwm) quje fuerunt habitacula, 
& innrrumenta Spiritus fancli.Item,eorum 
Scripta,que; funt receptacula diuine^ metis. 

Dicstres, er (i(mt'4m>w)oracu!ares , faciunt 
totidem annos,aut dies vfuales 1 3 2, 5-Dan. 
l2.alterampartevltima;hebdomadiE,quan 
do SoIe,Luna,&AitrisoracuIaribus tene- 
bratis,mundus declinabit ad interiturn. Si 
intclligas de diebus naturalibus,faciuntpo 
fteriorem partem vltima? hebdomade diur 
nalis,qu^ fe habebit ad typum prim^, Gen. 
i.in cuius medio, vt illuxit,ita in huius mc 
diocxtingueturSol,manentevtiq; die, in 
fuareuolutione , vfq; ad vltimum quatri- 
duum,quando Luxdici, vt primum exte- 
nebris producla , ita definet in seternas te- 
nebras,quasChrifhisvocatextremas,quas 
non fequatur lucis reuolutio,qu:bus impij 
inuoluentur , vtqj in carcere occludentur. 
Supra.6.Tantum,de forma vltime_ hebdo- 
madae,nihil de eius momento , de quo , vt 
nec de totius fupputationis 1260. dierum, 
initio,quicquamdefiniri potefl. Vide Lu- 
therum in Danielem. 

J$cq ; corpora eorum fment poniin monumn 
IfOextrema feuitia,& immanitas efl , no fa- 

H 



toS APOCALYPSIS 

tiariconuitijs,calumnijs,blafphemijs,perfe 
cutionibus,caede,& fanguine,quin infuper 
mortua cadauera, non dignari fepultura, 
in mortuos debacchari ,cum laruis pugna- . 
re,adcanes & coruos proijcere,pedibus 
proculcare,pro ludibrio infultare, farcai" 
mos eiaculcari,conuicia cumulare , in om- 
nibus fuggeftibus,& cathedris hserefeos in 
famare, ipforufcripta vetare neexcudan- 
tur,venu"m proponantur,& in bibliothecis 
reponantur.Ea iam funt in vfu, & experien 
tia.Teftiumq; corpora iacebunt inhumata 
vfq; ad refurreclionem. 

Inhahitantes terram) rerum potitores , pars 
aduerfa,ApolJyon cum fuis Iocuftis,fophi- 
flis &tyrannis,quorum habitatio non eft 
jnccelis. 

Gaudebuntpuper iUUjdetaSuntur , ac mtmera 
mittent inuucm) quafi re bcne<refta,& Deo 
fortunante,potita victoria,veluti de tumul 
tuarijs,&turbafor ibus,haereticis : acmune 
ra mittent,quaii gratuUroria fi^na,arbitra- 
tifeobfcquium.cuitumq; praeftitiffe Deo, 
de fublatis iftis furiofis,de repurgata, & re- 
ftituta veteri,&vfitata religione, promit» 
tentes fibi in pofterum pacem, tranquillita 
tem,& fecura ocia.Ioh.itf.i.Theff 5. 

Quoniamhiduo VropheU cruciduerunt cos, 
quihabitunt fipertenamyqi^fi, qui fuerunt 

cauia 



CAPVT XI. %0p 

caufa omnium tumultuum , & controuer- 
fiarum,in Synodis,Concilijs , Sc ComitijS; 
quoddoclrinaEuangelijarguitomnesfal- 
fas doclxinas daemoniorum , excruciatto- 
tumAntichriilianifmumarientalem 5coc- 
cidentalem,dePeriona,& ofricio, Chriiii. 
Sedmomentaneumhoc eritgaudium, cu 
dixerintpax,fecuritas,& tuta omnia, tunc 
repentinus eos obruet iriteritus, vt dolor 
parturientem.i.Theif 5. 

Vojidustns^ dimidum)tum oraculareSi 
tum vfuales,de quibus fupra. Dimidiecas 
illa fignificat abbreuiationem. 

Spirttm uit£4Dco intrauitin fo$)Significa- 
tur reiurrectio vniuerfalis, iuxta typu Chri 
fti,poil: dies tres refurgam: & iuxta typum, 
Ezech.57. Iuilorum animse in manu Dci 
funt,ipfeconferuat,&reflituit.Sap.4. Vita 
piorum in Deo abfcondita eit.Coioilj. O- 
fee. 6. Die tertia refufcitabit nos. 

Etfteteruntfuperpedesfuos) vt ifli Eze. 37. 
Inmagnaconftantia, aduerfus fuos angu- 
ftiatofes.Sap.5. 

Acl timor magnm inuafn eos.qui uidcrunt eos) 
ipforumahguit.iatores,videntes,turbabun 
turterrorehorribili &c. vide totum caput 

Sap.5.Vtq;exterritifuntCun:odes , reiur- 
gente Chrido. 

Audiuerunt^ uocem mtgnm de ccelo) Voce 
Dci, in vniuerfum fonoram, 8c gratatn 

H 1 



IIO APOCALYPSfS 

cum afcenfionis potentia coniunclam,qua 
rapiemur Chrifto obuiam.Venite benedi. 
&iPatrismei,percipitcregnum, vobis ab 
initio paratum.Euge ferue bone,& fidelis, 
intra in gaudium Domini tui.Vbi cadauer 
ibi Aquike. 

Dicentcm ipfif) Teflibus Chrifli , cseteris 
non item,ipfi vt plumbum,vt faxum deuer 
gentinprorundumtartareimaris. 

A/cfrtdtff/7«c)Vbi ego fum, ibi minifter 
meus erit,Aflumam vos ad me, vtfitis me- 
cum.Eius vocis virtute afcendent, eritqj fa 
nitasinpennis eorum,Mala.4. 

Afccndcruntq; in cozlum nubc) iuxta typum 
afcenflonisChrift.i.Nemo afcendit incce- 
lum,nifiper eum,quidefcendit.Quodpra£ 
cefsitincapite,fequiturincorpore. 

Etuidcrum cos inimic i corum) fumm o cum 
mo;rore.vtSap.5.vtMatt.7.prxtcropinio- 
nem mutatis vicibus, cu Catholicis ifmua- 
tishaereticis. ^ 

Ipfaci; hora) continue, eodem momento. 

faclMcittcrrtmotM magnm)^x feuerifsi 
mum tonitru Iudicij Dei fuper Impios,mul 
to faeuerius,quam in monte Sinai,quo prae 
ter opinioncm extcrrebuntur, Sc acf tartara 
adiudicabuntur omnes hoites Chrifti, po- 
nenturq; fcabellum pcdumeius. 

Ac dccima pars Qiuiutti) Babylonicae , An- 
tichriflianse. Ccci- 



eAPVT xr* m 

Ceciiit)ruit in seternum exicium. 

Occifafyfuntin tcrr£mQtuiHo)mortc seter» 
na damnata. 

Nommct)lpro nominatis factionibus , do- 
ftrinas daemoniorum, contra confcientia 
defendentibus,in Spiritum fanctum pec • 
cantibus. 

Septemmilia)vt certus eft numerus Ele- 
c*fcorum,ita Sc damnatorum, ne putemus 
Deum qucnquam promifcu^ damnare.Co 
gitaquot homines in fingulis nominibus 
feclarumfint^certe^turbamulta, quamdi- 
numerare nemo hominu, & angelorum po 
terir.Stultoruminfinituseftnumerus. 

Keliquiautem((\ui ncfciunt difcrimenin- 
ter dextrum, Sc finiftrum, vtra pars habeat 
iuftiorem caufam , Simplices perfuafione 
Nominatorumfeducti,vt vulgus Niniui- 
tarum,&Iudaeorum,perPontifices,Phari- 
fseos,Sc Scribas,authoritatispraeftantia, ad 
fuas partes pertraclorum,vt conclamarent 
fuper Chriftum,Crucifige, putantes ipfum 
conui6lum>vt haereticum, habere malam 
caufam.Iam autem praeter opinionem fe- 
cjuente diuerfo euentu. 

Territifunt)vt in terrse motu crucis Chri, 
fti,vtinrefurre£tione,cuftodes, vt relicjui 
omnes,indie Pcntccoftes, per teftmonia 
jipoftolorum. 

H i 



flZ APOCALYPSIS 

pederuntq; gloriam Deo cocli) glorificaiie- 
runtverum Oeum,Chriftum, Saluatorem 
mundi,ac deteftati funt Antichriftum,cum 
omnibus fuis doclrinis daemoniorum. Ne- 
mo ergo damnatur,nifi qui contra confci- 
entiampeccatin Spiritum fanctum. quod 
peccatum non remittitur,neq; in hoc, neqj 
in futuro feculo, fed plecleturin ipfo pec- 
cante indefinite^Secundum peccatum pce- 
na,de qualitate,8cquantitate. 

V£/Vt£Jaro)poftiextam Tubam, de quo 
iupra,cap.o.Tranfitioeft. # 

'Pr*fen/r)defcriptione,non cefTatione/ni 
fi in fine mundi,vt capite 20. Nifi intclligat 
hanc Antichnftianifmi impugnationem, 8c 
xuinam Babylonis perEuangelium Chri/ 
fti,vtcap.i8. 

Longa illaparenthefis,per 10. & 11.cap.de 
Chrifto,Ecclefia,& Teftibus Chrifti,inter- 
pofitaeft,propterformam,& fortunam Ec 
clefi?e,inter fextam,& feptimam Tubam, 
huiufqj protra&ionem. 

Ecce tertium V<e)pofr feptimam Tubam, 
poft vltima illuftrationem doclrinaj Euan- 
gelij.vltimus furor Antichrifti. 

Ventftctfo) immediate\continu£ , vt nof- 
trahaec fatis comprobant tempora. 

Septimw! Angelut Tubu clanxit) Ad feptimu, 
& vltimum Euangelij Iubileum. de remif- 

fione. 



CAPVT XI. UJ 

fione, reftitutione,& libertate:de repurga- 
ti & renouata doclrina Euangelij , eiufque 
prjsdicatione in mundo vniuerfo, mox an- 
te confummatione.Mat.24.Per hanc fepti- 
mam Tubam cognitum eft,quae fit vera Ec 
<lefia.cap.i2.Quaefitvera Beftia. capite.13. 
Quis fit verus Agnus,Chriftus, eiufq; reg- 
num,cap.i4.QuisfithuiusTubae cffechis, 
RepurgatdoclxinamEuangelijpcrfeptein 
angelos,& per accidens excitat tumultus 
adueriae partis,capite 15. & i6.Demonftrat 
fiorentem&rueutemBabylonem cap. 17. 
& i8.Donec ad extremum Beftia ifta , cum 
fuo propheta percipitetur in Stagnum tar- 
tareum.cap.iQ.EtSathan cumfuo Gog & 
Magog,eodcm abijciatur capitc 20. Ac tan- 
dem Sponfa Chrifti.noua Ierufalem, Eccle 
fia Eleclorum excitata afferatur ad seter- 
nam fcelicitatem.Hasc cohsercnt fmgula,iii 
fuaproprietate,& funt promifcu^ iam in 
cffeclu,donec implcantur omnia Scripta 
prophetarum,fupra cap.io. 

&f<i{l£funtuoce$nuQnce)$rim\is effeclus . 
Tubse Euangelicae.Voces magnf,mult^Sc 
diuerfae,liberae,gratulatorie & Iubilares,di 
uerfarum linguarum, in omnibus populis, 
tribubus,Scgentibus.Supraio. 
ln c<xb)'m Ecclefia Elecloru,& Angeloru. 

DicfM«)promifcuo iubilo gratulantes. 

Fafta 



114 APOCALYPSlS 

¥aft<tfunt, Regn<t buiutmundi)c\ux Sathar, 
ha&enus perldololatrias , & Antichriftus 
perdo&rinas daemoniorum occupauit, & 
Sc Apollyon ifte,cum fuis infernalibus lo- 
cuftis vaftauit,Ea iam facfca funt regna. 

Vomini noitri^ Cbrifti eiut)Um clangen - 
te Tuba,Sc Euangelio in vniucrfum prsedi- 
cato,verusDeus Pater, Sc Chriftus eius, 
Dominus nofter,Rex Sc Sacerdos aeter- 
nus,abfolutus,8cvniuerfalis agnofcitur,a- 
doratur,inuocatur,8ccolitur, Sathana, 8c 
AntichriftoeiuSjCumfuis do&rinis dsemo 
niorum,idoIolatria, & tyrannide abie&o, 
explofo, Scabrogato. Iam fa&aeft veteris 
poffefsionis vera reftitutio & libertas , iam 
veruseftlubileus. 

Et regnabit infecuUfe culomm) Antichrifto, 
nunquampofthac,eius regna occupante, 
fed ipfo contrito,& ad tartara praecipitato, 
regnabit in omnem aeternitatem. Dan.2.4. 
7.8chic,inomnibus fequetibus capitibus. 

Viginti c\uituor Senatores) ScriptaProphe- 
tarum,8c Apoftolorum,quafi AffelTores re- 
gni exccptores,8cpro mulgatores confilio 
rum,mandatoru, 8c oraculorum Dei,fme 
quibus confcijs , Deus nullumfacitverbu, 
aut rem,ni(i prius ipfis fuum fecretum reue 
lauerit,non vtconfilarijs,fedvt praecpni- 
bus ad fuainEcclefiam,ex quibus, iudicia, 

decrc- 



CAPVT xr* u? 

decrcta,oracula,confilia,voluntas,refponS 
fa,& mandata Dei petuntur. 

Coram Vco) in eius confpe&u,cura & con 
feruatione. 

1« thronis fuis fedentes) in authoritate , po» 
tentia, & reuerentia diuina, de quibus ftu 
praquarto. 

Frocubuerunt in fdcies /«^)agnofcentes fuum 
authorem,& erTectorem. 

Btadorauerunteam)iipCi tribuentes reue- 
rentiam,honorem,& gloriamde fuorum 
vaticiniorum en°ec1:u,& veritate. 

Dicentes)in omnibus pijs,fan&is, & e- 
leclis. 

Gratids dgimus tibi Dominc Drw* omnipotens) 
Laudamus, glorificamus, accepta referi- 
mus tibi omnia.Ihoua,Elohim,eft vcraap- 
pellatio veriDei,vnotrini. Omnipotentia, 
includitomniaappellatiua,epitheta,&prej 
dicataDei. 

Qui es t erM,er futurMes)c(k periphrafis x« 
ternitatis,excludit omnem Creaturam.om 
nipotentia&aeternitas funtfoli Deo con- 
grua. 

Quod dcccpifli potentUm tul mdgnm)C\imp 
ta vindicTa ab omnibus tuis hoftibus , qui* 
busproftratis,&euicl:is,reftituiftitibiabla 
tumregnumtuuiimpletisq; oraculis tuis, 
nobisreaelatis, declaras omnipotcntiam 

H 5 



t%6 APOCALYPSIS 

tuam,quam difsimulafti,grafTantibus & irt 
folcfccntibus aduerfarijstuis,quibus per 
temullumq;diu,fuperandis,&fuperatis. 

Rcgfw/fr)verus, abfolutus, omnipotens, 
& aeteraus Rex,& Monarcha. 

miratefunt Gentes)cxtraEcdefiam popu 
!i, Apollyontis familia per accidens ex* 
cIangorcTubae,vfitato iuomore exagita- 
tseperAngelumAbyfsi,ApolIyontem. 

Venitcfc ira fw<*)quoq; per accidens, caufa- 
ta,exira Gentium, quam fentient perpe- 
tuofuroreflagrantem. PfaJ.2. 

Ac temput mortuorum) refufcitandorum, 
fub Altari dormicntium.fupra.6. de fui vin 
di&a clamantium,ad tuum Iudicium pro^ 
noeantium. 

ludicdre)vt iudiccs,ac Iongas,perpetuas- 
que iftas lites,& a te pofitas inimicitias in- 
terMuIierem,& Serpentem dirimas , Ser- 
pentifq; caput conteras,ac tuos hoftes fca- 
oellum pedum tuorum ponas. 

Ac<fcrc)vtcles,Merce<few)non exmert- 
to,fed expa&o, & copenfatione , iuxta tua 
ipfius promifsionera,Mcrces veftra copio- 
fa eft in ccelis.Matt. 5. 

. Seruk tUH)tuis cultoribiis. 
. ¥ropBetk)verhi tui miniftris. 
Bt ftnttk) tibi fegregatis $ deftinatis per 

Spiritutn 



capvt xr» \\y 

jSpirittim fan&um fanclificatis , aMundo,' 
exemptis. 
Timentibufynomcntuum^te rcuerentibus, 

tuis mandatis fequentibus. 

PufiUis er magnis) tuorum donorum re- 
fpeclu,eorumque effe&u obfcuris,Scillu- 
ftribus.Dan.12.LC0r.15. 

Ac difycrdere eo.s,qui perdunt terram) ab vfu 
pptimarum creaturarum,perniciofa doclri 
na daemoniorum,varijs vitijs,fceleribus, 
flagitijs,hypocrifi,fophiftica, Sc tyrannide. 

OmniaProphetica,&Apoftolicafcripta 
: conclamant, Confummata efte omnia ofa- 
culaDei,{altemrcftare Diem, iudiciumq; 
extremum.de quo fequitur. 

Et apertum e# Templum Dci in coclo) Tcm- 
plumDeijEcclefiaSanclorumeft, in quo> 
[ Deus habitat,Sc colitur.i. Corinth. 3. quod 
hacleuusextru&um,Scaedificatumeft. II- 
ludiamaperituradperpetuum Dei cultu. 
Reuelantur Filij Dei,quorum glorificatip- 
nem foliciti ingemucrunt,8c expe&arunt 
omnescreaturse,in quam defiderauerunt 
omnes Angeli confpicere. In coelo, diui- 
num,fpiritale,glorificatum % immortale,8cc. 
* Vifatf; e& Arca Teftamenti eiws) Chriftus, in 
c^uo nobis Deus viua voce locutus eft. 

In Templo eius)'m ecclefu fan&oru,cle&oru< 



ilS APOCALYPSIS 

& Angelorum fuorum.Matthei 25. 

Etfaftafuntfulgurdfragoresjonitrud, terr<e 
motuSy & grando mdgna) Seuerifsimi Iudicij 
Dei\fuperImpios,iu*tatypum latae Legis 
irt Sinai,non feriendo montes , & arbores, 
fed re#a,dire£tis telis in damnatos. Sap. 5. 
Pluctq> toto Diluuio ignis perpctuae ir* 
DcL 

CAPVT XIX* 

7)e Ecclejiajerpetuoa eim Ho* 
j}e y & Vefenfore. 

ET)Tranfitio cft ad alia narrationem. 
Signum) figurans rcm fignatam,Prd 
pofitio eft. 

M4gnaw)ratione fignati, quod includit 
omnesfpeciesquantitatis de Ecclefia, ab 
initio vique ad finem mundi. facit atten- 
tionem. 

Apparuit)non ab homine confi&um. 

lncceto)k Deo oilenfum, de rebus caele- 
ftibus,in terra agendis. facit attentionem, 
ad narrationem. 

!&tt&r)illa,cuius Seme conteret caput Scr- 

pentis:EccIefia,Chriftoconiuga,Narratio. 

1« 1 so/c) Chriflo,ratione Creationis,& ori 

gtni«. 



CAPVT XII* 1X9 

inis. Iniufticia,&fanc*r.itatevera.Item ra- 
tione promifsionis de luftifitatione , in Fi* 
deChrifti. 

hunafut pedibmeiui)LexDei,zd dirigen- 
dos grefTus eius. Lucerna pedibus mcis 
Verbum tuum,Sclumen femitis meis. Aut, 
carnis muntabilitatem , pedibus calcans, 
pijs afTe&ibus fupprimens. 

lneapitceiM)Chrifto rege. 

C(3ro/id)regia,regis cceli,Chrifti , coniux. 

SteJUrum cf«otffc/w)Patriarcharum, Fro, 
pheramm,&Apoftolorum,regiaeftirpis. 

In utcro baSens) Verbum Dei,ex Deo Spi- 
ritufancloconceptum, Benedi&um illud 
Semen,Mefsiam, fllmm Dei, Saluatorem 
Mundi.queminMaria virgine peperit in- 
carnatum. 

Clamduit)pr& dolore anguftiarum. 

Dolcns&angensjit pareret) tempore nati 
uitatis Chrifti,diuexata ab Herodis familia 
qui totam Dauidicam ftirpem voluit era- 
dicare,cogebanturq; Dauidici ex Bethle- 
hem,Nazarethamprofugere.Aut.Ecclefia, 
magnoangorepcccati, expetebat exhibi- 
tioncm,& incarnationcm Chrifti. 

Haclenus Ecclefia»,fequitur eius Hoftis 
defcriptio. 

Etdpparuit aliud fi$numinccelo)iDeo o- 
ftcnfum,figurans perpctuum hoftcmEccle 
fiie,Sathanam. 



U6 APOCALYPSlS 

EccO m h*abile,inopinatu, & obferuandu; 

Dmco)primarius iftc Serpens in Paradi-* 
fo,iam ex vetuflate Draco. 

M4gmtf)immanis,crudelis,inufitatus,ex 
cellens,vniuerfalis,per totummundum, to 
tumq; eius tempus extenfus Deo, omni- 
bus hominibus,& Angelis infeilus, omniu 
calamitatum caufa. 

Rujfut)igncus potius, virulentus, fangui 
narius,'perpetuo odio,& nocendi ftudio 
aduerfus Deum,Chri{tum, & Ecclefiam e* 
iusflagrans^mendax&homicidaabinitio; 

Htbens capitafcptem)S ophifa\cam y Cah\m 
niamjBlafphemiamjTyrannidemJdolola-' 
triam,Securitatem,&obitinationem, fem* 
perfeptemcornibus, & oculis Agni, fep- 
temq; Lampadibus throni Dei aduerfa,fu- 
pra 4. Septem Tubis Euangelij oppoflta, 
&reclamantia. 

Cornua decem) regna imp i etati s , qu se ex- 
truxitCain,Nimrod,./£gyptus,Babel,Per- 
fia, Graecia, Italia,Gothia, Apollyon, 8c 
Gog. 

In capitibus diadcmada feptem) potlta? vi&o' 
rix figna,aduerfus regiamMulierein.- 

C4fci<*fiW)fiexiloquentia,infinuatio, fo-< 
phiftica,quibus facit nexus,& nodos,alios 
que implicat,inuoluit,& conftringit adis.' 

Trahit 



CAPVT XIII» tti 

*Trahit tertiam partem fteUamm) vtrun q; in- 
telligas,vtrunq; verum e{t,primum,de An- 
gelis lapfis,fecundd de Docloribus Eccle- 
liae,& magiftratibus. 

Deicctt j eat in terrtm) £ coel o ad perditio- 
nem,exEcclefia,adPoIitica mundana. 

TotahsxdefcriptioDraconis, comple- 
ctitur myiteriumSathanse, conuenitq;cu 
defcriptioneBeltix quarta?,propter con- 
formita'Lem,&perfonationem. Dan. 7.1n- 
fra.13.17. 

Ac Draco fletit coram Muliere parturiente) 
Sathanfemper infeftus Ecclefiae, diligcn^ 
ter obferuauit incarnationem Benedicli 
Seminis,quodcaputeiuscontererct,maxi 
me autem perHerodera. 

Vt cumpareret,fiUu>meius deuoraret) Praeci- 
puacaufafinalisSathanaefemperfuit,Chri 
itiincarnationem,autimpedire, autftatim 
extinguere,ne caput eius contereretur, nc 
ue nos redimeremur.Ita Sathan Chriflo iri 
feftus abfolute^Ecclefif per accidens,eius- 
querefpec~tu. 

Veperit autem Yilium mafculwm ) Mefsiam', 
Chri{tum,perMariavirginem,iuxta vetc- 
res promiisiones.Gabrielifq; adnuncium,- 
Quiregcret omnes Gentes uirga ferrea)oui 
omnes,extraEcclefiam impios,duro auer- 
nae damnationis Iudicio contereret. Pfa. 1. 
Finale officiu Chrifti,includit praecedcris. 



121 APOCALYPSIS 

Duo enimfuntprincipaliaofficia Chrifli, 
Saluare Ecclefiam,SqDerdere Synagogara 
Sathana?. 

Porro rdptut e&filiut eiut <td &cum,et dd thro 
nwm etw*)Afcendit ad coelos,fedetq; ad dex- 
teramDei Patris,in sequali eius effentia, 
potentia,&gloria. 

Mulier dutem)vcr& Ecclefia. 

EugiO&Dr&cone eiusq; femine, per duo- 
clecimperfecutiones & Sophifticam de Pa 
fchate,profligata. 

I«^/er^aw)infolitudinemhuiusmundi, 
vbilatet defr.ituta,exul,& obfcura, dum fal 
faEcclefiafloret. 

vSibdbetlocwnd Deo p<mtfa*n)Hofpiciu, 
iuxtatypumAbdiae,quiocculuit, &pauit 
centum prophetas.$.Reg.i8.tempore graf- 
fationis Achab. 

V* cdm ibipdfcdnt)V crho, Sc Sacramentis, 
corporisq; alimentis. Locus prouidentije 
Dei,temporeperfecutionu :oportet enim 
Ecclefiam Chrifli manere in mundo, vfq> 
ad finem. 

Dics miU* y ducentos ,fexdgintd) oraculares 
prserixum exilij tempus,vtlfraelis in^Egyp 
to,&Babylone,pro redemptionis confo- 
Jatione,quantifperAntichriftus,(vera Ec- 
clefia in defertum, exiliumq; profligata,de 
pugnatoq; pr£lio)fcdetinTemplo Dei, vt 

Deus, 



CAPVT XII. \1% 

Deus,a finc gcntilis quartse Monarchiae, 
donecTeftcs Chrifti induti faccos, peri- 
dem tempusprsedicent. Certum tempuS 
pro incertohabere, facit omnw certa , vt 
iintincerta. 

F*#wm enim eit prslim in cotlo) Caufa Sc 
narratio profugij in defertum,& exilium, 
Prcjiuiftud fuitpugnainterAngelos,ince; 
lo proprie\ Aut rigurate in Ecclefia, fucmt 
U.illa; perfecutiones a nato , afiumptoque 
Chrifto,vfqi ad Conftantinum,per 3 1 5. cir 
citerannos. 

M/ctafJ)Chriftus. Archangefus illc, de 
quoDan.io.&u.quieftficutDeus. 

EtAngf//f/w)fpirituaIes, Sc corporales, 
omnes, Chrifti, 8c Euangelij cius, profef. 
fores. 

Pr<c/wfc<M/«r)Vcrbo Euangclij. Arma mi- 
litisenoftrae,nonfuntcarnalia, fcd diuina* 
potentise.i.Cor.io. 

Cum Dtt*cone)Sathana,Beftia exagitantev 
Etiam Draco pugna bat) perpetuus Michae 
lis,Chrifti,antagonifta,Antichriftus, 
Angdicj; eiM)tum fpirituales,tum corpora* 
les:hi ab illis exagitati. 

Scdnon ualuerunt)vt qui habuerunc ma- 
lam caufam , ceciderunt caufa , vicli funt. 
Michae],Chriftus , seternus , abfolutusque 
rex&MonarchaJisereditarius Heros mun 

I 



%4Z APOCALYPSIS 

di, fuperauit, agnitus eft a Conflantino, 
quartoMonarcha. Eiqjfeflexit omnege- 
nu ccclefliumjterreftrium, Sc infernorum, 
omnisq;linguaconfefiae{t,Chri{tum efle 
ingIoriaDeiPatris,Phi.2.eiTeverum Deu. 
Nej inuentia cft locui corwm ampliut in ccslo) 
tumproprie,turnfigurate loquendo. Poft 
cceieileprselium,deicct.u5 eft Sathan , cmn 
iuis coplicibus.Poft ecclefiafticu pradium, 
abrogataeftgetilis idololatria, intota Mo 
narchia,nechabuitlocuin ecclefiaChrifti. 

Vroicfiiis etiim eft Draco ifte magnm)Szthzn, 
dequofupra.Ratioeftvicloris. 

Serpens antiquui)zb origine mundi,in Pa- 
radifoprimis parentibus infidiatus, eofq* 
labefa&ans. 

AppellawDiabolut) Gra^ce 4 , caluniator. 

HtSathands) Ebraice, aduerfarius , prima 
rius,capitalis,perpetuusq; hoftis Dei,Chri 
fti,&Eccle{ia:eius:quiomniaeius dicl:a,&c 
facla calumniatur, maliciofe interpreta- 
tur,fophi{licatur, ac tandem impios initi- 
gando,&exagitado,violenterperfequitur. 

Qjrifeducit totura orbcm urrarum)c\xi\ men 
daciter perfuadendo transucrfos agit ho- 
minesaDeo. 

Vroieclus cftin terram) Primu de ccelo de- 
iectuseftadinferos,Deinde, abrogatagen 
tili idololatria,in qiu vcnerabatur vt Deus 

abie- 



capvt xi r. ' 145 

abiecl? cil,& ligat? ad mille annos.infr.20: 

Angcliq; eius proieftifunt) o m n e s i dol o la- 
tne,vates,myfce, propagatores eentilifrm, 
Primum omnes complices,mali fpiritus, 
abie&i funt. 

EOtranfitiu^pofl: depugnatum pfseliu. 

Audiui uoccmmagnam) pariter in ccelo in- 
tcrAngelos, & in tota Ecclefia fonoram, 
gratulatoriam,iubi!arem,triumphalem , e- 
pinikion. 

DicrnttnOper Angelos & San&os. 

1« Cce/o)proprie,inter Angelos, figurate, 
inEcclefia,interPios. 

Nuncfada eflSaltK)ab hofle deuiclo. 

Potfrtrr^libere' agendi,iuxtaVerbii Dei, 
fme aliqua interpellatione, & perturbatio- 
ne Sathanas. 

Etrcgnum Deinoftri)vaQ:ato, & abrogato 
rcgno 8c tyrafiide Sathane,perIdololatria. 

Ef poteftas Chnfti eitu) libers praedicandi 
Euangelium,j& adminiftrandi Sacrameta. 

QuWd^ic^eir(accufatorfratru noPcro . 
ru) qui accufabat cos ante confyetlwm Dei die ac 
«oc7e)ApparetvtfitmimefisAngeIoru, de 
vindicatis Chriftianis,ab accufatore Satha 
na,Deu aduerfus pios inftigate ad tentatio 
ne,& ad plagas poftulate, vt de Iob.i.de Di 
fcipulis cribradis,vt triticu. Luc.22. Aut,vt 
fitmimefis fuperftitum piorum, poit per- 

I 2 



%16 APOCALYPSIS 

fecutiones. Sathan femper accufatnosco 
ram Deo de pcccato, ac poftulat pcenas. 
Aduerfarij nos accufant apud Magifttatu, 
«cpoftulant fupplicia, Superante Verbo, 
Sc Veritatc,cefiant iftae accufationcs. iuxta 
illud.Quis accufabitElec*los DeifDcus cft 
qui iuftificat, quis eft qui condenetfRo. 8. 

At ipfi uiccrunt eum y per fanguincm Agni)De 
fcribunturArma militiaenoftrae aducrfu* 
Sathanam,&Impios. Sathandeac ufatio- 
ne peccati coram Dco,cxpugnatur, & vin* 
citurfanguinc Agni, Chrifti,pro expiatio- 
nepeccatorumnoftrorumefrufo,inpreJio 
autemAngelorum, boni vicerunt malos, 
contumacia obftinatos,per fanguinem Ag 
ni,perabfolutam obcdientiam Chrifti er- 
gaPatrcm,eius morte teftatam.Phil.2. 

Bt per fermonem te&imonij fui) per doclri- 
namdeveroDcoteftantem de PerfonaSc 
Officio Chrifti, quod fk Deus Sc Homo: 
RexScSacerdosaetcrnus,ruit totus Gen- 
tilifmus,&Antichriftianifmus, 

Ae dilexcrunt animamfuam s ufifc admortem) 
Conftantia, quae in difcrimcnpofuit quod 
habuit fummum, 8c charifsimum,Vitam, 
quam nec Sathan,nec tyranni poterant ex 
pugnare, tandem ipfi vifti, Se expugnati 
iunt. 
Proptcrca Utamini cixli^ qui habitatis in ew) 

Aiigeli 



CAPVT XIT* U7 

Angeli Sc San&i , ciucs 8c domeftici Dei ? 
quorum confcruatio in ccelis eft. 

Vt babitatoribm tcrr£,zr m*w)reliquis cx 
tra Ecclefiam Gentibus,Gotthis, Vandalis 
&c.poft conucrfum Imperium. 

Quiadcfccndit DiaBolut <*4koO exagitatu- 
rus vos aduerfus Ecclefiam, & conuerfum 
Imperium,vfurus vos pro fuis inftrumetis. 

Habcns iram m<#/wm)aduerfus Deu , Chri 
ftum,&Ecclefiam, de abrogato Gentilif- 
mo,&Idolofatria. Eam iram excrcuit per 
Gotthos. 

Scicn$,quodmolicum tcmput faoVf) reliquii 
td setcrnitatem,aut ad Iudicium , quo dam 
nabituradxtcrnaspcenas,pro fua aduer- 
fiis Deum contumacia,aduerfus Chriftum 
blafphemia,5caducrfus Ecclefiam furore, 
vtcum expleat, conuictufq; fateatur fuam 
damnationem iuftam,fatisq; demcritam ef 
fe.Modicum, intelligas collatione praeter 
lapfitemporis aconditomundo,& porrd 
vfq; ad iudiciu,quod, aut fciat, aut nefciat, 
cogitattamen,feadpcenas maturuiffe, vt 
quifq; fcelerofus. 

Vojlquim uidit Dr<*co)Sathan.<jwo£ proic- 
ftut cffct intcrram) pofi abrogatum Genti- 
lifmum. 

VcrfccuM c& M«Krrfm}Ecclcfiam Iudai- 
WrMcPafchatc. 

I ; Qux 



IZS APOCALYPSIS 

QU(f peperit Mafculum) Chriftum,id eft,vc 
ram catholicam,propheticam,& Apoftoli- 
cam,ad difrerentiam Apoftaticac,titulariae, 
Sc fiicata; Ecclefise Sophiftarum , Sc Locu- 
ir.arum,quibus praefidet Apollyon, Ange- 
lus tartareus,qui proriigauit,& excommu- 
nicauit vera Ecclefiam propter yerum Pa* 
fcha transferendum. 

• At datefuut Mulicri^al* du£ AquiU magn<e) 
Euangelium de Perfona,& ofticio Chrifti, 
Pcenitentia , & Remifsionc peccatorum, 
quibus. 

.'. Vtuokrctindefertwm)in Mundum vniuer 
fum,omnium linguarum,& gentium, 

• Inlocwm fuu>m)hbi a Deo deftinatum,poft 
abrogatumludaifmum, dePafchate vero, 
tempore Conftantini magni , in quo mun- 
do,omniu linguarum,& Gentium, tam am 
pl£difperfaeft,vtnuilis nec tyrannis, nec 
SathanaBipfi,pofsibilefit eam extinguere, 
Etfi in vno loco perfecutionem fatitur* 
per alas aquilinas fugit , & auolat in alium. 

v5uZtf«r)Verbo,& Pane,fecundum Ani 
mam &Corpus,iuxtaveterem, nouumq; 
typuIfeelis,&Turbxindeferto,perMan- 
ha deccelodepluto,&perquinq;, feptem- 
que pancs paftae miraculofe". 

Vertemput,tempora, er dmidium temporis) 
Juxra deftinatum tempus Befti£, quamdiu 
s: < faeuiat, 






capvt xrr» np 

faeuiat,Dan.7.&i2.fupr£ii. Infra.i$. Quod 
fi refoluas in Mcnfes 42.aut 1 2 6 o.dies ora 
culares,facient totidem annos : fumpto ini 
tio a fine gentilis quarta? M onarchie;, ab oc 
cifioneMartyjumChril1:i,&afefsionefce- 
lerati Apollyontis in templo Dei. Dan.n. 
2.Theff 2.Donec ipfis in tartarum prjccipi- 
tatis,Infr.ioJpfaMulier,Ecclefiafuis Aqui 
linisalis,fubuolet in ccelum, Chrifto ob- 
uiam.LThcflT4.Matt.24.Mala. 4. 

Af<tcic)c confpecl:u,praefentia,& diuexa 
tione. 
S*rprfltiODraconis,Beftif,Apollyotis&c. 

Er cicctt Scrpens poit MuUcrem y ex orefuo, a~ 
quarn, tanquam fiwmcn)Vo& conuerfionem 
Impcrij ad Chriftianifmum , & abrogatum 
Gentilifmum, Sathan excitauit excurfio- 
nem,&graiTationem reliquarum Gentium 
extralmperium,vt Gotthorum ,Vandalo- 
rumHunnorum&c. Autpotius intelligas 
Sophiftarum anathemata,& calumnias ad- 
uerfus Orthodoxos,vthaereticos extingu- 
cndos.quotquotfeopponeretApolfyonti. 

Vteamfaceretrdpiiflumine) vt Ecclefiam, 
cum Chriftiano Imperio extingueret per 
Gotthos Turcos,&c , quod ex Ecclefiafti- 
cis,& prophanis hiftorijs notifsimum eft. 

Sed terra fuccurrit Mulicri , aperuitque os 
fuum , dtque aBforbuit flwmen, quod eiecerai 

1 4 



t}0 APOCALYPSIS 

Vracaex orefuo) Gotthorum, caeterarumqi 
Gentiumgraffationcs, perbella difsipatae, 
&extin£r,£ funt.AutEcclefiae perfecutores 
paulatim morte fuccubuerunt,vtMaximif 
nus,Iulianus apoftata &c. 

Iratui Undem Draco aduerfui Mulierem,abijt) 
defiuit,aliamintenditartem, 

Vtfaceretprtliumtyer Inquifitiones hasre 
ticae prauitatis,per anathemata & profcrip 
tiones, per perfecutiones & bellarquod 
pradiumiameftvltimum Sc crudclifsimu, 
Dan.u.Matt.24, 

Cttm reliquis de femine eiui) cum veris chri- 
ftianis, & Euangelij profeflbribushoc ex- 
tremo tempore, 

Quicu&odiuntmandata D«) dcfolo audu 
cndo Chrifto,iuxtaeius Euangelium,& Sa 
cramentorum eius inftitutioncm, qui recu 
fant obcdientiam,& obferuationem Apol- 
lyontis,eiusqi Locuftarum, ergado&rinas 
aaemoniorum, 

m habcntTc&imonium lefuChrifti) Vcram 
Euangelij docTrinam, dePerfona, & Ofii- 
cioIcfuChrifti/quodfit Deus & Homo: 
Rex Sc Sacerdos aeternus,& abfolutus, qui 
folus fit audiendus , Non Apollyon cum 
fuis Locuftis, de do&rinis daemoniorum. 
Propter quod teftimonium,tandem Beftia 
ittainfernalis,ApolIyon,occidctTeftesIe- 

fuChri- 






capvt xim ijt 

faChrifti, cufinierint teftimoniuTuu,pt)ft 
12 6 o.dies oraculares,vt indicatum ett fu- 
pran.Porro,qua* proprie* eaBeftiafit, fe* 
quitur eius defcriptio in capite proximo. 

CAPVT XIII* 

Ve f BeBU^udrtaMon*Ychid 9 
de temporejtrioris y &* pofterio* 
ris eius dominationit, 

ET)tranfitiu£ a Mulieris, adBeftix de„ 
fcriptionerci. 

StetifupcrarenctmmdYit) iuxta vaticinium 
Danielis,dequatuorBeftijs.cap.7.PoftDi 
luuium aqux exortis. Mare , mundus eft # 
quod quiefcere non poteft, quod exagitat 
tumultuarius Spiritus, in quo ludit pro li. 
bidinc Leuiathan , Draco, Balena. Behe» 
moth,magnosmultosqi flu&uS ad littora 
voluit, 

Ac tti#Bf/iwm)illam quarta Dan.7, <iuar- 
t» Monarehiae,immanem 8c ferocem. 

Exmmafcendentemym mundo exortam, 
poft tres illas fuperiores, 

Hdbcntcmcapitafcptcm)conformem cuiti 
DraconeXupriu.quod Draco perldoMf 

* I 



i 

IJl APOCALYPSIS 

triam Bc immanitatem, fe plane in eo pcrfo 
nauerat.Defcriptio,indicat eius proprieta 
tem,&difTerentiam,dc3Etenjs Beftijs mo- 
narchicis.Capitafeptem,autfeptem Col- 
Jes funt,aut Septenuiratus,feu feptem ordi 
nes gubernationis,vt fuerunt,Reges,Con- 
fules,Decem viri, Di&atores. Triumuiri, 
Caefares,&Imperatorcsexterni. , 

Cornuu decem)rcgna confoederata,feupro 
uincias confulares. 

Super cornua eiut, decem dtidemdta)rcgh in 
fignia,pro digriitate Scmaieltate imperij. 

Etfupercapitu.eiut nomenbiajbhemiz) totu 
Imperium,perfingula capita, feu prouin- 
cias, Sercgna, erat idololatricum : aut ipfi 
Caefares fibi arrogabant diuinos honores. 
adorationesadfaas (tatuas,qua* eft mera 
aduerfus vcrumDeu blafphemia. Omnia 
confederataregna, totaBeftiahabetvnum 
blafphemu nomen,quod dicaturRomana. 

BeftU 9 qum uidijftmiliserat Purdotpedes eius* 
1ttVrfi,Oseiut,utos Leonis) Quarta hsec Be- 
ftia,fuperiores trcs Beftias,aut faltem ipfa- 
rum partes,immanitatemq; in fe contraxit, 
&fuperat.Pardum,Grseciam:Vrfum,Per- 
fiam:& Leonem,Babyloniam. 

Ac dedit illi Draco potentiam fuam>thronwmq; 

fitum,poteft4tem w^«^m)Romanum impe- 

riumin fuo gentilifmo erat plani Idolola* 

| tricum, 



CAPVT XII I. Vft 

tricum,aduerfus Deum blafphemum,pluf. 
quam fuperiorcs tres Monarchiae, qu* ali- 
quo modo agnouerut Deu,concefleruntq; 
L)ei cultum.Hocautemlmperium Sathan 
penitus occupauit,totamq; vim fua aduer- 
fus Deum exercuit ,muta ndo temp ora,&; 
leges,conterendo fanccos altifsimi ,Dan-7. 
I nltituendo nouu m kalen darium^a brogan 
Gototum Iudaifmum. 

Et uidi unum de capitibiu eim lethaliter uulne 
rdfMw)Monarchiam Ca?faream, in C. Iulio 
Cxfareoccifo. - 

SedpUgtmoYtti cim cuutieft)\n fufTecto 
Octauiano Augufto. 

¥J admiratio fuit in toUterra poft Bc#wm) 
Omnium terraru Gentes , admiratae funt, 
quafi diuinas vires,& fuccefTusRomani iin 
perij,de vicloria,& pace vniuerfali , fub O- 
ctauianoAugufto,non eius,fed Chrifti cau 
fa,eo tempore nati. 

Adorauerutq; Dracone) Sathana,fufceperunt 
religionem,idololatriam potius, Romana, 
quali pftantisfima,& imperij fofpitatrice. 

Qui dedit poteftatem Beftit) ex effe&u coL 
ligentescaufam,verareligio eft fortunata, 
Leui.26.Sedveraecclefiapleruq;eftcalami 
tofa.Ergo fallit collec"tio, feu argumetatio, 

Atforaueruntq^Beftiam^Monzrchii Roma 
nam,quau* diuinam a Deo conftituta,& for/ 
tunatam^adoraucrunt Csefarum ftatuas, 



IJ4 APOCALYPSIS 

Diccnte$)commxmi confenfu. 

QtjjsfmilUe&^efti^^r^dxcztxi *° n Deo 
congruum. Deut quis fimilis tibtfMaca- 
bai^Michacl^Quis ncut Deus? 

Qws poterit pugnare cwm Md*) Ratio eft 
pnedicati,per demonftrationem. Romanu 
Imperium eft fortunatum,vincit & fuperat 
©mnes Gentesrergo cft diuinum.Ipfi impe 
ratoresfuntDiui. Non fequitur. Komant 
lunt^fortunatijnon refpcftu fu« religionis, 
fed refpeclu permifsionis Dei. Sic nunc. 
Turca,Tartarus , Mofcouiui. 5c Apollyon 
funtfortunati, 

Et dutm eft ei) 4Dracon# t pcrmittcntc 
Vco. 

Oilocmenmdgid % & btaft>hcmid*)ad\icrC\i% 
Deum.Dan.7,de fuis tutclaribus Dijs in 
Gentiliuno. 

Acdatd sft eipotcftdtfdcicndi) a Deo concef 
fum,&pennifiumlmperium,in priori fua 
domin ati onc gcntili. 

Menfcsquddrdgintd duoi) quos Gabriel D* 
nieli vocat tempus,tempora,8c dimidium, 
totidem quot Gentibus , calcandi ciuitate 
lan&amlerufalem fupra n.Eidem fcilicet 
Befti $fed in pofteriorc cius dominatione, 
diuerfoq, fumpto initi o & fine huius , & il- 
lius.Huiusinitio,aprimo eius capite,feu 
Rege,t>er Gotthos occifo.Roma^ fupera. 
ta, defiru#a > & direpta. At^, 



capvt xm; tjy 

At^dperuitosfmm, ai bUfrhemiam aiucr~ 
fmD€im)devLv£tis cseteri9 Gentibus , ipfa- 
rumq;rehgionibusdeuaftatis,Sc ad fuam 
religionemcoaclis. Vt vnam vniucrfalem 
rcligioncmcumlmperioconflituercntRo 
mani, cceperuntfie Iudeorum religioncm 
abrogare,eofque cogcre ad fuam:extcnua- 
bant,conuitijsq; impctcbant vcrum Deu 
Ifraelis,vt inermcm ad ipforum tutelam. 

VtbUfehemaretnomen eius) Verbum, Le- 
gem,appellationes,Dei Ifraelis. 

AcTabernaculum eius) totum cultum,facri 
ficia,Scceremonias,vtolim Sennacherib, 
& Rabfaccs tcmpore Iefaiae,8e Iehifkiae. 

Eteosquiinccelo Sabitant) Deum Ifraclis, 
prophetas,Sacerdotes,Reges,Scpios. 

Datumcfc e&iUi)&Deo concefTum , & per- 
miiTum,non cafu fa&um. 

hellumfacere cum fanclti) cum populo Iu- 
daico,cumfilijS Ifrael,fibi a Gentibus fegre 
gatis. 

Ac uincere cos) abrogare totum IudaiC 
mum,nc fint amplius populus Dei , tempo 
rc Vefpafiani & Titi. Et porro in nafcentc 
Ecclenam per i2.Pcrfccutiones graffari. 

E* data e& illi poteftdt in omnem tri&um, poptt 
lumjiingum ej- Gentcm) Eilperiphrafis Mo- 
narchiae.conccflum efl Romanis Iraperm 
vniucrfalc* 



V)6 APOCALYP^IS 

. Adorabuntq; e<*m)Iohannis refpeclu, in fu 
turo,nobis in praeterito. Conferent illi di< 
uinoshonores,vtadeoinftituto, & guber 
nato.Romani cogent omnes ad fuam reli- 
gionem. 

Omnes qui inbabitant terrm) O mn es terre 
ftres, ad difFerentiam Ecclellas pioru, quo- 
rum conuerfatio in cceliscft, quos nullis 
poenis,Scplagis,totis 12. perfecutionibus 
cogere non poterat.c2eteri,alioqui idolola 
trae,fe dediderunt. 

Quorum nonfuntfcripta nomina in libro uit<e 
Agni) qui fua nomina no dederuntChrifto. 

Qui occifus eft ab initio mundi)typice in A^ 
no pafchali,ftatim in Paradifo,de cuius pel 
libus contecli & vefttti funt primi Paren- 
tes,Gen.$. donec ipfemetincarnatus, im- 
molatus eft hoftia pro peccatis totius muti 
&£ di.Etporrohypothetice acj>Habel vfq; ad 
flnemmudi,occiditurinmisfancl:is,cuius 
pafsionisreiiquias,inquit fe Paulus , pro 
iua parte complere in fuo corpore, ColofH 
i.Idq; a Serpente,Dracone,& Beftia, mor- 
fu in calcaneum,donec ipfe vicifsim conte 
rateorum capita,iudicio extremo. 

Siquis haSet aurem,dudiat) Attentionis m>- 
ta eft ad Romanos Monarchas , Ecclefiam 
Chrifti faeuifsimeperfequentes,cum talio- 

nis 



CAPVT XHIi ?37 

nis cautione,ad fui deuaftationem. 

Qui incaptimtatcm duat, in captmitatcm ua- 
dit: Qnigladio occi(Ccrit y oportct eumgladio oc- 
cfc&)per Gotthos,Vadalos , Longobardos, 
Hunnos, pari crudelitate. Atqi itapriorem 
Beftixdominationem abrogari. 

uk efi patientia, er fides fanftorm)Hic,in 
his n.periecutionibus Romanorum , & vi- 
ciisim Gotthorum graflationibus, apparc- 
bitquipatiantur,& fidem praeftent Chri* 
fto. Tunc erunt crudelifsimae perfecutio- 
nes infineRomani imperij, per Gotthos 
deuaftati. 

DcindcuidialiamBejliam) Tranfitioeft ad 
tlteram formam, pofterioris dominatio- 
nis Rornani imperij.Beftiahaeca Daniele 
diciturcornuparuum,Dan.7. Rexproter- 
uuSjCap.n.Supra cap.S.Stella Japfa, Abfin- 
thium,ca.8. ApoIlyonus,Angeli abyfsi,rex 
locuftarum:cap.n.Beftia exabyflb cmseoc 
cidetTeftes Chrifti,cap.i7.Babylon, Merc 
trix,Beftiae inequitans:cap.i8.Babylon ru- 
ens,Ciuitas magna:cap.io.Beftia,cum fuo 
falfo Propheta.Zacha.Paftor ftultus.IefTn. 
Impius.2.ThefT2.Homo peccati, Filius per 
ditionis.Matt.24. Pfeudochriftus:i. Iohan. 
2.Antichriftus. Suo nomine veniens Io- 
han.5. Fur, Latro,Lupusrapax.io. Lupus 
fub ouinapelle,Matt.7. 



f3d AVOCAVYVSTS 

Afcendentem cx terra) ex abyffo , cx puteo 
tartareo,exinfernis:nonexfuperis,e*cttlo 
£Deo.Afcendentem,id eft,vires fumente. 

HdSebatcornudduo)duo imperia,in Eccle 
|ia,& Curia:vtrumq; gladium, &Ius Ponti 
ficium & Caefareum. 

Similid Agw)Chrifti,Rcx & Sacerdos vni 
uerfalis,vicarius Chrifti,Vicepaftor, vfur- 
pans vtricji Claues regni coelorum,ligandi 
& foluendi.Per quem Reges regnant,8c Sa 
cerdotes templa gubernant. 

Sed/o(pYwrMfDrdco)docl:rinas dejmonio 
rum,inhypocrifi loquens mendacium,tra* 
ditiones hominum.2.ThefT2. 

Ac poteftatem prioris Befti<e omnemfecit) fibi 
fubiugando populos , vt caput Ecclefi;e y 
&Imperij. 

In conft>eftueiw(dum adhuc prioris Impe 
rij forma viguit,tempore Conftantini mag 
ni nondum vaftata per Gotthos,&c. 

Btfacit terram eiu{% babitatores adorare be~ 
ftiampriorem)rtfc\tmt Romanum Imperiu, 
<£ Gotthis deuaftatum,vt diuinum.Cww* cU 
tataeibplagamortis) cuius ruinas reftituit, 
poft Gotthos,a*que vt O&auianus Augu^ 
llus, occifo Iulio Caefare,reftituitq; idolo^ 
latricos cultus,3equ^ vt gentiles. 

Etfdcit figna magna) mendacia, perfuafio- 
acsa.Theftz. 

Ita 



CAPVT XIII. 139 

lta,ut ignem facerct defcendere de cocloin tcr- 
ramjnconfpeftn kominwm) iuxta excmplum 
Habe!is,Mofi, & Eli#,quorum facrificia ia 
cenditignis de ccelo a Deo lapfus,certo 
figno.eorum facrificia i Deo approbari , $c 
iuftam habcre caufam. Eadem perfuafio 
fuit de facrificio Miffie.quod rogat acccpta 
ri,vt ikcrificium HabeliS.AJij intelligunta* 
natbemata. 

Etfcducit haBitantcs in f f rnOterreflrcs, iin- 
pios. 

Pow&f/?g/i<Omendacia,mendacesperfua 
fioncs & coniirmationes de Sacrificio Mif 
fje,omninm doclrinarum dsemoniorumil* 
Iufioncs,&pneitigia. 

Qjidc data funt tUi)z Deo irato conccfla, 8c 
permifTa.Dan.il. 

Vtfaccret in confpeclu Bf sh>) prioris , quae 
pcr crudelifsimas n.perfecutiones contri- 
uit fanctos Dei,vt qui nolebant credere vc 
ritati adfalutem,credant mendacioadper 
ditionem,Rom.i. 2.Theff 2. 

Dicfiw hdhitatoribm terr<e) Imperatoribus 
fibifubiugis,vtIufliniano,Phoc2.3tc. 

Vtfackntimaginem Bcflia)certz formalm. 
perijRomanv/tApollyon fitCaputEcclc 
fi2,'&Imperij,ca2terifintfeudarij,vafani,5c 
membra,iuxtaLeges Iutlinianas,& decrct. 

QuxSabetplagam gladij^ p> rcuikit^ru 

K 



14° APOCALYPSIS 

phrafis eft prioris imperi),perApoIIyon- 
tem,regem locuitarum,reftituti,poit. deuaf 
tationem Gotthorum &c. 

Ac datum ejlilli)* Deo irato permiflum. 

Vt daretftiritwmimagini Be&it ) efricaciam 
gubernationis fecundum praefcriptas Le- 
ges Iuftinianas,& Decreta pontificia. 

Vifyloquaturimago Be&>) vt mandet, & 
remandet: Legesfigat, &refigat. vt fpiret 
fuum,nonDeifpiritum,vtloquaturfua,no 
Dei verba, fed doctrinas dsemoniorum in 
hypocrifi,mendacium. 

Btfacict,ut quicutufc non adorauerint \magi- 
nem Beftix^occidantur) Qui imperiumRoma 
num ApoJlyontis non venerati fuerint,vt 
diuinum,& catholicu,in omnibus fuis con,- 
ititutionibus,iuxta fuas Leges,& Decreta, 
tum in Ecclefiafticis,tum in Politicis,occi- 
dantur vt ha?retici,apoftat3e,&reheIles. 

Acfacit) per occifione extremo efTeclu, 
iratoDeopcrmittente. 

Omnes paruos,cr magnos: diuites er paupe* 
rrsdiSeros vferuoi) cuiufcunq; ordinis, con 
ditionis, &ftatus homines ecclefiafticos, 
fcholaflicos,& politicos. 

Accipere characlerem in manu fuddextert) 
externum fignum in ac*lione,& vita,in eius 
verbaiurare. 
Aut inftontibutfuis) in publica, & clara pro 

fcfsio^ 



CAP-VT XIII- I4t 

fefsione,fe effe de familiaBeftise. 

Ef nc quit po\Jct emcre>aut ucr.der e)intcr ho 
mines verfari,in publico miniilerio,Ecclc. 
Scpolitico. Autpro Chriftiano cenfeti. 

N1/1 qui babebat cbaraclerem) extei nam no- 
tam rcformationcm..i(tf nomcn Bf/i/*)pro- 
fefsionem. 

Aut numcru nominis eiiti)\\tcras nominis. 
Hxcefttribulatioifta.hxcfunt prodigiail 
Ja,quibus in errorem adducantur, etiam ft 
fieri poffet,Elecl:i.Matt.24.ideoq; fubdit. 

HiceftSapientia) Iftoserrores obfcruare, 
cauere,auerfari,& defugere , ne quis fufci- 
piat characterem,nomen,5c numcrum Be- 
ftia?,nefitdeeiusfamilia:nonefthumarice, 
fed diuinae fapientiae. Quoo qui tentarunt, 
interierunt,vtSaxones. Hsc omniacoiai- 
probat veritas Sc experientiain etfeclu, his 
poflremistemporibus. Omncsenim funt 
de Apollyontis familia,eiufqi iurati,a fum- 
mo, per gradus,vfq; ad intimum rufttcum, 
&c rufticanum paftorem,adeoq; & fcholafH 
cum:&econtra,abinfimo vfq; adfummu 
Apollyontcm. > -,.•■» 

Quihabet MfcCctfMm) numerandi per litc 
ras Ebraeas,aut Graecas. 

ComputetnHmcrumBcJlit) per literas nu- 
merales,quaeNomen 3 rtonTempus, confti 
tucnt. quod alias indicatum eft. 

K 2 



t^Z APOCAJLTfPSIS 

Nwmcrut tnm bominti f/r)primarij, Romu* 
li,vhdenomen trahit.Auta Latino. 

NwmcrM eiutfcxccnti , fcrapnt^ fex) quem 
immerum,quae literae cor.itituunt, ipfum 
eftnomenBe£is,n n ^viRomana. Aut/«- 
rtiKJc Latinis,Vtrumq: noinen 6 6 tf.confti- 
rdit.ErgoBeftiaillaeftRomana,ApolIyon 
ifte eftLatinus, ne quid animis diuagemur 
dealijs Beftijs,Turca, Tartaro , Mcfcouio, 
Grseco,Perfa,autBabyionio. Non quodi- 
ftenumerus,eius tempus conftituat, quod 
noneonuenit cum fuperioribus.Dan.12. 
quiponittempuSjtempora, Sc dimidium. 
loan.fupran.Menfes42.item dies 1260. o-j 
raculares,quitotidcm annos conftituunt.| 
quodtempusPaulus2.TheiT.2.incipitafl- 
negentilisquartse Monarchiae, deducitq; 
vfq; dum deftituatur gloriofo aduetu Chri 
fti,infineMundi,iudicioq; extremo. Nift 
fortaffeTnteliigashuncnumerum de tem- 
pore,quamdiu Apollyon,Beftia fuerit , feu 
ad gubernacula quartae Monarchia? fedeJ 
rit. Tantum de totaquartaBeftia , de prio- 
re,&pofterioreeius dominatione, pcrpe- 
tuafuccefsione.Sequitur de Agno 
Zionio Chrifto,totoq; eius 
. regno , vfq; ad finem 
mundi. 

: Caput 



CAPVT XIIIK 14J 

CAPVT XIIII* 

2)eQbrittiregno> ufc^ dd ludi* 
cmmextremum* 

ETw^i)continaatme\&tranfitiue\ 
EcrO.admiratiue 4 , pcr collationcin 
Beiliae&Agni. 

AgnM)Chri&us,vcteri typo pcr Agnum 
figuratus, quod etfet vi&imapro peccati$ 
totiusmundi. 

Start*)expedite\& alacritcr , poft fui inv 
molationem,& refurre&iottem. 

Super montcmSion) vbi coepit eius regnu, 
euulgatumqjeftVerbu, & Lexregni eius. 
IeiT!2.Miche.4.Matt.28.Mar.i6.Iteinmun, 
dum vniuerfum,praedicate Euangelium. 

Etcumco t centum quadraginu quatuor milu\ 
eleclorum,ex!fraele,dcquibus fupra cap, 
7.vtilla7ooo.tempore Eliae.iuxta librura* 
Rabbi Samuelis. 

Habentia nomen Patris ciut)v eri Dei. 

Scriptum infrontibuifu^wpri.y. baptiza* 
ti nomine Patris,&Filij , & Spiritus fancli, 
Acl.i.VerumDeum,& Chriftum SaluatOr 
rem fuum libere^&palam prqfitentes, 

Dcinde Et diidiui Vocc)Euangelij.voccra 
Dei. K 3 



*44 APOCALYPSIS 

D^ccr/o)ab Angclis in annunciationc, $c 
natiuitate Chrifti , A DeoPatrein Chrifti 
baptifmo,inmonte, dum clarificaretur, A 
SpiritufancloecceJis mhTo in Apoftolos, 
&porropercentum quadraginta quatuor 
miJliaeleclorum ex Iiraele, poftremo per 
omniumgentiumpopulos, Unguafquefo- 
nantem. 

tdnquam uocem dquurum multdrwm ) Id eft 
Gentium,quae fub ccelo fant.Acl:.2. 

Actanquam uoccm tonitruimagm)Cermn } Sc 
1 n. vniuerfum.de ccelo fonoram.Qui credi- 
derit,& baptizatus fuerit,faluus eritiqui ve 
ronon crediderit,damnabitur. Aliam ta- 
men,quamqua2fuitLegis in Sinai. Ideo 
fubdituiv 

Et uocemaudiui cithdrocdomm^cithdrizdntium 
citkawfuKjV oczm concinnam , Sc gratam, 
exconfonantiaprophetarum&Apoftolo^ 
rum, dc Chrifto Deo & homine : Rege 8c 
Sacerdote aeterno, non tumultuariam 8c 
confufaneam. 

Canebantq; qudfi canticum fwuum) ha&enus 
& condito mundo in terris non auditum, 
de incarnato,paTo,refufcitato,aiTurnpto Sc 
regnante filib Dei Iefu Chrifto, ad dextera 
DeiPatris,SaiuatoretotiusMundi. 

Antethronum)Da,totms diuins Trinita. 
tis qui thronus maieftatis proprie* tribuit 
Patri. Et 



CAPVT XIIIK 14f 

Ef coram quatuor Animalidut) id cft, ChrL 
fto,cuifoliilla quatuor competunt, vtin- 
carnatio,immolatio,Refurrecl:io,&Afcen- 
flo.de quibus iupra.4. 

Coramq^uigintiquatuorScnatoribm) Spiri- 
tusfan&i inftrumentis,& miniftris^prophe 
tis&Apoftolis. 

Ac ncmo potcrat difcere cantiam iUud)U(um 
appellare,Chriftum,Saluatoremmundi. 

NifiilUcentum quadraginta quatuor willU) 
electorum,Se fignatorum exlfraele. 

Qwemptifuntdc terra) emptipraecio mag 
no,preciofo fanguine Agni immolati , Iefu 
Chrifti, vt non iint amplius terreftres , fed 
cceleftes,adoptatifilij,5chxredesDei, per 
iidem in Chriftum.Iohan.i. 

Hifunt^) fequitur dcfcriptio Eleclornm. 

Qtti cum mulieriSui non funt inquinati) non 
funt idololatrae , verum Deum colunt.Mu- 
lier,hic in mala parte,vt plerumq;,fumitur. 

Virgines cnimfuni) cafti,pudici , & fynceri 
funtinfide,docT:rina, Sc vitaifoli Chrifto 
fponfo,pcrfidem defponfati,& copulati. 
Ofc.2.2.Cor.n.Ephe.5.Myfteriu hoc mag- 
num cft in Chrifto,& Ecclefia. 

Uifequuntur Agnum) Chriftum , in verbo, 
&fide,nouaq; obedientia, & confefsione, 
yt indiuidui comites , vt oues fuuPaftorc. 

Qjpcunck imOpcr prxdicationem Euaja 

K 4 



14^ APOCALYP5I5 

gelij,vbiuis terrarum,fcmper enimpergit, 
donec peragrauerit totum mundum, pcr 
fingulas regiones,Scgentes. 

lpfi emptifunt ex homintbwi)vt primogenu 
ti,Deodeftinati, ab infidelibus fegregati, 
praeciofo fanguine lefu Chrifti redempti, 
& fanclificati,vt fint. 

Vrimiti& Deo,er Agno) vt ipfi foli ferui- 
ant,fegregati,& fanftificati,iuxta typu pri- 
mogenitorum Legis. 

Et inore eoru)in doclrina,&: profefsione. 

Now e& inuentui dolui) megdacium , fedu- 
£r.is,refpecl:u Euangclij, quod eft veritas 
Dei,Ioan.8.i7.Iefa.5^. 

Inculpubiles enim funt <mte throntm Dei) Ni - 
hil damnationis eft in his,qui funt in Chri- 
fto Iefu.Iuftificati gratis , per gratia ipfius, 
pacemhabemuscoram Deo,per Chriftu. 
Fide purificauit eorum corda. H«ec de Ele- 
&isexlfraele. 

Beinde ui£ Angelum medio ccdouohntem) 
Tranfitio eft minifterij Euangelij aludseis 
ad Gentes , tempore Apoftolorum , & fe- 
quentium,vfq; ad Conftantinum Impera- 
torem conuerfum.Mcdio ccelo,id eft,libe- 
re,& fine impedimento, vt aues , & nubes. 
Iefa.6'o.Qmfunthi,quivtnubesvolant,& 
quafi columbx ad feneftras fuas. Volan- 
tem,in vniuerfum. 

Habeti- 



capvt xrnr, 131 

Habentem Euangelium aternwm) do&rinam 
deIefuChri(lo,filio Dei incarnato,Rege, 
& Sacerdote aeterno,abfq; vlla mutatione, 
durn manet mundus. 

Vt cuangelizaret habitantibut intcrra,omni 
gcnti,tribui 9 lingu<e t ey popuio) iuxta manda- 
tum Chriflijte in mundum vniuerfum,do 
cete omnes Gentes , praedjcate Euangeliu 
omni creatune.Matt,28.Mar.i6'. 

Diccntcmmagnauoce) vndequaq; fonora, 
In omnem rerram exiuitfonus eorum, ipfi 
egrefsijpra^dicaueruntvbiq;. 

Timetc Deow)abrogatis idololatrijs coK* 
teverumDeum. 

Ac datc iUi honorcm)quem alioqui vanis t- 
dolis exhibetis,reucrentiam, adoratione, 
inuocationem,& gratiarum aclionem. 

Qyia ucnithora iudicij ciw) tempus abro. 
gandi idololatrias, eijciendi Sathanam, & 
regni Chrifti conftituendi. Nunc iudicium 
cft mundi,nunc Princeps huius mundi eij- 
cietur foras.Iohan. 12. Qui non credideri^ 
damnabitur. 

Etadorate cwm,quifecit ccclwm % cr tcrrmjn* 
re t er fontes acfuarum)Vcrum Deum, creato- 
rem mundi.Dij,qui caelos,& terram non fe 
cerunt,pereant cte tcrra,Sc fub c^lo.Iere.io. 
Haec vox Angeli , feu minifterij Euangelij, 
perfonuit in toto Gentilifmo, vfqs ad Con 

K $ 



14$ APOCALYPSIS 

ftantinum,habuitqiefTeclum,vtfequitun 

Et alim Angelus fecutm e#)vincente & fu- 
perante Euangelio, ruente Gentilifmo, te- 
pore Conftantini. 

Dtce/w)gratulanti,vich-ice, $c triumphan 
tevoce. 

Cecidit, cecidit Babylon ciuitat ifta magna) 
Ruit gcntilifmus , cum omni idololatria, 
quae primum cccpit in Babel, ac peruafit in 
omnesterras, per totas quatuor monar- 
chias,atqi huc vfqi perdurauit. 

Quia) a caufa ruinae. 

T>e uino (irae) fornicationis fut potionauit om 
fiesGentes) c^nzm, & dementitiam ido- 
lolatriam propagauit per monarchias-, in 
omnes Gentes,ita vt audeat fe ferro, & iia- 
maveroDeo,&Euangelio Chrifli furen- 
teropponere peri2 5 perfecutiones. 

EtTertiut AngelutfecutMeftillos) duos fu- 
periores,nunc poft reuelatum fcelerofum 
iftum Apollyonta,Regem locuftarum,An- 
gelum abyfsi,fedentem in templo Dei,cla- 
rumfupraDeum,& omne diuinum, altera 
iftamBeftiam,adgubernacula quarta? mo 
narc4iiaefedentem,hoc tempore Euange- 
lij,in mudo vniuerfo praedicandi, ante eius 
confummationem.Matt.24. 

Eiccnsuocemagna)'m vniuerfum fonora, 
pcr praedicationcm Euangelij , & typogra- 
phias. Siquis 



capvt xinr. t45 

Sicjuis ddordueritBc&idm) iftam poflerio- 
rem:dequacapitefuperiore,exterrafubor 
ta.Reeem locuftarum. 

Er mwgmem czm*) mxta pr?elcnptam ems 
formam,fecundum Leges, Sc Decreta. aut 
reformationem. 

Atq^ dccepcrit chdrdclerem infiontefud dut in 
m<WM/«<Opublicaprofefsionenota Scaclio 
nc,confefTus fuerit fe efTe de eius familia. 

Etum Sic bibet de uino ir«e Dei) quod penc- 
traT^it omnes eius venas.neruos,offa,& me 
dullas, tptaq; vifccra,corpus, animam, 8c 
Spiritum. 

Quod miftum eft mero) forte , incalefcens, 
inebrians,& penettans. 

Irt cdlice ir£ ipfiut ) quem epotabunt ora. 
nes impij ; fecesq; eius exugent,PfaI.75. 

Ef cruciabitur igne ey fulphurc) Auxefis efl 
seternarum,fgeuifsimarumq; poenarum. ig- 
nis fulphureus eft vrentifsimus. 

Inconfreftu Angclorumfanttorum) quod au 
get cruciatus,palam affici tormentis. 

Ef ante confteclum A$ni) Chrifli,filij Dei,ta 
tius mundi faluatoris,quem contempfit, Sz 
blafphemauit,nunc hahet feuerum , seter» 
numq; Iudicem fcelerisq; vindicem. 

Ac fumut tormenti eorum, dfcendet infectt- 
ld feculorum) in omncm aeternitatem , pra?» 
tcr omnetn cefTationem , aut intermif? 



ICO APOCALYPSlS 

fionem , ignis corum non extinguctur. 
le(T.66. 

Hcchabentre<{uicm) occupatio eflr, deulla 
cc(Tatione,mutationc, aut intermifsione, 
«ternarum pcenarum. 

Qm adorant Bc#wm, cr Imaginem eius , er/f 
quis acccperit charaftcre nominis ciui ) Repetit 
certam & capitalcm culpam infinitarum 
pccnarum. Quia funt blafphemiinFilium 
Dei,SaIuatorem mundi,qui obftinate 1 per- 
durantinfamiliaBeftinejindocfrinisd^mo 
nioruin:quiruuntcontraconfcientiam,ac 
peccantin Spiritumfan&um, poft Angcli 
nuius admonitionem. 

H/c)inextrcma pugna $c praelio aduer- 
fu5Beiliamfupra.11.infra.16.19. 

E& patientut Sanftprum)in abdicatione Bc 
fti;e,imagini5,&:characT;eris, eft paticntia 
de tribulatione,perfecut;cne, cruciatibus, 
&exilijs San&orum,foli Agno,Chriito, c- 
iufq; Euangelio adhserentium. 

Hic)in fine AhticKjfiftiamfmi perfpicuu 
erit. 

QtticuRodiunt mandataDei) Patrls de Fi- 
lio.Huncaudite. 

E^iemle/«)quamfuntipfipacl:i in Bap- 
tifmo, abdicatis doctrinis dsemoniorum. 
neutrobiq; valebit in vtramq; partem fimu 
latio:vtraq; pars poftulatpubiicam, & cla- 

ram 



CAPVT XIIII. l?t 

ram fui confefsionem.Non eir. neceflc , hec 
prolixd explicando perfcqui,dum in prom 
ptu eft expcrientia. 

Etattdiuiuocemdecalo)voccm Dci, certi 
& ratam>cui folide> fidamus. 

Vicentem miw')Iohanni,ne quis cogitet,i 
me ? quafirromine,conficlani. 

Scri6e)vtaDeo dccretum,pari authorita 
te,cum tota facra Scriptura. 

Bfdttmortm)aDracone,& Beftia occifi, 
ab Habel vfq;. 

QmmDommo)Chri(lo,Deo & homine, 
totiusmundi Saluatorc,invera eius fidu- 
cia,&confefsionc. 

Mon*mfto)occiduntur, aut alioqui ob- 
dormiunt. 

Amod6)zh hinc,a reuelato,glorificato, 
& in vniuerfum praedicato Chrifto, 

Cmr)afnrmatiue,folid^,&conftanter. 
(inquiiSfiritm)dc ccelo loquens,Dcus ipfe, 
Spiritusfan&us. 

Vt nquiefcunt k Uboribws /mw) Certum pr« 
dicatum,de pi£ in Chrifto mortuis,de toto 
indiuiduo,quod requiefcant,ceflTent, dor- 
miant&fcrietur:alaboribusfuis,primum, 
abhuius vit£proprtetatibus,& per acci- 
dens pcccati a Dco irrogatis : Secundoi 
moleitijs crucc,& perfecutionibus, aSer- 
^pente,Dracone,3cBeftia infltctis.JDe.qui. 
'ousfupracap.6'. 



Ifl APOCALYPSIS 

Operaautem *7/onwti)huius vitae a&iones, 
&pafsiones,pro Chrifto, in Verbo Scfide. 

Sequuniur Utos)vi teftimonia,apud pofte- 
ros,tbtamqi Ecclefia,vfq; ad tribunal Chri 
fti, fecundum quse Chriftus iudicabit, & 
Sc pronunciabit eos iuftos,Matt.25. 

Tantum,de toto regno Chrifti, vfque ad 
finem mundi,iudiciumq; extremum,cuius 
fequitur defcriptio. 

Etuidi)tranfitiu&,dc iudicio extremo. 

Ecce,) pro attentione, obferuatione, Sc 
confolatione. 

N«&e5Cd/i^)quseeritTribunaI, Sedes, 
Solium,&Thronus maieftatis Chrifti,Da. 
7.Matt.25.27.Luc.22.Acl:.i. 

Et qui fcmper nuSem feditfimilk erat Vilio /?o- 
minis) Chrifto,iuxtafuam ipfius appellatio- 
nem,Sc Dan.7.Myftagogus Chrifti. 

Habens in capitefuo coronam aurcam) Infig- 
neregium, quiaeft abfolutus Rex Sc Mq~ 
narchatotius mundi. 

Etin mauu fua falcemacutam )Symboh\m 
Mefsis,typum iudicij extremi, ipfamq; acu 
tam,expeditarn,& ftriclam. 

Etalim Ange/w)Myftagogus Dei Fatris. 

Exiuit dc Templo) in quo colitur verus 
Dcus. 

Clamansuoce magna)kr\z Sc fonora. 

Adfedentem fufer nubem) Chriftum, q.ui 

. # 



CAPVT XIIIK lf$ 

eft conflitutus a Deo Iudex viuoru,& mor 
tuorum.Ac1:.io.i6'. 

Mittefalcemtuam&metc) Chriftus cxpe- 
clitmandatumDeiPatris ad iudicium,;i- 
deoinquitde dieillo nemo fcit, niil folus 
Pater.Mar.15. 

Quia uenittibi Gora,utmet04)momcntnm t 
quodPater pofuit in fua folius poteftatc. 
Aclo.i. 

Quoniam aruit Mefiis terr <e)Mundus matu 
ruit ad iudicium,ad fui mutationcm. Nu- 
merus Efcclorum eftimpletus. 

Et mijlt.qui fedcbat fuper nuSemJalcem fuam 
in tt rram^ac demefptcfc terra)Chr\ ftus iudica 
bitmundnm. De mefle hac Chriftus ipfe 
propofuitParabolam. Matt. 1$. in quaTVn* 
geli MeiTores congregabunt 6 regno Dci 
omnia fcandala,Triticum autcm congrega 
buntinhorreum. 

Ef aliiu Angelut exiuit <fe Templo) cx iuflu 
Patris.Templum,eftpiorumEcclefIa.i.Co 
rinth.3. Tranfitio ad iudicium impiorum. 

Qubdeftinccclo)lam poft refurrectione, 
alTumptioncm,& glorificationem Eleclo- 
rum,cuiustypus fuit Terreftre Templum 
Ierofolymis. 

Habens ey ipfefalcem acutam) Angclns hic, 
cftmyftagogus Dei Patris,tradens iudicij 
poteftatem Fdio,Chrifto. 



1^4 APOCALYPSiS 

EtdHmAngclmcxiuitdcAltdri)Rib quo qui- 
efcunt interfectorum anim3e,poftulantes 
fui vindiclam aduerfus impios fapra.6. 

QuiBabcBdt potejidtcm fuper ignem) quo ex 
,urettotumMundum, oinnesq; impiosjg- 
hiinextinguibili, 

Clamduitcfcuoce magtid) feria, feuera, Sc fo~ 
noraaduerfus omnes impios. 

Ad iUum,qui babebat falcan dcuta) ad Chri- 
ftum,conftitutum a Deo iudicem.D/cf «f, 

lAittefdlcem tudmdcutdm)ludiciu feucrii. 

Et uindcmid Botros terrat) Impi os. 

Quonidm mdtur&funt uuteim) Impij ma* 
turuerunt ad seternas pcenas. 

Etmifit Angelivs) Chriftus,aut eius Myfta- 

s ogu , s - > 

Falcemfuam tfc«tem)Iudicmm. 

I» ierram) terreftrcs,impios. 

Acuindemiauit uineam terr<e) Synagogam 
Sathanae, gregem Locuftaru,impios. 

Mifitcfcin torcular ir& T)eimdgnum)Simile 
referaturadfimilatum:{Ignum,ad{ignatu. 
Torcular,eftinfernus,Magnurefpe£tucon 
tentorum impiorum a Cain vfq;. 

Etcalcatwm efttorcular) iuxta vaticinium 
IefTa.c^.Calcaui eos in furore meo. 

Extra ciuitatem ) extra Ecclefiam fan&o- 
rum,fpecl:ante Deo^ChriftojElectis, Sc otn 
nibusAngelis. Et 



capvt xmr. XJf 

Et cxiuit ftnguit ex torcukri) fanguis pro 
vino,quo fanguine fancl:orum,vt vino, ine 
briataeftBabylonica mcretrix,totaq; fyna 
goga Sathanae,afanguine Habel iufti, vfq; 
ad ianguinem vltimi iufti.Mat.24. Sanguis 
pro occifione,& homicidio,penatalionis. 

Vfyadfrenosequorm) fimilitudo fumpta 
ab horrendifsima,& maxima ftrage,& cla- 
de hoftium in bello,inaudita. 

Pcr mille fexcentd ftadia)(\u$ faciunt ducen 
ta miliaria Italica.50. germanica, crudclifsi 
ma?,& inufitata? ftragis, vndc omnes volu- 
crcs cadi,Corui,vorabunt vfq; ad faturita- 
tem,infra.io.ExpendanturfimiliaTorcula 
ris,&: Stragis bellicae, quae pingunt extre- 
miiudicij, jeternarumq; pcenarum imagi- 
nem,& feueritatem. 

Haclenus de tribus Imaginibus , Mulie . 

ris,Beftiae,& Agni, quae pingunt formam, 

& fortunam Ecclefiae , vfq; ad finem Mun- 

di,interpofita?interfcptimamvltimam Tu 

bam, eiusque erTectum , tertium Vae, 

quodfequitur per feptem 

phialasiraeDei,per 

7.angelos ef- 

fufas. 



tjtf APOCALYPSIS 

CAPVT XV» 

Tranjitio^ &*j)raj?aratioddjc- 
quentia* 

ET ui&i)ocv\*r\s y non auritus teflis. Af- 
tentio. 
Aliudfignum)ad fuum fignatum,fua fuc- 
ccfsione,& tempore exequendum. Pr«- 
pofitio. 

In calo)i Deo,in Ecclefia. 
Mdgnw«)fe cundu fuas fpecies quatitatis. 
Bt mirabile^Ergo diligenter obferuandu. 
Angclosfeptem)^ narratio figni,& propo 
fltio ad cius explicationis narrationem, a 
fpecie&forma. 

Habentesfeptem pldg4$)ir& Dei,tertiu pofl 
fcptimamTubam, aduerfus Befliam,pro 
admonitione pcenitentiae, in tempore gra- 
tiae,adcautionemaeterna2iraeDei, anteDi 
luuiumignis , Sc fubmerfionem Beftiaein 
ftagno tartareo , vt Pharaonis in mari ru- 
bro,anteapeno. plagas acmoniti. 

Nouifiimas) in hoc tcmpore gratiae,ante 
iudicium extremum^finemq; mundi,ne in- 
cufentimpijDeumdcpr^cipitantia, &cap 
tiofitate in pernicicm,vt declaret Deus fua 
longanimitatem,tefteturque fe nolle mor- 
tcm impiorum,quin ipfimet conuicti vcri- 

tate, 



CAPVT XV» 157 

tate,fateanturfuam damnationcm cffeiu- 
ftam,&fatis,fatisq ; xlemeritam. 

Quoniam in his confwmmatur ira D«) Ratio, 
quarefintnouifsim?e, quodperhas plagas 
confummabituriraDei,exquapermifitA- 
pollyonta ex tartaro prodire , puteum abyf 
uapenre,agmcn Locuftarum profilire,3c 
graffari:fceierofum iftum hominempecca- 
ti inTemploDeifedere,fupraDeumextol 
li,blafphemo ore aduerfus Deum loqui, cu 
ius ira: Dei facla eft decifio ad tempus,tem 
pcra&dimidium, Dan.n. i2.2.Thcll2. fu- 
pra n.quac faciuntMenfes 42. Aut dies, aut 
annos 1260. fumpto initio a fine quartse 
Monarchiae gentilis. 2.The. 2. De qua fup- 
putatione,fupracap.n.i2. Cuius decifionis 
nsec eftconfummatio,perhas 7.plagas. 

Er)continuatiue' cum fuperioribus. 

ViiiOocularisteftis. 

Tanquammare uitreum) iuxta typum Ma- 
ris Rubri, quod per Mofen diuifum , ftetit 
inftarmurivitrei &perfpicacis, in quofub 
merfus Pharao cum fuis natabat. 

Mijlum igni) cum differentia, \8c difpari- 
tate,excollatione elementorum, aqua^ Sc 
ignis,iliuderataqueum,hoc erit igneum, 
in quo Deus demcrget Sathan cum Bc- 
ftia,&omnibus impijs. Quantum fuperat 
ignisaquam, tantumfuperabit pcenain- 

L 2 



1?S AVOCALYVSIS 

fernalis arterna,tcmperalem:ideoq; inquit 

ChriilusMatt.i8.Quipfrenditpufillos,pr5 

ftaretei,vtfufpcnfaa collo eius molaauna 

ria,demergaturinprofundummaris. 

Et)ab alterapartc vidi. 

E05 quiuicerunt Beftiam er mu<ginem, chara 
{leremq^ e*W)Ecclefiam triumphantcm invi 
tafurura,poftiudicium,vttuncEcclcfiaIf- 
raelis. Qui vicerunt,cum huius vitse difcri . 
mine :Beiliam, Antichriflum, imaginem, 
conftitutionem regni,characteremqi cius, 
cxternamnotam , & profefsionem , quod 
noluerunt cflc dc eius familia,ideoq; fufti. 
nuerunt,ScpcruiceruntBciltaipr^lia,per- 
fecutiones,& tribuiationcs,exilia , & varia 
tormenta.Eos vidi. 

Stantes) quafi Ise tos victores Befti3c,vt If- 
rael,Pharaonis. 

Supermare uitreum) igne miftum, in quo 
fubmerfa natabit Bcftia,cum tota fuafa- 
milia:volupe" fpeclantcs hoftes fupcratos. 

Habentes citharas Det) diuinx laudis,diui- 
na Sc fpiritualiainftrumenta,non humana. 
Cantabant canticum Mofi y ftrui Dei ) Pro fu 
miliredemptionc,Cantemus,Domino,glo 
riofe cnim magnificatus eft,equum & equi 
tem proiecit in mare.Exod.15. 

Btcanticum A£m)Chrifti,Ofe.i$. Ero mors 
tua,6mors,cromorfuti fuus infcrne. Ab- 

forpta 



CAPVT XV. XJ? 

ibrptaeft mors in victoria,Vbi eft mors vi 
ftoria tua:Vbi eft mors ftimulus tuus^ Sti- 
mulus autem mortis peccatum eft. vis pec- 
cati Lex.Deo autem gratia,qui dedit nobis 
vi&oriam per Dominum noftrum Iefum 
Chriftum.i.Cor.15. 

M4g/>rf)heroica,praeftantia,omnem mag 
nitudinemhoftium fuperantia, plane* di- 
uina, 

Et mirdbilU)omncm humanae rationis ca 
ptumfuperantia. 

Suntopera fK*)Creationis,Iuftificationi$, 
Ac Rcdemptionis,per folum verbu , per cx. 
tremam diuinitatis tuse exinanitionem : Sc 
perilluftrifsimam gloriam,& maicftatem 
tuam. 

Domi«eDetw)Ihoua clohim,Deus vnotri 
nc,vetus,& vera appcllatio Dei eft, Chrw 
fto,totiq; diuinx Trinitati communis. 

OmrHpotenOratio eft,omnium magnoru, 
&mirabilium operum Dei. epitheton foli 
Deocongruu includens , & complettens 
omnia appellatiua Dei. 

lujl* cr uenefunt uU f«<f)non abuteris om 
nipotentiatua,nullifacis iniuriam, habeg 
actionum tuarum iftas aequas,& veras ra- 
tiones. 

Rexfinclortm)tibi fideliu,non locuftaru. 

QyKnont'mcrcttcV9minc)co\crcx.,$z vc. 
nerarcn&r? L $ 



lc?0 AP0CALYP5IS 

Et mdgnificaretnomcluu*)mzgc\'\T\ch pr^di 
caret,laudaret,gratias ageret,glorifi caret. 

Quiafofmfandui c*)ab miquitate alienus, 
abfoluti,nos refpec~Hue. 

Quoniam omnes Gentcs uenient,cr adorabunt 
coramte) Icff.66. Quotquot funt extra Ec- 
clefia,volentesnolentes agnofcent te pro 
Rege fuo,hic conuicli per Euangelium, ibi 
cruando federis in Solio maieftatis tua?. 

Qupniam iudicia tua mamfcita funt)Irrefragz 
biliafuntiura,omniuq; controuerfiarii de- 
cifionestu^abomnib^apj^bate.Itavtetia 
damnati dicant. Iuftus es Domine,Sc rcctii 
iudicium tuum. Hsec cohaerebant cu fupe* 
rioribus.Sequiturtrafltio, Scpr^paratio ad 
tertiu,vltimumq* Vs,erTu(ionem fepte phi 
ajarum feu plagarum irs Dci,poft feptima, 
yltimamq; Tubam,efTeftus vltimi Euange 
lij,ante confummationem, per accidens, 
refpectu impiorum rebellantium. 

Po#fo£c)interpoflta,interfeptimam ^T^ 
bam,eiufq; effe&um. 

Ecce)illudmagnum, & mirabile fignumv 

Apertwmcft TemplumtabernacuH tcftimonij 
T)ei,in ccelo>)E ftcffeQus prasdicati Euange 
iij vltimi, perfe. Per Euangelium aperitur 
&cognofciturChriftus,verum Dei Tem~< 
plu,in quo habitat,Sc colitur Deus , in quo 
habemus grati*,$c bcneuolentiae Dei tefti 

monia, 



CAPVT XV» \6\ 

monia.In coelo,id eft,Ecclcfia,in qua eft il- 
IudTcmplumDei,Chriftus. 

Ef exierunt feptcm Artgc7i)miniftri Dci, tuc 
fpiritualcs,nunc corporalcs, vtrobiq; a Spi 
rituDei agitati,feptem,propterdiuerfos ef 
feclus,certa fcelera taxantes. 

Habentesfcptem plagd4)v\timi Vse,effectus 
Euangelij peraccidens,rationc impiorum 
tumultuantium. Scptem, diuerfas plagas, i 
caftigationes ademendatione, antequam 
vcniatDominus,Scpercutiatterram aeter- 
no anathemate,fubmergatq; Pharaonem, 
Apollyontem,cum fuo Locuftarum exami 
ne,feu agmine,in mare igneum. 

ETcmp/o)aDeo,Chrifto,caufanteEuange 

liornon cafu,autproprio , priuatoq; motu. 

Veftitilino t mudo etfulgido ) Ex veftitu,animi 

abit* defcribitur,cadid^ affecli,& illuftres. 

. Vrtcintticirca peclora zonis aurcvs) militari 

bus in{ignijs,h^roico animo pras{bntes,Sc 

aducrfusBe{lia,Apollyontemqjpugnaces. 

adiraDeieffundenda ftrenui. Confer fig- 

nu,ad fignatum,inucni es vcritatem. 

Ztunum ex quatuor Animalibus,dcditfeptem An 

geliSyfeptem phialas aureMJrx Ud plenas, uiucn 

tUinfeculafeculoru)Qn^tuorAmmz.\i& tliro 

ni Dei. Ezech.i.fup.4. So ^ Chrifto congru 

unt,figurantq; quatuor capitaEuagclicf do 

£rinf , de Chrifti Perfona,Sc ofiicio,de cius 

L 4 



\6X APOCALYPSI5 

Incarnatione,Morte,Rcfurreclione, & Af- 
cenfioncde humanitate & druinitate per- 
fonae : deSacerdotio , & Regno Officij. 
Quod diferte 1 inquit, vnum de animalibus, 
non fimul quatuor,dedi(Te phialas , fignifu 
cat,Antichriftum non negare totum Euan. 
gclium,aut eius capita,incarnationem , re. 
iurrecTionem, &aicenfionem,fed motcm, 
ideft,fatisfac"t.ionem pro peccatis Mundi, 
per mortem Chrifti faclam,a(Tucndo huma 
namcrita,qua2 complccTuntur omnesdo- 
clrinas daemoniorum.IUud vnum animal, 
illud vnum caput Euangelica* do&rinae, 
datfeptemPhialasirse Dei,datccrtuargu- 
mentum multipliciter caftigandi Apolly- 
ontem,de docTrinis dacmoniorum aducr- 
fus Mortem,&Mcritum Chrifti, reueJandi 
iramDeidecocIo,fuper hanc impictatem, 
tc iniufticiam hominu.Rom.i. Attamen ip 
Ce phialae funt aureac,id cft, facrae: Aut per 
vcrbutn Euangelij efrundut cam iram Dci, 
non cx cranco frenetici cercbri. Quod au- 
tem inquit,iram Dei viuentis in fecula fecu 
lorum,Sgnificat iram hanc fore perpetua, 
quamdiuyiuatDeus.in omnem aeternita- 
tem,nifi iam per poenitcntiam declinetur, 
fcdfiper obftinationeminflammetur.Con 
ferrem ad experientiam. 

Er repletimek temphm fumo,i ntdieSdte 
DeijiimtecfceiM)l\xxti typum typici templv 

tempore 



CAPVT XV, itfj 

temporeMofi, & Salomonis. Exod.16.54. 
40.Leuit.i^,Nume.9.i6.Reg.8.Ie{r6.ri^ni 
ficando praefentiam maieftatis, & operauo 
nisDei.Ita,Templum Dei archetypicum, 
noftri temporis Ecclefia piorum.replcta 
cftfumoSpiritus maieftatis, 8c operatio- 
nis Dei,qui datplenu efFeehim Euangclio. 

Et nemo poterat introire in Templum) nc m o 
poteft ColidZ credere in Chriftum,& fc a(T# 
ciarevcraeEcclefiae,atq; faluari. 

Nift confummarentur feptem pUg*, feptem 

Angelorum) nifi fit perfufushis phialis ira 

Dei,caftigatus dc peccato Apollyontis ad- 

uerfus Chriftum. Aut,tngretfus in ^ternum 

templum Dei in coelo,ad seternam contem 

plationem Sc cultum Dei,non patebit , nifi 

finitishispIagis,poft caftigatum, vltumq* 

Apollyontem. Qusequiaiam plurima fui 

partae funt eituf3e,8e finitae,vt patcbit in ip- 

farumexplicatione,capitefequente,certu 

cft,regnumDci eflc pro foribus.Quod que 

<juc numeretur inter certafigna, 

proxime 4 ante finem mun* 

di przccdentia. 

t s 



164 APOCALYPSIS 

CAPVT XVI» 

jDeejfuJionefeptem phialarum 
lYAVeu 

T7 T dtidiuiuoccm magmm e Tcmplo ) Voce 
1 J Dci,feriain,fonoram , grauem, Sc ira- 
cundam.cmi eft in fuo Templo , Chrifto Sc • 
Ecclcfia. 

Dicentem fcptem Angclti) miniftris ad hoc 
dcftinatiSyCcclefiaflicis^&politicis. 

I£f)proditeinpublicumaduerfus Apol- 
lyontem. 

Bffundite feptcm phialu iy£ Dei) multiua- 
rias pIagas,noh ftiliate tantum , fcd eiTun- 
ditctotamole,ScmuItitudine. 

IrUfrr4W)terrcftres,inBeftiam,Apollyon 
tem,eiufqi familiam,agmen locuftarum. 
AbijtprMM Angelw)cx ordine plagarum. 
Effyditq; phkkmfum in tc m*m(Euangeliu 
•rguitpnmumterrcftria,n5 celeftia fapien 
tes,vulgus antichriftiane; familif,tumclert 
cos,tumlaicos,intelligas graffationem ru- 
fticorum. 

Etfdftm eft ulcm malu et noxitm in homines) 
Prim* effe&us eft Tub$ Euagelice per acci 
dcns,Vlcus male confcientif ,& copunclio 
m$ eft,cuius nifi accedat medcla,extinguit 

hominem 



CAPVT XVI* \6$ 

homine.vt in diePentecoftes,fibi male con 1 
fcijs de homicidio Chrifti.Ita hic, de cotem 
pto,& conculcato merito,morte & fanguU 
ne Iefu Chrifti , affutis meritis humanis, 
non in quibufuis,fcd in ijs. 

Qui BabebantcharaclcremBeJlityeiufck ima- 
ginem adorabant ^Differcntiz &periphrafis 
eftfamilixBeftixantichriftianae,dequafu 
prai$.i4.Eteorum,quiper inquifitores a- 
dacl:i,pacis caufa admittunt conciliatio- 
nem cum Apollyonte. 

Secundut AnQehtt effudit phialam fua in Mare) 
Euangelium fecunda vice arguit totu tem- 
peftuofum,procellofum , & tumultuofum 
imperiu,omnesq; eius ftatus,& ordines,vt 
impiu,afide,& Chriftianifmo degenerum. 

Et faftut e& fangnis y tancjuamor!ui)E{us pla 
gafa&aeftfanguis,hoceft, bella inteftina, 
&externa,proptereius aduerfus Euangc- 
liumobftinatione&perfccutiones.Etqua 
uis impium imperium non eft penitus fan- 
guine,& bellis extin&um, tamen reputatu 
cft mortuum,obftinatum, & a vitali fpiritu 
Dci deftitutum, dumcontra confcientiam 
manifeftam rclucentis Euangelij, verita- 
tem oppugnat. 

m omnis anima uiucns , mortua ejl , in Mari) 
Omnes ordines,ftatus, & membra impcrij 
antichriftiani, manentia in confcnfu, $c 



n. 



\66 APOCALYPSIS 

& obftinatione aduerfus Euangelium , e- 
tiamfi corporc viuant, coram Deo tamen 
mortuafunt, SpirituDei deftituta, morti 
aeternac deftinata. qux fuum cfle » & viuerc 
habent in Mari,in imperio Antiehriftiano, 
vtpifcesinMari. 
m. Tcrtm Angelus effndit pSiulmfuam in Tlumi 
H4,cr Fortfrt<tg«rfr»m)Euangelium huius ex 
tremi temporis,fparfum & diuulgatum ex- 
tra Imperium , in caetera confcederata reg- 
na,prouincias , & principatus diuerfarum 
Jinguarum,&populorum: argucns impie- 
tatem Antichriftianifmi,caftigans idolola- 
trias,&doclrinas daemoniorum, idcoquc 
perfeques,& occidens miniftros Euagclij. 
¥<t&tfuntfdnguis)Iurc talionis fuftinuc 
runt etiam fua diuerfa bclla, tumultus , in- 
curfiones,&graflationes inteftinas, & ex- 
ternas. 

EtaudiuiAngeltm Aquurum ) Angelus hic 
pleramq; collecliuumeft,prototo minifte 
rio,&miniftrisEuangelij,ideft, conciona- 
torcsprouinciarum, 
Dfcmfffff)iuftas caufas Scrationes bellorii 
«6 pcr contingentias, aut conftellationes. 
lu&M es Domine^quies , qufyfuifti, ey fitn- 
&w es.qubdhaciudicdfti^Bdh prouineiarii 
poftilluftratum, impugnatumq; Euange* 
lium/aclafunt &fhint,noncx contingen- 

tijs. 



CAPVT XVF. 157 

tijs,aut conftellationibus , Ccd cx iufto Dci 
iudicio,proptcr ccrtas caufas,Sc culpas. 

Quiafanguincmfanftorumy&prophetarum 
tffuderunt)Eft caufa&cuipaomnium fcelc 
ratifsima,fan&os,pios,probos,innoxiose- 
uangelijprofeflbres,Chrifto fideles, item, 
& ipfos concionatores , Euangclij mini- 
ftros,candide adfc&os,vt fccleratos, Sc nc- 
farios cxdc & fanguine pcrfequi , cft culpa 
multofanguinc vindicanda. 

Uco fanguincmded&ieis bibcre) quia fan- 
guincmfuumvicifsim iurc talionis bibe- 
runt,5c ballapafsi funt. 

Vigni cnimfunt)Lcgc talionis , fua ipforu 
culpa.nihileft,quod querantur deiniuria, 
quamuis non commerucrint de ijs,qui bel- 
lainferunt, Dominus pro fuo morc fcele. 
ratoscaftigat. 

£t audiui altcrum Angehm ex kltari') fub 
quo quicfcuntpiorumanimae,propter E- 
uangelium Chrifti intcrfectorum.Supra.o'. 

Dicentem) approbantem Dei iudicia ac 
damnationc. 

Etim y Domine Deut omnipotens) Euge* , bc- 
n^factumabs tc Dominc Dcus omnipo- 
tens,qui praeter piorum adminicula, vindi 
clam potcs fumerc dc Euangclij tui, eiusq; 
niiniitrorum hoftibus. 

Vcra,v iuftafunt tudicia tua)T\i nulli fac is 



1(53 APOCALYPSIS 

iniuriam,dumnosvindicans', ipfos punis. 
IIII. Et quartui Angelut effudit pbialam fuam in So 

/fm)Quartaplaga tcrtij Vae,ex efTectufcpti 
maetub;eeuangelicne, peraccidens fequi- 
turinhacforma.Soliufticiae,Chriftus ipfe 
eft,indo&rinaiuftificationis, quiexfumo 
putci tartarci,quem apcruit Stella ifta e cae 
lo lapfa,obfcuratus eft hactenus,per afluta, 
&ofrufameritahumana,quafi neccffariafa 
lutis adminicula,vnde profilijt totum tarta 
reum agmen locuftarum,doc~t.rinarum da;- 
moniorum.Sup.o.Eum obfcuratum Sole, 
doctrinaiuftificationis. Per folum meritu 
Chrifti, iam repurgat Angelus minifteriu 
Euangelij,& reftituit ad priftinu fuii fplen- 
dorem,nempe,nos fola Fide Iefu Chrifti iu 
ftificari,abfq; operibus Legis, ipfis tamen, 
vtfrucrib? indiuidu^ cocomitatibus.Chri 
fhisfetotum,fecundumperionam Sc offi- 
ciumfuum,compleclitur,quodfitDeus Sc 
Homo,Rex5cSacerdos,&perh^c,iufticia, 
fapientia,lux,vita &. gloria noftra. 

E£ datue #)aDeo operate Spiritu fanclo. 

I#OAngelo,feutotimimfterio, 3c mini- 
flxisEuangelij. 

Acflu affligere)zcritcr taxarc,argucrc,rcof 

agcrc,diuino aeftu,ardore, & Ipiritu cor- 

ripere. 

< Homines) Meritorios , operum iufticia- 

rios , antichriftianos , locuftas, AyoIIyon- 



CAPVT XVI. Itf? 

tis familiam,Sophiftas. 

Per igncm)ptr Dci iram , fcueritatem , 8c 

etemz: damnationis intentationem,nifi re 

, fipifcant:vtolim Prophgetae,Baptifta, Chri 

ftus &Apoftolifalfosprophctas,& Phari- 

fajos acritercorripicbant. 

Et ccjhauerunt bomincs £&u mdgno) Eft efTe 
clusEuangelij peraccidens,abaduerfapar 
te. Quotquotfuntde Apollyontis familia, 
taxat: de ralfado&rinaiuftificationis, ver- 
tunturin rabiem, furibunde' excandefcut, 
vehementera:ftuant,& quafi malo genio 
correptiinfaniuntjtumultuantur^conuicia. 
regerunt,8c cumulant. 

£r SUftbemaucruntnomcn D«)VerbuDei> 
euangelium Chrifti calumniantur, malitio 
fe interpretantur,appellant he/efim^do&ri 
nam Sarhanae,feductionem,crrorcs, phan- 
tafmata ? anathemata , vt olim Pharifaei in fa 
ciem Chrifti,Iohan.8.Luc.H. 

WtSentis poteivatemfupcr plagas bas) qui etf 
fufta fua ira, dateuangclij fui miniftris hac 
corripiendi poteftatem, afFecTum, animu, 
ardorem 8 : efFe&um aduerfus potcftates 
tenebrarum,Apollyontis familiam, aduer- 
fus qu£,fi perfonas fpecteSjCtconferas^non 
tuderent hifcere, aut mutire. 

Ne^ae cQcrunt pocnitcntiam , ut darcnt iHi 
gloriam )tantum abeft, vt corrigantur, vt 
g!orificentDeum ? deveriutisilluftraticnc 



170 APOCALYPSU 

«juin vfqitnagis indurcntur,& fiant obflina 
tiorcs,quemadmodumhodiernacompro- 
batexpericntia, &huius yaticinij veritas. 
nulla crgo conciliatio fperandaeft. 

Quintus Angelu* effudit phialum fum fuper 
Solium Bc/fr>)Minifterium Euangelij corri- 
pit,&caftigat totum Imperium,totamq* 
cius confefsionem, & conftitutionem , per 
omnesEIeclores, confiliarios, flatus , & 
membra,quod foueat,& defendat Anti- 
chriftum Apollyonte, quod fufcipiat eius 
patrocinium,vtBrachium feculare, quod 
fitidoIolatricumAntichriflianifmum,&ab 
«taturfuo officio.Aut intelligas Romse oc- 
cupationem,& direptionem,anno Chrifti, 
152 7-faclam.idcoqi vicifsim. 

Vdflum efl regnum eiui tenebroftm )Pcrfun- 
diturcontemptu,exuiturfuaauthoritate, 
redditur obfcurum , contracl:um,eius cor- 
nuaodiuntBeftiam,deficiunt,recufanto- 
bedientiam, & confcederationem , patitur 
incurfiones,graflationes, & direptiones in 
teftinas,& externas. 

CommanducdueruntlinguM fuMprt dblore) 
Extremo furorcperciti,feipfoslaedunt,fua 
ipforumdicla,& doclrinas mordicus de- 
fendunt.contrafeipfos ipfimet loquuntuf 
infuamperniciem. 

EtbUftSemdruntDem coeli) Conuichcon 

ijciunt 



Capvt xvr. \?\ 

ijciuntinipfumChriftum, eiufq; Euange- 
fiUm,cui imputant, &afcribunthas muta- 
tiones,tumultus:feditioncs vocant, quas 
ipfimetconcitant fua aduerfus Chriftum* 
ciufq;Euangelium,contumacia. 

Nefytgerunt pcehitentiam , ab operiBus fuis) 
«/Equ5 vt falfo iufticiarij fuperiorcs,tantu 
abeft vtemertdentur,quinvertantur in fu- 
rorem,phrenefim & paroxifmum comitia- 
lerri, quo fibiipfis prjemordcnt,mutilant t 
Sc commanducant linguas , ne quid in po- 
fterum vcr£ dcxtr^,diierte,& articulate lo- 
qui pofsint de Deo , fecundum leges Sc re- 
ctam rationera, fed contra confcicntiani 
balbutiant. 

Sextus Angctut effudit phialam fuam infiumeii vf * 
iUudmaQntvm,Euphraten.)Al\udit ad hiftoria 
euerefBabylonis per Cyru,qui deducT:o,&: 
deriuato alueo Euphratis,fecitipfum per 
uium,& vadofum,ad Babylonis (quam mc 
diusperluit) ingreflum, 8c direptionem. 
ItaDoininus detraclis animisprincipum, 
fecit Turce;(quae nunc imminet Imperio vl 
timo j vt tunc Cyrus imminebat primo) 
liberas incurfiones, & graflationes. IdeO 
inqnit. 

Et ficcata e& aqud eius ) imperij pri n cipes, 
finimis diuifi,propter obfcuratum,extenu- 
fttuinque Impcrium Antichriftianum , reV 

M 



17* APOCALYPSIS 

cufant coniun&as operas, ad refiftendum, 
aut depellendumTurcam. 

Vt prtpdreturuiaregibwfaS ortu /b&)ma- 
nctin allufione,qu$ plane" refpondet adap 
plicationem Cyri,&Turcse.Principum dif 
Gordia,quaalius huc,alius illuc deflectitia- 
liuseftEuangelio,alius Apollyonti addi- 
clus,facit vtTurca,ex Oriente,facilius,feli 
cius,& fortius horfum grafTetur,vt com- 
probatveritas. 

EOdeinde. Vt<ft)ocuIaris teftis. 

Ex ore)ex corde,intima mente,& medita 
tione, ex decreto & mandato. 

DrdcowOSathanse^eiufqi Angeli tartarei 
Apollyontis,Antichrifti,docl:rinarum dae- 
moniorum Magiftri. 

Et exore Be/frtf)imperij antichriftiani,Bra 
chij feculares,fingul£Voces funt collectiu£, 
cuiu% focietatis. 

Etcxorc Vfeudoprophetoe) Sophiftae, in v- 
tramqi partem flexiloqui , parati , qui qui- 
dem fuftinent minifterium Euangelij,fed 
non ex fynceritate & dexteritate,cuiufmo- 
di defcribit Chriftus.Mat.7.25. vt olim pfcu 
doprophetae, pfeudoapoftoli , falfi fratres, 
canes furenter latrantes , qui ardentifsimo 
zelo Dei ardent,fednon fecundum fcien- 
tiamrqui diclum/eufcriptum facrum con- 
trafcicntiam pertinacifsime" vrgcntrcontjn 

gunt 



CAPVT 2CVU 175 

guntcriminahfrefeoscontraorthodoxos, 
eaq;ferro,&flammaperfequunturpcrBr;i 
chium feculare,quod aduocant. 

Exire Spiritus trcs immundos) ergo malos, 
maliciofos,& plan£Sathanicos,quof q; pro 
fuaparte fpirantes, loquentes, docentes, 
fuadentes imperitos & incautos : pariter 
aduerfus Chriftum,Ecclefiam, Euangeliu, 
ciufq; fynceros Miniftros coaxantes. 

In modtvm nwanwn)aut bufonum , odiofa- 
rumbetl:iolarum,exputidoputeotartareo 
proreptantium,ex forma , Sc voce , mentis 
habituscolligitur. 

Sunt enimfpiritus dtmoniortm) Interpreta- 
turfefe, vnde cxtera colligantur. qui infe- 
fto,infaufto,terriculofo, promifcuoq; cla- 
more,Scinflatisbuccis,no6lu, casterisant- 
malibus quiefcentibus,pacemq; feclanti- 
bus,coaxant,per(lrepunt , aera replent,Sc 
turbant. 

Frfc/cnto/rgnd)perfua{iones, earumq; cx 
Dei verbo,finiftre]citato , confirmationes, 
quafiDeusipforu perfuafiones approbet, 
quieft proprie fignorum, feu miraculorii 
vfus. Scd quia funt Spiritus maIi,ergo men 
daces,mendaciumq; figna funt, ad malum 
finem intenta. 

Vtprocedant adReges fcrr<f)qui fedent ad 
rcru gubernacula,ecclefiaftica & politica. 

M 2 



%ft APOCALYPSIS 

Orbisfy MMMcr/i)quamlate' patet orbis Ec 
clefiafticus, Euangelicus, & Chriftianus. 

Accongrcgenteosin prdiwm) quifque pro 
fuaparte,Draco,eiufq;AngelusApollyon. 
vt defendat doclrinas dsemoniorii : Beftia, 
vt ftabiliat imperium Antichri{lianum,pu- 
niatq; rebelles: Pfeudopropheta, vt fuam 
tueaturfophitlicam, & fycophantiam ad- 
uerfus fynceros, & orthodoxos , haerefeos 
infimulatos, &proclama:os. Quifquepro 
fua ratione & vfu faciet inquifitiones ad 
perfecutionem,8cpr3elium illud extremu, 
& crudelifsimum,de quo fup. cap. 11.12. iri- 
fra 19.Dan.12.Matt.24. quo non fuit ab or- 
be condito maius,in quo ad extremUm oc- 
cidenturduoTeftes Chrifli, auferetur iu- 
ge , reftituetur Abominandum dcfolatiuu 
idoIum.Ad quod praelium quifq; fuam du- 
censphalangem,omncs coniun&is copijs 
progredientur,eritq; nouifsimum. 

'DieiiUiut Magm^JDei.Omnipotcntii) Singu- 
Ix voccs funt cmphaticae, 3c excellentes in 
grseco textu. Significat Dicm extremum, 
non naturalem,ncc artificialcm , fed comi- 
tialem,ideoq; magnum fore,ad quem con- 
gregabunturomnes ab exordio mundiHo 
mines, Angeli,& reliquac crcaturse. Quod 
praelium tandem depugnabit,Sc peruincet 
Michael ille,fui populi,propugnator, Dan. 

U.Heros 



CAPVT xvr. 175 

n.Heros ille,equo albo infidens,qui appre 
henfa Beftia,falfoq; propheta,praecipitabit 
eosin ftagnum tartareum fulphureo igne 
perpetuo ardens.infra.19. 

Ecce)obferua,attende,fedulo meditare. 

Vemo)ad illud extrcmum pradium, Iu~ 
dicium. 

Sicutfur)ab inopinato, quando res erit 
defperatifsima:quando hoftes videbuntur 
peruiciflc, & triumphare:quando gaude- 
tunt , & inuicem muncra gratulatoria fibi 
mittent:quando dicent,pax & fecuritas,tu 
taq; omnia. 

BcdtUftquiuiQiUtymfidcycracii doclrina, 
&vita. 

Et cuftoditueftimentdfud){n decenti, hone- 
fta,piaq; vita,& conucrfationc erga Deum 
&proximum. 

Nenudwidmbulet)priu2tus y &exutus ve- 
fte nuptiali,fide erga Chriftum,charitate cr 
gaproximum. 

Etuideant)D cus Chriftus iudex, omnes 
fancti,iufti, Angeli,& reliquse creaturae om 
nes confpiciant. 

Turpitudinemem)byvocriCim,obkQzmt^ 
tem vitas,impietatem,& fcelera. 

Etcongregdbit)vno ordine habebit. 

EoOomnesDraconiftas,Beftiales,Pfeu- 
dopropheticos fophiftas , fycophantas , & 
Nndos. M 2 



%7& APOCALYPSIS 

I«/ocwm)ma<^ationis,ftragis,&cladis. 

Quiuoc4turEbr<xice)vfitato vocabulo Nu 
meri.8.Leui.2i.27.Iof.6\ 

NVnnharma, graece*, «*«'«*/««, execratum, 
deuotum , totali internicione deftinatum, 
gallic^,pries,quafiliberapra2da, amn exe 
crari,& ynagedon diminutiue 1 , &contep- 
tiue,turma,confufum,feu promifcuum ag- 
men,dedu6tumaTi:i turmatim excurfio- 
nem incurfionem, & irruptionem facere, 
noniufto ftatoq; praelio pugnare. Simul 
conftru&um Harma gedon, fignificat dam 
natum,execratumq;exercitum, qui totali 
internecionitradituseft,dequo nihil relin 
quitur viuum,aut manu captum, quemad- 
inodumIericho,Amalckit£,Chananitae,& 
Arad,quaeabanathemate proptcr rebelli- 
©nem,totainternecioni tradita,Harma di- 
clacft.Num.i4.2i.Itahic, Chrifto rebelles, 
aeternopercutientur anathemate , aetcrna 
morte cxtinguentur. 
VII. Septimws Angelm effudit phiaUm fudm in Ae- 

reitt)Scquiturvltimaefeptimae Euangelicae 
Tubae,feptimus vltimusq; efTeclus , vltimi 
praelij,dequofupra,caufamouens,peracci 
dens,aparteaduerfa tertii Vae,feptima & 
vltima plaga,in hunc modum.Angelus , E- 
uangelijminifterium^efTunditphialamfua. 
irae Dei,in Aercm,vt repurgato Sole,repur 
getur & Aer,per que Sol fuos radios trans* 

fundat^ 



; CAPVT XVr. t77 

fun8at,vnde homincs trahant vitalein hali 
tum,&ducantfpiritum apeftifero& con- 
tagiofo infernalis putei fumo doclrinarum 
daemonioru infectu , & obfcuratum fup.9. 
iam repurgandum & ferenandum, vt fit fa- 
lubris & lucidus,vt fit fanus,verufq; intelle 
ctus,de doclrina iuftificationis, per huma- 
na merita, fecundum Chriftum ad falutem 
necefTaria,aliaq; fophifmata obfcuratus. Vt 
repurgata do&rina iuftiflcationis, feu fi- 
dci,repurgetur quoq; doctrina iufticie ope 
nim,feubon£confcientiae,alioquieftmera 
hypocrifis,xterno anathemate digna. 

Et exiuit uox magna) circumquaq; & in v- 
niucrfum fonora. 

De Templo cceli,iTG rono)Dei,videlicet. 
Dfcfttf) docehs,clamas,folide N pronucians. 

Ac7wme#)confummatu eft, quicquid ab 
aeterno deftinatu fuit,de Ecclefiae forma & 
fortuna,de toto Spirit* fancH officio,sequ& 
vt de Chrifti officio in cruce ,iam eft totius 
Comcedi$,&Tragocdi$ finis. Ac1:a,&trans 
a&afuntomnia. Plaudite,attollite capita 
veftrajquoniijppinquatrcdcmptioveftra. 

Etfuclafuntfulgura.uoceSyC tonitrua, terrt- 
moMcfc faftut efl magnm, qualis non fuit , ex 
quohomincsfucrunt, eyfuper terram talis tcr- 
rtmotM , iu magnm) Hic eft vltimae Tu- 
bae, finalis efTc&us, per accidensa parte 

M 4 



%?$ APOCALYPSfJ 

aduerfa,tertij Vse,vltimaplaga,vltimum }l i 
ludprselium,per tres iftas tartareas rana$ 
motum,de quo fupra.n.&: Dan.u. Mat.24. 
Quod iam in procinclu, & apparatu cft , iri 
quo duo Teftes Chrifti occidentur : Iugc* 
auferetur, & abominandum defolatiuum 
reftituetur, femiquatriduo oraculari antc 
extremum,per Concilia, Comitia, & Syno 
dos.qui viuit,obferuet. Per fulgura, voces, 
&tonitrua,intelligasanathema:perterrae- 
motus intelligas inquifitiones,perfecutio- 
nes,&bella,quae,quamuis iprsedicato vlti 
mo Euangelio,continua,attamen particu- 
laria fuerunt,haec erunt vniuerfalia, in huc 
modum. Sequentur inquifitores in fingu* 
lis principatibuSjConcionatpres , recufan- 
tes obedientiam,exuenturofficio,aut exu 
rentur,vtha3retici, atq; ita Teftibus Chri- 
fti occifis,iugiq; ablato , fequetur altum fu 
lentium,vt vix inuenias fidem in terra : rc- 
ftitueturAbominatio,hoftiumq;tripudiu, 
quod Chriftus poft triduum oraculare, fua 
illuftratione turbabit. Sup.n.i.Theff 5. 

Etfittta ejl CitdtM magna) Apollyontis,ciui 
tatisinftarintotoChriftianifmo certis lc- 
gibus, prdinibus Sc communicationibus 
gubernata. 

lntrespdrtc$)Zzch. 15. vtconftct, qui fint 
de Apollyontis familia.'Qui fintflexi loqui 
Sopniffce, hypocritar, & qui fint confefs; 

Tcftcs 



CAPVT XVI» iyp 

Teftes Chrifti. Aut tres iftae tartarese Ranas 
facientiftamtriplicem diuifionem. 

Ef Ciuitdtes gentiwm) cxtrz Chriftianifmu # 
ytMahometifmus,&Gentilifmus. 

CccitfcnwOcorrucrunt fimul,fola perfi* 
ftente Ierufalem,ciuitate Dei,de quain- 
fra 21.22. 

Et Bdbylon mdfind )totus Antichriftianif- 
mus,tota impiorum commiftio & confu- 
fio,totum Apollyontis imperium, locufta* 
rumquefamilia,magna quantitate, conti- 
nua , & difcrcta. Parafceue ad fequcntia. 
I7.capitis. 

Venit in mentem cordm Deo)Iam matura ad 
aetcrnafupplicia,rccitatis eius fcelcribus. 

Vt ddret illi cdlicem) deftinatam,& infufam 
potionem, 

Viniindigndtionisir£fu£)tro$\is eft aeter- 
nsedamnationiSjSc iudicij. 

Et omnis infulafugit , cr montes non funt m- 
uenti) de quibus fupra. 6. Periphrafis finis 
mdui, peritfchemamundihuius . Vtterra 
die fecundo ex centro exuberauit in mon- 
tes,ad animalium habitationem,Gen.i. ita 
tunc fubfidentincentrumfuum,in medio 
aquarum,qua» eruntimpijs mare igneum, 
de quo fupra.15.infra.i9.5c20. 

Et grando mdgnd t ut tdlentwm,deldpft eft in h9 
mmf$)eftperiphrafis feuerifsimi &grauifsj 
mi iudicij Dei. M $ 



180 APOCALYPSIS 

Ac bldfthemdrunt homines Detm,propter pla 
gdmgrdndinis:quddmdgndfd8d ek pkgd eiws 
uchementcr) Impij incufando Deum iniqui 
tatis,cumulabunt fibi maiorcs pcenas in in 
finitasetcrnitate. 

CAPVT XV IU 

Deimdginejlorentis ^intichri 
Jlianifini , Meretricu* SeflU 
infidentk 

ET)poftfruftraneaspIagas, & caftiga- 
tiones Antichriftianifmi , fequitur e* 
ius iu«licium,vt Cainifmi, vtPharaonis. 
Vftti'OaDeomiflus,aut refiduus fac~his. 
VnM*)adeo in arclum,& exiguum contra 
hetur,& iam contra&um cfl Euangelij mi- 
nifterium, vt vix vnum fyncerum , ftrenuu 
&profeiTumvideasreliquu Euangelij mi- 
niftrum,vtNoaeh temporibus. 

Defeptem Afl#e/w)fuperioribus,'qui refti- 
tutum praedicabant Euangelium fyncere\ 

Quihdbebdntfeptemphidldi)(\vLi ftrenue* ca 
ftigabant Apollyontem, cumfuis locuftis, 
caeteri funtflexiloqui fophift2e,mediaftini, 
perfun&orij.pro loco,tempore, & aura. 



CAPVT XVII- l8t 

Et loeutus eftmecwn)Voca\c verbu , & mi- 
nifterium cius,quamuis perexiguum , ma- 
nebit vfq; ad extremum,donecpcnitus oc- 
cidantur duo Teftes Chrifti.Ero vobifcum 
vfq; ad confummationem. 

D/ccn$)loqucns,praedicans,fcribens. 

l&ibi)Iohanm,\oco Ecclefiae extremse. ' 

Veni) feorfam ab Antichriftianifmo. 

0/fcHidm)ha6lenusignotam,patefaciam 
Propofitio. 

TifiOkcclefia^caeteris eam adorantibus. 

D<wwdri0rtem)infernalem , quae fibi glo- 
rioftpromittit,&ia«5lat seternam,in fum- 
mo ccelo,gloriam, coronas , Sc felicitatem. 

Mfmnd5)falfae,fucata?,apoftatic«,idolo 
latricae,hypocritse , & fornicarix Ecclefiae, 
a vero fuo fponfo,& marito Chriftoinihilo 
minus fe legittimam eius vxore ia&itantis. 

Mdgn&)per omnes lpccies quantitatis 
continu«,&difcretx,quamlong^,lat^,diu 
que,& multipliciterfc cxtendit Chriftia- 
nifmus. 

Qu<e fe fet) quiete 4 , vt domina , guberna- 
trix,& regina nomine titulo,Sc pr^textu vc 
raecatholicae Ecclefiae. 

Super uquMmuUu) regiones & populos," 1 

Cumqudfornicdtifunt) cuius a Chrifto apo 
ftafiam,do&rinam daemoniorum,hypocru 
fim,3c idololatxiam,fufceperunt. 



iSZ AVOCALYVSIS 

Rege *tor<e)cuiufcunq; ftatus , gradus,& 
conditionisgubernatores,magiftratus. 

Etinebriatifunt)2c\ naujfeam vfq; repleti, 
fafcinati,& demcntati funt. 

A uino fornicationu eiwi) de plaufibili dul . 
corata & delicata,fed falfa,& venenata do* 
&rina,quse totam mcntcm penetrauit,& io 
fatuauit,. 

Qui inhabiunt terr<tm)tcrre!krcs , rationa. 
Ies,vulgus impiorum , quorum conuerfa- 
tio,patria,&hsereditas non eftin coelis : ad 
dirferentiamveraeEcclcfie^le&orum,qua 
Beftiaprofligauit, quas cxulat obfcura in 



deferto,fup.i2.q ug ad cxtremum tandcm 
:ornata prodibit.i nira.21r 
Et abjiuUt mOPropofitionis narratio eft. 



abftulit me,mcntc non corporc , raptum,£ 
prsefenti rcrum contcraplatione, ad fpiri- 
tualemipropofitioni congruam,more pro- 
phetico,vtPaulo Damafci contigit, 

Irt&/crtam)vtapparcbat,in quoferse be- 
flise graffantur,fignum fignato congrucns, 
Mundo,inquoh3ecMeretrix, Beftise inc 
quitanslibidinatur. f 

Itt$(M#)figurat£, non li$eraliter, intel- 
ligendo. ' 

' Bt uidi)ocuhris teftis, per attentione,& 
fidem. 

AI##frcm)merctricariamiftam, antichrL 
ftianam. Seden* 



CAPVT XVH. 18$ 

Se Jcntem)occupantem,gubernantem , 8c 
pro fuo arbitrio fle&entem. 

Superkeftiam) iftam quartam imperia- 
lem,cle quaDan.7. fupra.6\ & 15. Nufquam 
cftmembrumBcftiae,cuinon infideatme- 
brum Meretricis. 

Cocandm)rubeam,fanguinariam , marty- 
rum Chrifti fanguine tih&am. 

Vlenam nominibut bUjphemU^plcnzm do- 
clrinis daemoniorum,& aduerfus Deurnfc 
iac"tantem,& appellantem fanctain, & ca- 
tholicam Hierarchiam. 

Habentem capitafeptcm)E\e&ores t feptcm 
colles,feptem imperij ordines. 

Et cornuadc cem) confcederata regna,pro- 
uincias confulares.de quibus fupra.13. pla- 
n£ deformis,& monftrofa. 

M«/icr4«ffm)fornicaria, & apoftata Ec- 
clefia. 

Circuniata erat) veflita,& omata. 

Purpura^cr coccino) fanguinario colore. 

Et inaurataauro y lapide preciofo , cr margd* 
WfW)Verbo Dei,Sacramentis, & fpirituali- 

bus donis,fibi mendaciter applicatis , & v- 
furpatis. 

Habcns pocultm durcwm) Verbum Dei , ad 
literam,Sacramcnta. 

I«m4n«/«4)infuaadmini{lratione. 
Vlenum abominationibM, ej immunduia for- 



184 APOCALYPSIS 

nicationkfut) doctrinis dsemoniorum,fub 
praetcxtu vcrbi Dci. 

Et)vidi,w/fontf)in publica profefsione, 
quaab alijs difccrni pofsit. 

ScriptowOpro eius titulo, a Deo datam. 

Noroen)veram appellationem , quamuis 
fe longe* alio falfo titulo venditet , Catholi- 
cam,& Apoftolicam Ecclefiam. 

M>£rcrwttn)qu6drlgurate,totam , veram, 
& intima eius dcfcriptione,ab efTentia,qua 
titate,qualitate,&relatione,perafsimiJatio 
ncm complec"titur,iuxta vetereverficulu. 
Verfus Amor } caput e#,er Btjti* tcYr<e. 

Habylon) iuxia. sequiparationem, vtipfa 
fiiit prima Monarchia eentilifmi,ita hf c eft 
vltima falfi Chriftianimii.IfraeliSjVerseEc- 
clefiae captiuatrix,omnium doctrinarum 
daEmoniorum,vitiorum,fcelerum, &flagi- 
tiorum confufio,&permiftio: diuifionelin 
guarum,& tandcm illuftri aduentu Chrifti 
penitus deftruenda. 

Magnaypcr omnes fpecies quantitatis, 
continuae,&difcret3e.longa, peri2 6o. an- 
nos,lata,per totum Chriftianifmum.Pro- 
funda,pcr myfterium iniquitatis , multa,8c 
innumerabilis,perfuosftatus, & ordines, 
fcu familiam. 

Mtff r)genitrix,& nutrix. 

For/;i^wnww)corporalium,& fpiritualiu 

per 



capvt xvir* isjr 

gvetitu coniugiucleri,&per idololatrias. 

Et^omifi^ortttm)doclrinarumd^monio 
nim,fupcrftitionum,tcelerum,&flagitiorii 
quse quifq; rationis compos abhorret. 
Terr<e)totius Orbis,quam latipatetterra. 
iuxta dichim, 
VcrfksAmormundi caput efttCrhefttitcrr*. 

Er)perauxefim : ad impietatcm accedit 
tyrannnis. 

Vidi Mtt//erem) myfticam Babylonem. 
Efcrwm)femp fitiente,bibcntem,3c ad vomi 
tu vfq; immoderat^, inceflanter, copiofeq; 
gurgitantem, repleta, infanam, & furente. 
Expn^wi«c)homicidio,quodincluditper 
petuasperfecutiones,exilia,carceres,flagel 
IationcSjSc omnc genus tormentorum. 

Sanftorwn) non icelcratorum,fed a vitijs # 
impietate, Stflagitijs fegregatorum , Dco, 
& pietate deftinatorum,virtuoforu, Se val- 
de frugalium Chriftianorum. 

Et exfanguine martyru/m Ie/w)rpecialitcr eo 
rum,quiteftantur,docent,profitentur, Sc 
prxdicant,nos fola morte,5c merito Domi 
ni noftri Iefu Chrifti,faluari,praeter vlla hu 
manorum meritoru adminicula. hic cardo 
&caputrei,totiusq; negocijeft.Sume , mi. 
randa,Sereucrendaeft omnipotens fcien- 
tia,feu omnifcicntiaDei,quodeiomniain 
cuentu refpondeant,aeque,ac fi tuc facla,5c 
*x hiftoria coafcripta fuiifent» 



t84 APOCALYPSIS 

Etmirdtmfum^cum uiderem cdm,ddmirdtiont 
Mdgn<l)E(k efFeclus hypocrifis Antichriitii 
hifmi apud fimpliccs,& imperitos,de exter 
no fuco,& fplendore eius , quo in errorem 
feduCantuf,fi fieri pofiet,etiam Elecli,Chri 
fto ipfo vaticinartte Matt. 24. nifi per AngC 
lum, feu Euangelij minifterium > Sc minii 
ftros feuOcarentur. 

Acdixitmil)i)lohanni,vicem Ecclefiae E- 
le&orum, &fimpliciumfuftinenti. 

Arcge/K*)Euangelij minifter, vt lateraiis 
Comes. 

Qudre mirdrisf Quidfufpicis^cur quafi di 
uinumvencraris nobile, Sc infigne Scor- 
tum,pro honeftaMuliere, deceptus exter- 
nofuco,&fplendore, quod nemo bonusy 
tvirtutisq; amans,fciens,&vo!ens facit^Sed 
jlemo difcernere poteft,nifi qui eam nouit, 
tantaeft vtriufq; conformitas, Aharonici, 
&Apollyontispontificatus: verae & falfae 
religionis,folus Angelus exDeo , Minifter 
Euangelij,exverbo Dei,nouit,difcernit, ca 
uet,& monetEcclefiam.J 

Ego dicam tibi myfterium Mulieris y cr Be &>, 
<qu£ portdt edm) Propofitio eft , ad fequente 
narrationem,quod myfterium iniquitatis, 
nemo,nifiAngelusDei reuelet, intelligit, 
adeo Sathanietransformauitin Arigelurft 
lucis. Eiufinodi monitores Angelos fem- 

per 



CAPVT XVII, \i<? 

her per fuccefsioncm habuit Ecclefia,& 
riunCjCiim ad faftigium venit, omnium ma 
xime\Quisvnc]uam,Apollyontem intem- 
ploDeifedenccm,vtqj Deum veneratum, 
appellaret Mcretricem^Eiufcjj imperium^ 
appcllaret Beftiam^ 

QuthaSct capita feptem, er cornua decemj 
Efl periphrafis quartae,deformis,monitro- 
far, Sc truculentis Beftiac monarchiae,de 
qua Dan.7. Sup.13. quam 8c ipfe Angelus 
infrainterpretatur.Sequiturnarratio. 
Br#ta)Quarta monarchia. 
Quam uidifti)[upr& cap.i$.& hic. 
Fu;r)Monarchiafub Gentilifmo. 
Erriorte#)monarchia,den:ru&a perGofr 
thos. 

Atq; afcenfura eft ex aSyjJb )Inflaurabitur 
(iam dudum inftaurata)perApollyontem f - 
Angelumabyfsi,nonexccelo,ncc exDeo. 
fup.ij.Indc liquet quo loco habcamus pre^- 
fens irriperium. 

X 

Et in pcrditione i&f)Durabit,clon ec a Chri 
fto iudice extremo apprehenfa, praecipita- 
bitiir in aeterns damnationis abylTum,in 
{lagn-am pcrpctuo ignefulphureo ardens. 
infra.io. 

MiraBunturq^ fcilicct Befiiam: Monar- 
chiam Anollyoritis,venerabuntur, vt diui* 
nitus inftitutam. 

N 



tSS APOCALYPSIS 

lnhabitantesterram)tius beneficio", autlat 
gitione terrenas poifefsiones occupantcs. 
Quortm nomina non funtfcripu in librum ui 
fof)Qui nonfunt Ele6ti,autin Chriftu cre- 
duli, ipfi monenti Angelo non obfecmcn- 
tes,admirantur. 

A condito mundo)ab Elecloru initio, quan 
dohiclibervitjeinfcribiccepit. 

VidentesBcsHam^zb integro inftauratam 
Monarchiam Apollyontis. 

QU£ erat)monzrchia in Gcntilifmo. 
htnon e&)&mplius monarchia,aDeo pcr 
Gotthos deflru6la,& abrogata. 

Hic eft mcns , qu<e habct fapientiam) Haec efl 
eius myftcrij intcrpretatio,propofltio adfe 
quentia , vt Danielis capite 7. de quarta 
Beftia. 

Septem capita) Beflisc , efl interprsetatio- 
nisnarratio. 

Septemmontesfunt) aut pro loco, autpro 
forma. 

SuperquosMulier) fornicaria, Apollyon 
ipfe. 

5rirt)habitat, fuam fefsionem habet. 
Regesq;feptemfunt)faccedznci quartf mo 
narchise ordines,vtfuerunt,Reges, Confu 
les,Decemuiri,Diclatores,Triumuiri,Cae- 
fares,& Imperatores extcrni. 

Quincb)vt Reges,Confulcs , Dccemuiri 
Dic~tatores,ScTriumuiri. Ceci- 



CAPVT XVII. l8p 

Ceci<ifTKM)abrogati funt. 

Vmw)fextus ex ordine,Caefarius ordo. 

E#) in gubernatione,tempore Ioannis. * 

Et aliws) fcptimus ,Imperatorum extcr- 
norum ordo,cuius,Traianus Hifpanus pri 
mus fuit. 

Nondum uenit) tempore Iohannis, 

Atcum K«imr)adlmperij ordinem. 

Vaululum oportet eum manere)in Imperij of 
dine, quia Imperator Conftantinus dccc* 
detBizantiu,& quiaperGotthos deftrue- 
turimpcrium. 

£t Beftia ) Imperium , feu Monarchia 
quarta. 

QU(tcrat)(ub Gcntilifmo. 

Etnoneft) amplius,a Deo per Gotthof 
abrogata. 

Ip/eo&*KK*eft)fcilicet imperij Ordo, per 
Apollyontem inftauratus , in pofteriore 
dominatione Beftia?,vt Sup.ij.cuius Caro 
lusmagnusfuitprimus. 

Ef<fe/fpffWf/r)defeptimo ordine, deex^ 
ternis Imperatoribus. 

At<k in perditionem K<firr)obftinata mane* 
bit vlq; ad finalem perditionem , ad fincm 
mundi, iudiciumque extrcmum, quando 
Chriftus eamapprehenfam cum eius falfo 
prophetapraecipitabit in mare tartareum» 
infra decimonono. 

N % 



X^O APOCALYPSIS 

Porrp , decem cornua qu<e uidifti) in feptem 
capitibus Beftiae quartae. 

T)eccm reges /wttOnonperfucccdaneos or 
dincs, vt fupcriores feptcm. 

Quiregnwm nondum acceperunt )tcmpore 
Iohannis,tantum prouinciarum prsefidei 
fuerunt* 

Sedpoteitatem tanquam rcgc *)libcrae & pro 
pri ae potentiae,^ gubernationis , vt impe* 
rio confcederati. 

VfwfcottOeodcm tempore , & conftitu* 
tione, 

Accipicnt)&b Apollyonte, ita conftituen- 
te,nonaDeo. 

Cum^eftia)Ex terra,non e* ccelo prodeun 
te,in oclauo ordine imperij,iuxta conftitu^ 
tionem Apollyontis , Angeli abyfsi, in po- 
fterioreBcftixdominatione.Sup.i^. 

HO dcccm rcgcs,confcederati imperio. 

Vnwmconfiliwm) confcnfum confcedcra- 
tionis, 

Habcnt)cx{cCc y autcx Apollyontc, eius 
imperij &Beftias crcatore , non exDco. 

Ac mrtutem ypoteftatemq; /«<«») fuprcmam 
gubernandi potentiam , & authoritatem, 
conuocandi comitia, & dccidendi contro- 
uerfias. 

Bcftt<e) Tyranno. 

Tradent) vt confcederati,agnofcent Ty- 

ran~ 



CAPVT xvir. 191 

rannu,vt fuprcinum fuum regem, monar 
cham,rcgem regum. 

HOdeccmreges m fucccfsionibus reg- 
norum. 

Gwn Agno) Chrifto,eiufq; Angclis, minu 
ftriscuangelij. 

Vugnabunt)ipcrfccpicndo Apollyontis iin 
pugnatores,Euangelij Chrifti profellbres, 
quiafuntconfadcrati,& iuratiBefti^, ipfa 
Beftia,eftiurata,&fubiugaApollyonti,qui 
eft Angclus Aby fsi,regis tartarei- 

ArA#m«)Chriftus,vcrus Monarcha, 

Vincct iUos) Vcritate, Confoederata impc 
rio rcgna, dcficient ab imperio,atq; fufci- 
pientEuangelium,iaminvniucrfum,ante 
confummationem,pr3edicatum agnofcent 
fe Chrifto,vt fummo Regi, in Baptifmo iu- 
ratos,cui magis oportet obedire,quam ho» 
minibus. Superior poteftas derogat infe- 
riori.Quod hodie comprobat experientia. 

Quu Dominusdominantiu 9 ctKcx rcgwm rlr) 
Ipfe Monarcha verus,originalis,abfolutus, 
vniuerfalis,& aeternus eft. Ratio defeclio- 
nis cft ab Apollyontis imperio. 

Er qui cum iUofunt uoc4ti t clccli 9 zrfiddcs) fci 
licet pugnabunt , Sc vincent. Caneri erunt 
flexiloqui , & mediaftini Sophiftse, perfidi, 
$cinfidcles. 

Et dixit mibf) tranfitiuc* a Bcftia, ad Mcrc- 
triccm, N $ 



%pi APOCALYPSIS 

Aqu£,qUM uidifti,ubi Mcretrix fedet) vbi do 
cTxina dsemoniorum , & idololatria ApoU 
lyontis viget,propagatur,^& principatum 
obtinet, 

Populi,turb£,gentes,etlingu£funt) Nontan ' 
tum in vnam linguam, gentem , nationem, 
aut populuin fparfa eftjfed in tot , quot fub 
ccelo,& in orbe Chriftiano funt. 

EOadextremiim. 

Decem cornua,qu£ uidifti in Be&id ) decem 
regna imperio ApoIIyontino confcedera- 
ta,quse nuncomnibusfunt notifsima. 

Ht) re g es ipfi,non tantum fubditi in reg 
nis, cognita Apollyontis hypocrifi, falla- 
cia,fceditate,do&rina daemoniorum,& ido 
lolatria. 

Odient) execratam, detaftatam, abomini 
tamq; habebunt. 

Meretriccm) hlkm do&rinam , & fuper- 
ftitionem apoflaticse Ecclefiae. 

Vefolatam^facientiUam y a' nudam) Aliena 
bunt mentem,rccufabunt afTcnfum , focie- 
tatem,&pr3efidia,fpoliabunt cam fuo fu- 
co,&fplcndore,vtappareat eius turpittu 
do,quemadmodum exuitur Scortum fla. 
gellandum,autexurendum. Itapriuabitur 
omni fua dignitate,& authoritate. 

Cdrnescfc eiws uorabunt) bona EcclcfiafHca 
diripient, Mich.i. Merces mcretricis,ad 

mercc* 



CAPVT XVIf, lp$ 

mercedcm mcretricis reuertctur. Reges Sc 
PrincipesbonaEcclefiaftica fuis Satrapis 
diftribuent,ipfi porro fuis equitibus , mili- 
tibus,&ftabularijs,Adeoq; defenfores Pa* 
pae,deuoratores eius funt. 

Atcfc ipfm igni cxurcnOv fitzto iudicio , $c 
poena,quaafficiuntur Scorta,Scfornicari£. 
dcuouebuntaeternispcenismullavnquam. 
mouebunturergaeamclcmentia, Sc com- 
miferatione. 

Dewsenmdcditincordaeorum) Pro ratio- 
nefupcriorum, caufam cfficientcm fubiun 
git,ne cogitcmus cafuautcontingentia fa- 
ctam hanc mutationcm de Apollyonatu. 
Dcus dedit in corda corum pariter permif 
fiue^voluntarie 4 & operatiue. 

VtfaiantuolunUtemeiiK)odicndo , defe- 
rendo,defolando,nudando,vorando, & cx 
urcn Jo Mcretricem. 

Vt ficiant unam uolunUtcm ) Vt vnanimi 
confcnfu excquantur eandem Dei fenten- 
ti*m,confilium,decretum,decifionem,iu> 
dicium aducrfus Mcretriccm. 

Vt dcnt regnumfuum) Primariam,Se fupre 
mam potcftatem,quifque in quolibet fuo 
rcgno. 

Bc£i*)imperio Apollyontino. Quamdiu 
autem? 

Doncc confmmcntur ucrba Dei) de pr*. 

N 4 



*94 APOCALYPSIS 

iixo,8c conftituto eiustemporei2 60. an-. 
norum,fuprai$.Danie. 12. quibus cxpletis, 
ipfam vicifsim deftruant,& deftituant. Aut 
donec in vniuerfum omnia verba Dei con- 
fummenturjquaepraedi&afuntfore^vtfiat, 
vfqjadconfummatioiiemfeculi. Ipfa autl 
iam funtin efTec1:u,Ergo finis adeft. 

Mulicr dutcm y qu<xm uidifti) Beftiae inequi- 
tantem , ipfamq; pro fuo arbitrio guber- 
nantem. 

Eji ciuit dtmdgn^B&bylon illa imperialis 
&idololatricaeft, iuxta typum Babylonis 
Chaldaeorum,quf certis fuis ordinibus,fta 
tibus,& legibus gubernatur. 

QtttftafirtrfgtttwOfummapoteftatcm. 

Supcrregcs terrd) fuper Caefares,Reges, 
Principes,Epifcopos , in omnibus pariter 
politicis, & ecclefiafticis adminiftrationi- 
bus.Inde fatis liquet,quis fit ifte fcelerofus 
Apollyon,Angefus abyfsi,qui hactenus in 
temploDeifeditvtDeus,elatusfupcrDeu 
&omncdiuinum,quiadorabaturvtDeus: 
iamautem detecla, dctra&aquc hypocrifi 
perreftitutumEuangelium, commonftra- 
tus ab Angelo,euangclij miniftcrio, agno- 
fcitur omnium do&rinarum d^moniorutn 
commiftio,confufiq , camerina, & fentina 
faetidifima,plan£ Babylonica Meretrix, cu 
ius iam poft cius agnitionem per Euangc 

lium 



CAPVT xvnr. tp5 

jium fa&am, fecuta eft cxitialis Sefinalis rui 
na,nunquam inftauranda,vt fequitur capi^ 
teproximo. 

CAPVT XVLII. 

*De irrepardbili ruina.^ivolly^ 
pnifinu 

ET)continuatiue\& tranfitiue\ 
Po/ifc^O^oftcommonftratum.cog 
nitum,florentem,infolefcentem, & ad intc 
ritum maturum Apoliyonatum. 

Vidi alium Aw^f/a«»)preter Sc poft illos fep 
tem phiales efFundentes, Angeium colle&i 
uum,prof oto miniflcrio,& miniftris Eucn 
gelij vniuerfalis,ante confummationcm. 

Dcfccndcntem de ccclo)s. Deo mifium , iam 
fere 4 praneruolantem, diuina virtute prx* 
ditum. 

Habentem potcitcttem mdgn4m)\ j im,Sc effica 
ciam magnam in Verbo,eiufa; effechi. 

Etterraillumindtdeftdglorid eim) ad inftar 
angcli,paftoribus natiuitatem Chrifti,& rc 
furre&ionem cius nunciantis. A quo om- 
nes terrarum populi acceperunt illuftratio 
Iiem,&confolationem Euangelij. 

Cknrnit j perfortitcr uocemagnd)'m vniuer 

N $ 



tp6 APOCALYPSIS 

(um,Sc circuquaq; fonora, in toto mundo. 
Viccns) docens , clamans , praedicans, & 
fcribens. 

Cecidit^cecidit Bdbylon i(td ntdgnd) Ap ollyo- 
nifmi, iuxta typum Babylonis gentilifmi, 
Sup.i4.Eftgratulatorium epinikion,de ef- 
feclu Euangelij, iam ante confummatio- 
nempraedicati,pro folutione diutinae cap- 
tiuitatis Ecclefiae, ad aeternam redemptio- 
nem, & remigrationemin patriam ccele- 
ftcm,quaeiam immediate 1 fequetur, quam- 
primum per fingulas terras,linguas , & gen 
tes,completa fuerit haec ruina Babylonis. 

"Et fdcla ejl cohdbitdculum dozmoniorum) 
quicquid poft caftigatam,feptemq; phialis 

I>crfufam,poftdirutam,& vaftatam Baby- 
onem,poft edu&um Ifraelem ex eius cap- 
tiuitate,manct obduratum in Babylone: 
efthabitaculum Sathanae:peccat in Spiru 
tumfanctum: manebitin aetcrna ruina,& 
interitn:uunquam inftaurabitur. 

Et cwfto<#4)earcer,occlufio. 

Omnb friritus immundi)vi c i o fi, o d i ofi. 

Ef cuftodia omnis duis immunda er odioft)vc 
titae,viciofae,abominabilis,execrabilis,pe. 
riphrafis omnis gcneris df moniorum,dia- 
bolorum. 

Qgu)prim& ratio,5c caufa ruinae,& deu a 
ftationis Babylonispoftremar. 

D« 



capvt xvrn. 197 

De uino ira forncationis fuae) doclrinarum 
da?moniorum,apoflafine,&idololatri3e,cui 
Deus extreme* irafcitur. 

Votionuuit omncs Gentes)Omnes omnium 
rerrarumpopulos,fecita Chrifto auerfos, 
fuafalfadoclrina diemoniorum meritoru, 
&c. Nominegentiumcompleclitur promi 
fcuumvulgus. 

Ef)auxefis eft,fcelerum non tantum igna 
ru vulgus , fed &. Kegcs fm\*)Quotquot vf 
quamingubernationeecclcfiaft.ica,&poli 
tica,funt. 

Cum iU<tfcort<ttifunt)Chri(ko vero fponfo, & 
marito temerc, & cotumaciter repudiato. 

Ac mercdtores frrr<e)pariter iuxta literam, 
&fpiritum,negociatores in falutis nego- 
cio,quaerentes indulgentias. 

Potentia ftrcpitus eim locupktdti /wftf) vche- 
menti clamore,morc inftitorum,vt merca- 
tores accurfitent,& a fe emant falutcm , in- 
dulgentias,remifsiones peccatorum, & vi* 
tam 3eternam,locupletati funt, acccperunt 
quantum volebant indulgentiarum, vt nul 
lo opus haberent Chrifto faluatore. 

Ef dudiui <dUm uocem>de ccclo dicentem)Vod 
oftenfum,cognitum,abominatum, & ruen 
tem Apollyonatum,quifq;Chriftianus iam 
audit hanc vocem de ccelo, cx Dco,cx pre^ 
dicatione Euangelij. 



tp8 APOCALYPSIJ 

Ex#e)fegregate vos,paritcr loco,& foci* 
tatc confenfu,& caufa,neuc in poftcru redi 
te,nullam conciliationem , aut transa&io^ 
nem,nullumue adiaphorifmu,pacis, aut v- 
lilitatis caufa admittite, neue cu vxore Lot 
refpicite,fed recH,perniciterqj fugite,re- 
tto reliftis bonis,abite. 

Exi&Ovltima Babylonc idololatrica,& 
fcelcrofa,omnium vicioru coJluuie ? & fen- 
tina. 

PopK/emOquotquot in meChriftum eftis 
creduli,& fpemfalutis ponitis; quotquGt 
Bahylonicam fcutijftrs captiuitatem, &ia 
vcftram defideratis ex illa redcmptione,& 
libcrtatcm, vt olim filij IfraclcxjEgypto, 
Babylone,Chaldaea,&LotexSodoma,& 
exlerufalcm dcuaftenda, 

Haecvox,Deo gratia,nobis confcijsa- 
pudplurimos valuit, qui reli&o Apollyo- 
natu,fe ad Euangeliu aggregauerunt. Non 
valet apud eos,qui contra confcientiam, 
poft defcrtum abominatumqj Apollyona- 
tum,quipoftfufccptu, confelfumqj Euan- 
gelium,propter Epifcopatus,& pr^bendas 
pofsidendas, in mam ipforum perniciem 
adflagrantcm, ruentemqj Apollyonatum 
reeurrunt,eiuspedes ofculantur, confccde 
rationcsqj faciunt. 

JXefutiri{MpeMtorump<trticipc$)f>cr con- 

fcnfum, 



capvt xvim \$9 

fc nfum,& confcederationem. 

NcuedcpldgKciut <tccipiatis)In prefcnti,& 
perpetuo cxitio, cum aeterna pcenitudine. 
Namrationefocictatis, cadcm cftfors m 
clcTTftisScjjoen^^ 

Qwonwm)fecundaratio,& caufa ruin$,Sc 
plagae fubiungitur, nc cogitcmus fortuitu 
cffe cafum^ 

Peccdtdeiutfubfccutdpcrucneruntuf$ ddecc- 
(mn)vfq; ad fummum faftigium, vt nihil fu- 
peraddipofsit^quseiam fua ipforum raolc 
ruunt: maturuerunt, Sc perie poftuianti 
Dcovindiclam, nulla intercedente pceni- 
nitentia&fpcemcndationis,poft tam va- 
f ias caftigationes. 

ideo rccoridtut eji Dominut iniquitdtum ciut) 
cnumerato Catalogo deli&orum , videt eu 
plan^maturumjneclongius pofle differre 
iudicium.Itac; per apoftrophcn dataliber- 
tatc,multiplicatdura,atrocia,horrenda,re- 
petita, & cumulata verba imperatiua, ad 
omnes impios,impellentia & cxhortantia 
adfumendaralibcram,& plenam talione, 
vt zclum Dei verbis & faclis cxprimant ad 
ticrfus fceleratifsimam & obftinatifsimam 
Babylonem apollyontinam,facit eos Baby 
lonis incendiarios,libcramq; dat praedam. 
Non procuiufquelibidine, fcd mediante 
vcrbo. 



ZOO APOCALYPSIS 

Rf ddite itli, ftcutey ipfa reddidit «o5w)Ipfit 
vos falfo dogmate diucxauit,vos vicifsim 
conuincite&arguiteeam erroris & men- 
dacij,& aniigite eam,eius falfa dogmata,vc 
ritatc Euangelij refutando. 

Buplicate ei duplicia ,fecundum opera eiw) 
Ipfavobis cumulauit adinuentiones,occa 
nones, & fupcrftitiones,quibus fe veilris 
bonis exornaret,vos vicifsim eius bona di 
ripte. 

In Poculo , quo mifcuit uobtf) Excruciatmn 
confcientiarum,defuis transgrefsis tradi- 
tionibus. 

Mifcete illi <J«pIwn)confcientiaram crucia 
tum,de transgrefsis mandatis Dei,percius 
doclrinas daemoniorum. 

Quantkm glorificauitfe)kiis meritis.] 

Etindelitijsfuit)Ce fuperDeum, omniaq* 
diuinoextollendo,& pro placito quiduis 
ftatuendo. 

Tantum date illitormentum er luclwm) cum 
Sathana,&omnibus daemonibus in seter- 
nis tormentis infernalibus futuram. 

QwV)Tertiaratio,& caufafuae ruina». , 

'Dicit in eordefuo) ex certa,fed falfa, fuper 

beqj perfuafione,intime > colligit, &fibi pro 

mittit immutabilem,perpetuamcj; felicita- 

tem,exfecuritate. 

Seieo) quieta,& fecura,nemine refragate. 

Regi. 



capvt xvirr, zot 

Kegina) falutata, habitaSe venerata, Ca- 
tholica 8c Apoftolica Ecclefia Chriftiana, 
non Meretrix fub pr£textu,& iactantia mci 
Regis Chrifti. 

VfiM4no/j/iwn)noncIeflituta mco Mari- 
to,patrono,& protcclore Deo.Aut , habco 
meum Caefarem,brachium feculare,totum 
impcrium.Nihil eftpcriculi,pax eft,fecuri- 
ras,3^tupaomnia. 

Etiufmmnonuidcbo) de mci mariti mor- 
te,de huius Apollyonatus mutatione, duin 
pertotannos,eiusfuitperpetuitas. 

I<fco)propter infolentem, fupcrbam, 8c 
iactabundam fecuritatem. 

ite)fimul,fubito, ab inopinato, & 
prsec ; iranter. 

;^p/dg*«wOruina,interitus, perdi- 
iio initialis,temporalis,8c aeterna. 
£!or*)anima?,fpirituDeideftitutae. 
1 utlus) confcientije,de iinpcenitentia,& 
obftinatione. 
F4mcs)gratije,nunquamadipifcendae. 
Etignc comburetur)'\^vit aeternae, 8c feue- 
r$ ine Dei,qui eft ignis confumens,femper 
flagrans,nunquam deficiens, &inextingui 
bilis. 

QU«J)Ratiomutationis,&poenaru eft, 
& occupatio fecuritatis, afacili. 

For/Wf/})omnipotens,fortis ? zeloteseft. 



£0Z APOCALYPSIS 

Dommw Dew) qui fuperat omnciri hu> 
manam,& fathanicam potentiam. 

Qui iudicabu i11<tm)k uerifsimo ,- aeterno q; 
iudici6,praner,&fupraomnem captum ra 
tionis,& fufpicionis,quod noftri temporis 
comprobat experientia*. 

EO na cl:enus de ruina,Sc excidio flagran- 
tis Babylonis,fecjuitur de ordinibus lugeri 
tium. . 

FfefowOdolebunt,lumentabuturexfym- 
pathia. 

"BLeges ferr<e)Primus ordo lugeritium cu> 
iufcunq; ordinis gubernatores. 

Quicumillafornicdtifunt)dikrimth &dif 
ferentiae{leorum,quieius partibus faue- 
bant,eiusidolclatriam amplexi fiint. 

Et in delitijs eiut uixerunt)(\\ii eius hypocri 
{i,& doclrinis demoniorum delectati funt, 
abijsvquifufeepto Euangelio,abea defci- 
uerunt. 

Cwmuiderin( fwmim inccndij cvm) princi- 
piumexcidij,conflagrationis,ScpIagarum. 

hongeftantes) non audentes accurrere, 
propius accedere,vtfuccurrant adrcftin- 
guendum incendium. 

Proptertimoremtormentiem)nc fimul ife* 
uoluantur,obruantur,& pereant. 

D(crn/fO cx fy m P atma plorantcs, Sc Iu- 
gentes. 

V*, 



CAPVT XVIif* itl 

V*,V<f) Mimefis,exdoloris afTecTu. 

CiuitM iQa magna B^>/on)pncclara, & per 
totum Chriilianifmum extcnfa. 

Ciuk4$iUdfortH)pr*potctki, totius impe> 
rij,& regnorum fubiugatrix,imperatrix^u 
bernatnx.Decuius fplendida Scfelici gu* 
bernationeadhuchodie eius familia que- 
rulatur, quam bona fucrint tempora fub 
Babylonc. 

Quid una hora) fubitd , prxcipitanter, Sc 
praeteropinionem. 

Venit iudicium tuwm) excidium,& mteri- 
tus.Magnitudo,&vehementiacxcidij eius 
fignificatur,quod nec Reges terrs , quairu 
Uisobnixe 1 tentauerint,pofsint ipfi uippe- 
tiasferread rcftinguendu inccndiu,qu6d 
conflat in Principibus,& omnibus confoe* 
deratisRegibus. 

Et) fequitur fccundus ordo lugentium 
Babylonem. 

Negociatores terr<e) Inftitorcs, qui mcrceS 
cxponuntvenales,eos intelligas pariterli* 
terales,& fpiritualesinam omnes fuum fa* 
ciebant quaeftum in hac Babvlone. Singo* 
lariter intelligas, Indulgentiarios,facriiicu 
los mifTarios,& id genus plures, 

¥lent,zrlugentfuperdla) querulantur ab^ 
rogatam, excifam,& difsipatam Babylo* 
nem.Caufa. 

♦ o 



JU4 1 APOCALYPSIS 

Quodmcrces eorum 9 nemo emit <tm plitto)ffe* 

gle&ae computrefcunt , ipfi confequentef 

rediguntur ad cxtremam paupertatcm,& 

mifcriam. 

Merces duri 3 argentijdpidis prcciofi , mdrgd* 
rit<e , byfii , purpura ,ferici , coccini:ltem,omnc 
lignum thymum, cmnecfc uas eSurneum , dc quod- 
libet uds de ligno preciofifiimo , *re , ferro , er 
tn<trmore : Item , cinnamomum , odordmentum^ 
ungucntumjhuwinum, oleum,fimildm y triticum 
er o«e;:Item equorumjrheddrum, mdncipiorum, 
er hominumdrivmds : Et pomd defiderij drim* 
tuajifcefferunt i te,omnid<fe pinguia,atque pr<e- 
tkrd pericruntd te, nec iam amplim illa inuc- 
«:>$)Eftenumeratio mercium,quas Baby- 
lonici inftitores , fuis emptoribus diuen- 
derant in Apollyonatu. Si adfpiritumin- 
tclligas de fuis indulgentijs,mcritis,&c. 
Item dc alijs fpiritualibus bonis , & do- 
nisfpiritusfancli,qu2eiamDominus peri- 
ram auerfus abftulit. Ad literam autem in- 
telligas de mercatoribus, qui cas merces 
Apollyonatui diuenderant. namijs omni- 
busadfuasfuperftitiones,idololatrias, & 
hypocrifim abutebantur. 

Mercatores horum, qui diuitcs fdfli funt)cx 
his mercibus,emptis,& venditis. 

Vroculjldbunt)izm ftant,& rccetferunt. 
Vropter mctum tormcnticius)mctucntcs ae 

fimul 



CAPVT xvni. t\$ 

tiimil inuoluantur,& obruantur. 

YlentesMQcntcs^atc^ dicentes, Vf, ux, Ciuitat 
illamagna,qu£ amitta erat byffo,purpura 9 ry 
cocco,ac dcaurata erat auro, lapide prtciofo, CT 
thargaritis,qu6dunahora abhtae funt tanU dU 
uitia)D ona. gratiarum fpiritus, quibus no* 
mine,& fuccefsione verae,& catholicse Ec- 
iclefiae erat ornata: iam autem his propter 
abufum fpoliata dcfletur. 

Ato)tertiusordo lugentium Babylonis 
ruinam. 

Omnis cju£ernator,omnisq; innauilm urrfan- 
titm turba , er nauu , qui in mari negociantur) 
qui procul auehunt & aduehunt totis claf» 
fibus merces,litera!iter,&figurate intelle- 
ctas , fingulariter intelligas indulgentia- 
rios,Stat;onarios, Autonitas, Vifitatores, 
Prouinciales , pcenitentiarios , Sc id genus 
plures,quitotisnauibus, totisq; ciaisibus 
aduehebant,& diuendebant induigentias, 
remifsiones,abfolutiones,merita,intercef- 
fionesq; fanclorum mortuorum, & viuen* 
tium hypocritarum,dona Spiritus fanclus, 
non fecus atq; Simon magus,huius nundu 
nationistypus,quorum pecunia,factacft 
ipfis in perditionem. 

Vrocid jicterunt , er clamauerunt , uidenta 
fumum incendij eius > dicentes, Qu£ fimilti civi 

O * 



*t4 APOCALYPSIS 

Uti buic magn£*)I\ixta fuam hypocrifim, cx- 
ternumq; fucum,& fplendorem:iuxta fuas 
nundinationes,& impofturas:iuxta fuas i- 
dololatrias , fcortarioncs,& fcclera. 

Btmiferuntpuluerem fupcr capitafua)%tftu 
lugubri,defperatae quaefturse, & nundina- 
tionis. 

Clamauerunt ,flentes, <tt% lugentes , dicentes) 
cxmaximo dolore,&iaciurafua. 

V*,ua> 9 eiuitas illa magna 5 in qua diuites fafti 
funt omnes, qui habebant naues in mari , de pre~ 
cijs cfiw)Vndcex truebant totas arces,cccno 
bia,delubra,palatia, vndc delicatifsime,& 
lautifsime luxuriabantur, crapulabantur, 
cpicurei de grege porci. 

Quodunahoradefolataefi) vnaintimatio . 
nc,& difputatione aduerfuslndulgentias. 

Ex«/ta)iubila,plaude,dum csetcri lugent 

Super wm)fpoliatam,exuftam,& deuafta 
tam Babylonem vltimam. 

Ccc/«w)cceleftes,Deus,Angcli, totaq; Ec 
clefia Ele6lorum,regnum ccelorum. 

SanfiiqtApoftoli&prophet*) omnes Ec- 
clefiae,& Euangelij Chniti miniftri. 

Quoniam iu&cauit Deus iudicium ucftrum de 

i7/4)Quiafump(itpcenasabilla,deperfccu- 

tionibus,&cxilijs:decfde, &fanguineve- 

ftro fufo pcr illam:dc fophiftica,calumnijs, 

r &bla- 



capvt xvnr. 207 

3c blafphemijs aduerfus Deum. 

EOdefinali exituBabylonis. 

Suftulit unus Angcluifortisjapidenuquafi mo* 
Urcmmagnwm)dc quo Chriftus Matt,i8. 

Acdciecit in marc)vndc nuqua demerget. 

T>icen$)ftnzlc iudicium,Sc decifionemBa 
bylonis. 

Hoc impetu deijcietur BaSybnciuitas i&a mag 
»4)inaby(Tum, Scmare tartareu, perpetuo 
igne ardens,infra.iQ.Exod.i5. 

Etultranoninucnictur) non extabit, non 
inftaurabitur,qeq; amplius Ecclefiam diue 
xabit, vt jEgyptij Ifraelitas.Exod.14. quos 
nunc videtis ,nequaquam vltri vidctitis 
infempiternum. 

Et uox citharccdortm,muficorum f tibid , tibicfa 
canentium)grau voxEuangelij,grati;e, 8c re 

mifsiomsconcentusProphetarum,&:Apo 
ftolorum, 

Non audieturin tcamplim) Non praedicabi 
turtibi, auferctur ate multiformis gratia 
Spiritus,praecidetur tibi omnis gratia,8c 
beneuoIentiaDei. 

OmnHcj; artifex, cuiufcuncfcartis) Multifor 
mis gratia donorum Spiritus , quoru com- 
municatio,EccIcfiam Dei, vt opificia ciui- 
tatem,sedificant & confcruant. 

Non inuenictur in teampliut) difsipabit , no 
fdificabittc ainpiius.Auferet Spiritumfan 

o 1 



** 



£©8 AP0CALYPSI5 

ftum,cum omnibus,& varijs fuis donis. 

Vox rnolt, non audietur in te ampliw)Mmi- 
fterium vocalis Euangelij,quod Verbum 
Dei terit & cxplicat, vnde homines alutur 
ad vitam animae, 

hux lucern* , non lucebit in te ampliw) Lux 
mundi , Chriftus , & lucerna pedibus tuis 
Verbum Dei,extinguetur tibi , in tenebris 
impinges,& exhorrefces. 

Vox Sponfi etjponf^non audictur pofthac in 
ff)NulIascelebrabis nuptias,Chriftus fpon 
fus, nonagnofcet te pro Sponfa,Ecclefia 
fua,nuila eritinte filiorum Dei propaga- 
tio,eris perpetuo repudiata. 

Q«!tj)fequuntur graues caufse, & culpae, 

Mercatores iuierant principcs terr£)ln p ar- 
testuas, ad meritorum tuorum nundina- 
tiones pertraxifti,perfuafifti, fafcinafti de- 
mcntafti,& aChrifto eiusq; merito,folo ad 
falutemfufn^icnte,auertifti,retraxafti,om- 
nisgeneris,ftatus,& ordinis magiftratus, 
&gubernatores,&fic confequenter erra* 
/ncrunt omncs fubditi. 

Quia in ueneficijs tuii errauemt omnes Gentes) 
In doclrinis daemoniorum, in idololatrijs, 
in fuperftitionibus, a Chrifto auerfas erra- 
uerunt omnes fub Chriftianifmo Gentcs 
terrarumq; populi. 

p)infuper, quod grauifsimum , fcelcra-r 

tifsimum, 



CAPVT XVIII» 20£ 

tifsimum,& maxim& nefarium eft. 

I/i fd)Babylone vltima. 

S.ftfg«w)neces,hoHiicidia,bclla. 

PropfretanwOpnsdicatorum,concionato 
rum,miniftrorum Euangelij, te de tua falu 
te docentium , tc de tua pcrditione)nonen 
tium. 

Efpnflorwn)quorumlibet piorum,Chri 
fti Euangelium profitentium. 

lnuentutejlinte)ouide terra, pro vindi- 
cta, vtfanguis Habel clamat ad meincoe- 
lum Gen.4-Apoc.6. Atqjitavenit fuper te 
omnis fanguis iuftorum. 

Omniwm,quiinterfetti funt in tcrra) vbiuis 
terrariijin toto mundo,afanguine Habel, 
vfq; ad fanguinem vltimi iufti.Mat.25.Ideo 
c^ueasquitaspoftulat iudicium, &tuis cri- 
minibus conuicta, tibique confcia fateris, 
qudd tua damnatio iufta fit. 

CAPVT XIX» 
9e epinikio Ecclejia y extremo* 
yuegralio QmHuet^eSi^ Im 
wcfeaterno interitu. 

0/rfoec)poftflagrantem, perniciterqt 
ruentcm Babylonem vltimam. 
Audiui uocem maogm ) gratulatoriam, 

o 4 



P 



2lO AP0CALTPSI5 

Jpfe Iohannes in fpiritu,nos realiter. 

Tw£#mM/f<f)Ecclefia»,omnium lingua* 
rum,£cpopulorum. 

1« cozlo) tunc inter Angelos, nunc in toto 
Chriftianifmo. 

JSicentis ) docentis , canentis , clamantis, 
fcribentis,diim Babylonici lugent & plan- 
gunt fuam ruinam. 

HallelulaB) laudate Dominum, 

Salut) noftra,d fuperato hofte Babylo« 
fiico, 

Honor) vi&orix. 

G/or|V}induftriae f 

Ef VJ>/w)potentiae,Sc erTe6lus,tribuatur 
foli, 
VominoDcQ jiq/fro) IefuChriflo,no nobis, 
Quod iudicauit) pccnis afTecit , afflixit. 
Mcretricem iftam m<fgmwi)BabyIonicam. 
Qu£ corrupit) & vcroPeo,Chriflo,auertit, 

TemwOomniumtcrrarum populos. 

Vornicatione fua)c,orpQra\i f & fpirituali,i- 
dololatrijs,& doclrinis daemoniorum. 

Bt uindicauit) mmptis poenis. 

Sanguinem) caedes, homicidia,perfecutio 
nes,exilia,bella,carceres,varios cruciatus. 

Seruorum fuorwm) miniftrorum Euange- 
lij,Ecclefif ,omniumq; piorum.folum Chrj 
#um,vcrafide colentiumv 

Dc 



CAPVT XIX. Ztp 

Be manueiui)<\\xzm fanguine contamina 
uit,&repleuit,vtrurfum fuum fanguinem 
reddat. 

Ettfcrwn)fxpius repetendo, Sc interca* 
lando. 

DixcrMnf)clamauerunt,Peooccinuerut, 

Hallcluiah)\avidztc Dominum , de viclo. 

r ;a,3cvindi&afumpta,ScreportataiMerc~ 
tr iceBabylonica, 

Ef/MWMwewOfterni incendij, Sc cruciat?, 

Afcendit)cx eius incendio, 

Irc/ccM/4/ec«/oram)inextinguibilis. 

Ef prociderunt) proni , ccrnui, 5c reue- 
rentes. 

Vigintiqu4tUQrSen4torc$)SmYitiL$ fan&us 
organa. 

Ef quatuor Amm^fw) Chrifti,ciufc|; Euan. 
gelij fymbola. 

A<for4werMn0reucrentervcncratifunt. 
Dcam)Patrem. 

Sedentemfuper ffcronam)maicftatis fuae. 

Dicenf«,Amcn)verenat,vttribuaturDeo 
PatriIaus,honor,Sc gloria in omni seter- 
nitate. 

Halleluiah) laudate Dominum , perpetua 
hoccantico. 

E*«ox(fef&rono)maieftatis Dei. 

ExiWOrcfonans^in vniuerfum omne* t£ 
hortans.. 

O i 



Z20 APOCALYPSrS " 

Ldufatc Dem no&rm) quem nos coli- 
musverumDeum,patrem Domini noftri 
lefuChrifti. 

Omnes ftnfti «w)Eius elec"ti,a mundo fe- 
gregati,ab aeterna morte , fanguine Chrifti 
redcmpti,aeternis eius laudibus,cultui& 
©bedientiac deftinati. 

EtqiutimetisDcm') colitisfide, &o bedi- 
entia. 

PH/?/fterw*gm)iuxtadiftributionem do- 
norum gratiarum Spiritus, quifq; fecundu 
fuam menfuram. 

Etauiiui Voccm turbt multt) vniuerfae Ec* 
clefiae Chriftianae. 
Quifi uocem Aquarum multaru ) p opul oriL 
Quafi uocem tonitruorm mrfgrconwn)feriara 
& in vniuerfumfonoram. 

Dicentim) fibi mutuo gratulantium. 
Hdlleluiah) Laudate Dominu.Laus Deo. 
Quod regnauit ) regnum vniuerfale af- 
fumpfit. 

DominutDcui nofter omnit>otens)h(us Chri 
ftus,omnibus fuis,& noftris hoftibus, pec- 
cato,morte,& Sathana,eiufq; AngeloApol 
Iyonte,totaq; Babylone, vniuerfae impicta 
tfs colluuie confufione,&permiftionc , fu- 
peratis,deui&is,proftratis , & ad infima,a- 
tcrnaqjtartaraprsccipitatis, cius Euange- 
Ii6,verapietate,Screligione,omnibufq; vir 
tutibus rcftitutis. Idcoq; Uau- 



CAPVT XIX. Zll 

Gdudcamm , ey exultcmut, ac demut gloriam 
ci)Deo Domino noftro Iefu Chrifto, & Pa 
tri,in Spiritufan&o. 

Quod ucncrunt nuptti Agni) Chrifti , ad quas 
aeternas,regalesq; nuptias,haclenus a con^ 
ditomudo,aprimapromifsione,faclafunt 
fponfalia,& inuitationes , perpraedicatio- 
nem Euangelij in omnibus gentibus. Mat- 
thci vigcfimofecundo, 
Et uxor eius)(pon(i , Ecclefia Elettorum, 
PrrfpdrdMir/e)induta&ornataveflenup* 
tiali,fide,& dile£Kone,ipfoq; Chrifto, 

Datumtyc&illi)EcdcC]&,aDco. 

Vt coopcriat /r) vefliat,& ornet fe. 

Byfiino puro , & frlendido) innocentia, & 
merito Domini noitri Iefu Chrifli.exponit 
{ C Cc 

Byfiinumautcm, iu&ificationcs eorum funi) 
Vera nuptialis veftis,efl Chriftus ipfc,cum 
totofuomerito,[quam Deus ipfi Adx in- 
duit,cumipfum creauit ad imagiiietti fua, 
in iufticia & fan&itate vcrarquam ciim per 
peccatumpcrdidit,rurfumper gratiam ma 
clato,immolatocji Agno,eam vefle fangui- 
ne fuo mundauit , ipfiq; induit intern^ per 
fidem,extern^ per charitatem, vt iam fit in 
verapietatenitida&fplendida. Quam qui 
non habet,eijcietur foras in tenebras extre 
mas , quas nujla fecjuetur Jucis reuolutio 

Mitt.22. 



*>Z AVOCAhYVSlS 

& iixit mihi) Angelus. 

Scribe(vt decrctum verbum Del 

Br*fO*° «tcrnum falui,& felices funt. 

Quidd cccnam Agni uocati funt )Quihanc 
poftremam Euangclij rcnouationem, de iu 
ftificationc, perfolum mcritum Domini 
xioftri Iefu Cnrifti,vcra fide recipiunt,repu 
diatis humanis mcritis ad falutem, quae A* 
pollyon per do&rinas daemonioru docuit 

E* dicit iwi'fci)aflertiu£ repctendo. 

Htcuer&d Dei) de ccena Agni, devltima 
praedicatione Euangelij f in mundo vnu 
uerfo. 

Vfr4.r«n0certa,5c indubitatamc quis faL 
fafpefufpenfus,expecletaliamdocl:rinam 
falutis, aut Apollyonatus reftitutionem. 
Froxime fequetur confummatio , finisquc 
rnundi,Scvitaaeterna,iuxta verba Chriftu 
Matt.24. 

Itacfc procidi dntc pedcs ciui) arbitratus Chri 
flum ipfum fuifle, dum eius faciem , perfo- 
nam,& proprictatesreferebat,inter cande 
!abra,dum obtulit fuffimenta,iurauit,libru 
porrexit,&Michael praeliabitur cum Dra- 
cone,dumcum Patnbusfsepd congreflus, 
collocutus eft fpecic Angeli,quemAbra- 
ham adorauit. 

Vtddomemeum)rcxiCTcvitcT gratias age- 

rcax 



CAPVT XIX» 11; 

*em quafi iaperfun&o reuelationis officio. 

Ac dicit tnibi , uide nc feceris) modefte* rc- 
cufans oblatum honorem,ne vtrobiq; pec- 
cetur,praeftando,& rumcndo honorem, fi- 
bi non congruentem. 

Cottferuut tuutfum , cr frdtrum tuorwm) Ra- 
tio recufationis,cum fui extcnuatione, ag- 
nofcens fe miniftratorium fpiritum Dei,& 
Ele&orum.filiorum Sc haeredum Dei. Ebr. 
I.fc cfle myftagogum angelu , a Chrifto mif 
fum,adrcuelandadiuina oracula,de forma 
&fortunaEcclefiae,ipfiaPatreoftenfa.Su- 
pra i. Valde confolatorium eft piis,in huius 
vitae calamitate,& miferia, fc habcre angc- 
los Dei miniftros, ad rcuelationcm , Sc de- 
fenfionem,corum maxime'. 

Quihabent tejiimonium lefu ) de Perfona, 
quod fit Deus & Homo,Sc de officio,qu6d 
fitRex,&Sacerdosa2ternus,Saluatormu- 
di,quod praetcr ipfum non eft falus,in vllis 
humanis mcritis. 

Dcam4ior4)cuifoliiftchonorc6petit. 

Teftimonitmlefu) quod fit Dcus & ho- 
mo,Rex& Sacerdos aeternus, folus Salua- 
tor mundi,poftulat deteftari omniahuma- 
namcrita. 

E& Spirittuprophcti*) feu propheticus,*- 
qu£ eft ac vaticinari dc Chrifto, vtrumquer 
folus Spiritus fan&us, opus Sc illuftrati* 



l\6 APOCALYPSfS 

eft,pr3eter aliquam humanam indutlriant* 
2.Pet.i. 

Et) tran ^ tm ^ ac * iudicij extremi defcrip. 
tionem. 

Vidtyfinguhrcm reuelationem. 

Codumafertwm) clarum confpeclum eoe- 
lcftium. 

Eccr)attende & obferua rnirabilia. 

Zqumalbm)cmo Chriilus afcenditin coe 
lum. Non iamafinaalba illa nubes. Act.i, 
Pfa.103.Dan7.Matt.24.25.26. 

Et quifedebatfuper cwn)Eques,He;ros,Ec 
clefise propugnator. 

¥tde lis eyVerax) dicitur,proprie , ,&: abfo- 
lut£, Chriftus folus iuxtafuas promifsio- 
nes.Omnis homo mendax. 

luftecfc iudicat)non fecundum vifum,8c au 
dirum,fcdfecundum cordis conipectum. ■" 

Erpwgmrt)aduerfusfuos& Ecclefue fus? 
hoftes. 

Oculieiw^ut flammaignk) acutikhm , qui- 
bus omnia nuda Sc aperta funt,quibus per- 
fpicit,& fcrutatur corda & renes , tenebra- 
rumq; abfcondita,quem non fallithypocri 
fis,3cfophiftica,quibusardentifsime &fe- 
uerifsime' afpicit, 8c terrefacit fuos hoftcs. 

Et in capite eiut diaicmata multa) vt qui fo- 
lusverus,&abfolutus eft Mundi Monaf- 

cha* 



CAPVT XI*. XI? 

cha,Rexregum, &dominus dominantiu 
cuiaDcoPatrctraditaeft omnis poteftas 
in coelo,&interra:cuifcfleclitomne genu 
codeitium,terrcftrium,&infernorum. Vi- 
ctorpeccati,mortis,& Sathanae. 

lubcns nomcn fcriptum) aDco in Iibris 
facris. 

Qrod nemo nouii) Nemo cognofcit, ne- 
mofib:tr;buit,quianeininicongruit,idco. 
Mpt nemo vfurpat. 

T$ifi «p/c)Icfus Chriftus,Nomen,quod cft 
fuprd ornne noinen,cxtra quod,non eft no 
bis datum nomen fub ccelo , in quo nos o- 
porteatfaluosfieri,quod qui inuocauerit, 
laluus erit,adquodnomen,fcflccl:it ortine 
genu, ccelcftium, terreftrium & infcrno- 
rum:qu6domni$Iinguaconfitetur. 

Et ue&itut crat uefte)humanit&tc .Afrerfd 
fanguine) excontrito Scrpcnte Gcnefis ter- 
tio,ex deui&is hoftibus Ielf ^.PfaJmorum 
110. ex mortc pro Mundi falutc deuicla 

Vocatur nomeneim) quod nemo nouit, 
*gnofcit,fibi tribuit, & vfurpat, nifi ipfe 
folus. 

VfrtawjD«')Incarnatum, quod eratin 
Drincipio apud Deum,& Deus eratVcr- 
bum,pcrq\4odomnia facla & creau funt, 



jtlS j&POCALYPSTS 

Iohan.i.quod vocaliter fonat pcr os Dei # 
Chrifti,eiufq; miniflri,incranatum in virgi 
ne,incorporatum in facro Panc,fide fufcep 
tumregeneratfiliosDei,perquodviuitho 
mo,fanat morbos, refufcitat mortuos , fo- 
gat daemones,dat Spiritum fan£him,faluat 
pios,iudicatimpios,Immanuel,Iefus Chri 
ftus. 

Etexercitui)$<lc&omm,$c Angelorum, 
Dan.7. 

Qui[untinccelo)aflvLmipti de terra.i. Thef 
fal.quarto. 

Sequebantur eu/ni) vt fuum militarem Pri n 
cipem,quifq; fuo ordinc.i.Cor.15. 
Ittf(jww4&M)innubibus.Mat.iQ.24.25.26\ 

Vejltitibyfiinoalbo etmundo) habitu decen 
ti,heroico, feftiuo , viclrici , triumphali , 8c 
gloriofo,mcntc crgaDeumpura. 

Ex oreciwproccdugla&uucutwi) vcrbum 
verum $c feucrum. 

QuopcrcutiatGcntes) extra Eaclefiamim 
pios.IefT.n. 

Ac regat eas uirgaferrea) Pfal.2.durifsimo 
iudicio,confringet eas, vt Vas figuli irre* 
parabile. 

Calcatq; torcular uinifurow> er ir<t Dci om* 
mpotentw) iuxtaparabolamlefT 6$. Sup. 14, 

Et babet in ueitimcnto y zr infemorcfuofcnp 
tew)tituluperfonx,Sc officij,fcu dignitatis. 

ReX 



CAPVT XIX. 2tp 

Rcxregum,ey dominut dominantium) Qui ti 
tulus proprie 1 foli Chrifto,filio Dei conue- 
nit,totius mundi Monarchae abfokito,8c 
perpetuo:cseteris autem improprie", &re- 
fpectiue\ Adcuius confpeclum exhorref- 
cent omnes Reges, & Monarcha* , nifi ipfu 
hic in tempore gratiae agnouerint,ofculati 
fueriht,adorauerint. 

Tantumdeheroicadefcriptione milita.- 
risprincipis,eiusq; exercitus, adextremu 
pradium depu^nandum aduerfus fuos ho- 
ftes.Sequitur buccinator bellicus,trame- 
tarius. 

Ec uidi imwm Awgf/«w)Minifterium Euan- 
gclij valde contrachun , cxiguum , Sc quafi 
ad vnum reda&um,vt ad vnum Noah,antc 
Diluuium aquae,ita & nunc ante diluuium 
ignis. 

Srrffjffm)folideperfiil:entem,permanente. 

I?iSo/c)Chriflo,invera doclrina Euange 
Iij,&iuitificationis, catteris flexiloquis fo- 
phiil:is,mediartinis,perfuncl:orijs. 

Ip/cc/4W^«/0p r3s ^icauit,Iibris aeditis do- 
cuit.' 

Vocc mrf£.*u)confl:anti,forti,& fonora. 

Tticcns omnibut auibut^medio calo uokntiBm) 
Coruis,harpijs,daemonibus, aut fpiritibus 
vaflatoribus. 

Vcnite^ongrcgnmini^dcccnam magncm tkfl 

P 



220 APOCALYPSIS 

Ad extremam, horrcndam, Sc excellentem 

ftragem hoftium Dei,Chrifli,& Ecclcfiae. 

Vtfiktis) deglutiatis ad tartarea vifcera. 

Girncs) Carnales,dcfperat^, fcelerate\, Sc cx 

confefTb impios,ex quib? emigrauit Spiri- 

t? fancl9 ? q U i carnalia fapiutjocuftasinfer 

»ales,Apollyontis familia. Karmagedon. 

Regum t tribunorum 9 fortiwm 9 equorwm , er e- 

quitum, omnium UbcroWfnyCr fcruorum pufillo 

n:m,cr.»n^nort»n}omnisgeneris,gradus,& 

conditionis impiorum, pariter impcllen- 

tium, Sz obfequcntium ad impietatem, pa- 

rum aut multum peccantium, quotquot 

funtin eadem focietate. 

Er)ab dtera parte hoflium,regem cceli 
impugnantium. 

Vidi)ty^\co achi angeIorum,in fpiritu. 
Bcjiiam) Apollyontinum monarcham. 
EtRecjes fcrttOconfasderatos eius. 

Exercfm/jeori/)quotquotfunt*defamilia,5c 
focietate Apollyontis, d fingulos ordines. 
Cogregatos) coiu&is copijs,5c virib^omnib. 

J^dJ^ienduri^r^lium )jliud eoorejnum» 
pertres tartareas ranas concoaxatum, ad 
Apollyoniimu ca?dc,& fanguine defenden 
du inquo occidenturduo Teftes Chrilti, 
Iuge_auferetur, 3c Aborninatio rcftituetu f 
**Dan.i2.Apo.n.i6.temerario aufu agendu. 

Cum HlOyquifedeBatin f<}«o)aibo.cum Chri 

fto 



CAPVT XIX. 111 

fto,regeiTgu,ceJefti,diuino,fup.defcripto. 

Et cwm cxercitu eiM)cuin omnibus Ange- 
lis,&Elecl:is. 

Et apprahenfaeft) ab ipfo Heroe Chrifto, 
vi6torc,inextremo conflichi. 

Bcs^O^uartapofterioris dominationis, 
creatura Angcli Abyfsi Apollyontis, cum 
mTioc prxlio occifisTeftibus Cnrilti,qua~ 
fidepugnatopliogaudebit Sc tripudiabit. 
Sup.n.cu dicet pax,fecuritas > & tuta omnia 

Efa<m/pp)Bcitiaimperia]i,incadcmfo. 
cietate,&: confcederatione. 

P/cwtioprop/je^) ApoJIyon,angeluS tarta- 
reus,MercrrixBaby'onica,ipfi Beftix inc- 
cjuitans^iplamflectens, Segubcrnas inhoc 
praelio,cumomnibus fuis membris,!ocu- 
ftis,fophiftis,mcdiaftini s,hypocritis, Scc. 

Qui fccit figna)fortcs perfuafioncs cx ver 
bo Dei, falfo citato,ad defendendam Eccle 
fiam catholicam. 

Coram ip/i)Beftia,quarta, pofterioris do 
minationis. ' 

Quibus feduxiOpcrtuaCitjn errorem ptraxir. 

Eo5)non omnes,exceptis Electis,omnes 
tamen. 

Quiacceperunt charaflerem Be$i<£) certam 
& externam notam , &reformationem , ad 
profcfsionem,quocIilntdefamiiiaBeftiaj« 
Et adorauerut unaginc «W)forma imperij,cui 

P z 



ZZZ APOCALYPSIS 

pra2{idetApollyon,appellantes,vcncran- 
tes,ciq; obedicntes, vt fanclo , diuino , & a 
Deoinftitutoimperio, ciimfit tartarcum, 
& ab Apollyonte, Angeio abyfsi inftitu- 
tum.Sup.13. 

Vuujnon interueniente mortecorporaH, 
praecipitanter, vt factio Chore , Datham & 
Abiram.IrgoBeftiailkjnan e}>itvfq qead 
extremum * 

Conieftifuntbiduo)BciYia. , ScPfeudopro. 
pheta,feuMeretrix,cum omnibus vtriuf- 
que membris,focijs s affeclis, familia, & fo- 
cietate. Sophifbis , fycophantis , mediafti- 
nis,perfunc~t.orijs,&c. 

\n Stagnmn ignii) in mare tartareum , non 
aqueum,in quo fubmerfus perijt Pharao, 
cum fuis j£gyptijs/ed in mare igneum. 

Ardensfulpburt) vrentifsimo igne , ad ty- 
pum Sodomaein mari Afphaltico. 

fttenjuJetrOhyvociitx , falil Chriiliani , 
qui clicent Chrifio,Domine Domine,non- 
nenominetuo prophecauimus, daemonia 
eiecimus,&virtutes multasfecimus ,cora 
te edimiiSjtua Sacramenta admmiitraui- 
miiSj&participauimusCnonne verum tuu 
Euangelium profcfsi fumuscac ftrenui fui- 
mus in inquirendis, damnandis,& excom- 
municandis haereticis, puraqiuEuangelij 
doctrina defendenda? 

Occifi 



CAPVT XTX. 225 

Oecififuntfilddio) Acuto t $cCeucro ^eterne. 
damnationis verbo,fententia, decifione,& 
ludicio. 

Sedcntitfupcr f^wo)n)album,Nubem,Cliri 
ftiiudicis. 

QwiprocttJff?xoreew*)pronunciandoiu- 
dicium.Difcediteameomnes vos malio- 
perarij.Coaxantesranae,iteuos maledi&i 
in ignem aeternum, qui paratus eft Diabo- 
lo & angelis eius. Euangelium ore fonui- 
ftis,virtutem,feu effe&um eius abnegaftis, 
fratres veftros odiftis,he/efeos damnaftis, 
anathematepercufsiftis,officijs fuis exui- 
Ilis,8cc.Pfal.50.Matt.7.25. 

Et omnes dM«)Corui,harpi3e,'cacod3emo- 
nes,corripiebant,& vorabant proftratos 
impios. 

SaturaU funt cdrnibm eorum) torquebant 

eosadfaturitatem. Vermis eorum,eosar~ 

rodens,non morietur, Sc ignis ira: 

Dei,non extinguetur.Tan- 

tum de Apollyonifmo. 



5 



F 

JD 1 



ZZ4 APOCALYPSIS' 

C A PV T XX. 

9e JMdhometiJmitemvore±fu£ 
ce j?ione&f lne. 

T)tranfitiue adMahometifmi defcrip 

_,tionem. 

Vidi) oculariter,in fpiritu. 

Atf#e/Mtt)myftagogum Chrifti , Chriftu. 

p efcendentem de ccelo)snc arn atu m . 

Habentem clauem abyfii)ap ortioncm infer- 
ru,&rnortis. 

E£c4fc/tem)vicloriam,&conftruc1:ioncm. 

MrfgfM»01ongam,latam8e denfam, for* 
tem.refpeclu hoftis conftringendi. 

ln manufua)potcQ:ate. 
J&f dpprthendit) m i (To. S p i r i t u fan c*l o, Sc p r^ 
tlicato Euangelio in omnibus gentibus,ab 
i) aZu / V?< rogatogentilifmofvfq; ad Conftantinum 
^fvSr*^ con uerlum. 

JDrrfco«c»t)iminane,virulentu, Sc violentu. 

Serpentem iflttttOpraeinfignem,non vulga 
rem,fed infamatu finuofuin, & flexuofum 
illum,-qui primos parentes feduxit,3clabe- 
fecit inparadifo. 

Anticjuwm)zh exordio mundi, aprimo lap 
fuangelorum. 

QW(cflDw6oIiw)caluniator, flexiloquus 
fophifta,maliciofus,& finifter omniubene, 
Sc dextr£ dicloru & factom Dei interpres. 



CAPVT XX. Zlf 

Ef S<rt&4/M*)aduerfanus, &perpctuusho 
ftis Dci,Chrifti,&Ecclefix, 

Ugauitfy eum) conftrinxit,abrogato gen- 
tilifmo.fcu idoloiatria gentili, ccfTan te mar 
tyrumoccifione. 

Millc annosyiniuo fafto ab eius ligatione, 
feu gentilifmi abrogationc,* tempore vni- 
ucrfalis Chriftianifmi, tepore Conftantini 
magn i, Anno Chrifti circiter ; 1 5. 

Deieeit eum in dby(fum } occluFucj; cum, &ftg- 
muitfupcrewm)ne vnquam emergeret. 

NefeduciitomncsGentcs) per idololatriam 
gcntilem,neue occidat martyres Chrifti. 

Dourc confummentur mille rfflnt)_pcft Chri r 
ftianifmnm vniuerfalcm. 

Pofth^coporteteum) Deo ita volente, $c 
permittente, ad caftigandum degcncrem 
Chriftianifmum. 

_ lo^O.ad liberam grafTationejn, j>er Tjir- 
cam f Anno C hrifti circiteftT ffi'. jje qua fo- 
l utione fup.^.aYcj um eft.Sc conlonat hifto 
iaJ forcica ^de_o n gi n e O t n o m an n oru m ♦ 

Modico ffmporf , )reirqj.i6 J Trf6 1 ;annoru vTpj 
ad extremu,&collatione prioris graflatio - 
nis Sathanae, per perfecutiones aduerfus 
primam £ccleiia,aut collatione mille anno 
rum,auib9 eratligatus,quandoquideT26o 
annideftinatifuntAntichriftojSup.Hcui^ 
finiscuhoc Sathana concurrit,Infraeode. 

p 4 



Zl6 APOCALYPJlS 

Ef)deuoluto illo modico tenipore, con- 
fequenter. 

ViA"/fi«)iudiciarias. 
Sederuntc[;fupereM)Chri&us,c\im£\iis Ele- 
ctisMatt.io. 

Et iudiciu/m) extremum. 

E)4tumefr)&Deo Patre,qui non iudicat 
quenquam. 

l//w)Chrifto &Elccl:is, Aft.io. Chriftus 
conftitutuseftaDeoiudex viuoru& mor 
tuorum.Quandofederit Filius hominisin 
fedemaieftatisfuae,fedebitis & vos fuper 
fedes duodecim,iudicantes duodecimTri 
buslfrael. 

Et)confequenter. 

jrzi/Mnfpiritu. 

Amm^)perAngelosrepnefentatas,yta> 
nim as fub Altari Sup. 6. 

Becottdtorum) occiforum,in primis Eccle 
(Iae perfecutionibus , vfq; ad Conftantinu, 

Vropter teftimoniim)datum. 

lefu) quod fit Chriftus , Deus & Homo, 
Rex& Sacerdos anernus,abfolutus & vni- 
uerfalis,Saluatormundi,extra quem non 
cft falus. 

Et propterue rbu/mDefyT&tris, dc Chrifto, 
quod fit cius filius,vnic£ dileclus,quem au 
diamus. 

QuinottddordueruntBeflim) quartam,fi- 

bi diuu 



CAPVT xx* zzy 

\)i diuinos honores arrogantem , in priori, 
&pofteriori eius dominatione,in gentilif- 
mo,& Chriftianifmo. 

Nf^ imaginem f iV)formam , & conftitu- 
tionemidololatriae. 

Nec dcceperunt charaflerem r/W) notam ex- 
ternam. 

I/i/ro/tf/£w/ww)inpublicaprofefsione. 

NccfcinmamSuifuit) in a&ionibus, & jri- 
tibus. 

%euixeruni) confcripto martyrologio, de 
clarati funt fanc*ti,apud Deu viui, & bcati. 

fJt regnauerunt)per fua fcripta, doclrinas, 
teftimonia,vitas,& martyria,Ecclefia Chri 
fti gubernauerunt,adhuc praedicant Sc do- 
cent. Aut viclores tyrannorum, perfecuto- 
rum, peccati, mortis,& fathanac cogniti 
funt. 

Ctm Cfirifto) vero,& seterno rege agnito, 

&fufceptoinvniuerfum,in toto imperio, 

& gentilifmo,tempore Conftantini magni. 

Mtflf dWJoOChriftianifmi vniuerfi, qua. 

uis alioqui Chriftus regnat in aeternum. 

Gf teri mortuortvm) imp iorum ,Chri{lum, 
Euangelium,& Ecclefiam perfequentium, 
contemnentium, odientium , quantumuis 
c § re gij>& pneftantes fuerint , vt imperato- 
res,Prouinciales,prsefecl:i,&c. 

Uon reuixerunt) poft mortem primam, 

P S 



229 APOCALYPSIS 

per bona fuae pictati s teftimouia, Ccd decla 
rati funt impij,in aeternu damnati.Et quam 
uis in dienouifsimorefurgent,nontamen 
ad vitam,fed ad iudicium,mortemq; fe.cun 
dam & aeternam rcfurgent. 

jyoncc confmmare ntur millcilli <wm)Chri- 
ftianifmi. 

Htce&refurreflio prim<Opiorum,poft mor 
tcm corporalem,per bonae fuae pietatis, te- 
it.imonia,perfua fcripta,vitas 8c martyria, 
quibus adjiuc viuunt, pre;dicant,doccnt,& 
gubernatChriftiEcclefia,vtHabeL,Patres, 
Prophetae,Apoftoli, &Manyres. Secunda 
auterefurreclioeritrcalisindienouifsimo, 
quandorefurgentadvitamaeternam. 

BeatutiCrftnclM c/£)Gratulatoriu epipho- 
nema eft ? pie' rnortuorum,quamuis crudeli 
terinterfeclorum. 

Qui haSet partem m refurrcclionc pfma) qu i 
habetfuaein Chriftum fidei,ccnfefsionis, 
&conftantiae,bonateftimonia. 

\n ijs morsfecuttda) quam poft refurrec~Ho- 
nem vniuerfalem,iudiciumq; Chrifti extre 
mum,ad pcenas aetcrnas damnati, morien- 
turomnesimpij. 

Nonhabetpotcfatem^cttc&umyim, Sc o- 
perationem. 

Scd erunt Sacerdotes D«,cr Chrifti) quo d mor 
tifkata carne, fua ipforu corpora pro Deo, 

3c 



CAPVT XX> ZZp 

&Chrifl:oobtuleruntadfupplicia,pre;dica 
bunt&laudabuntDeum,Sc Chriftum. 

Regnabuntq; cum iUo)ln Eccleila, totoque 
Chrifl:ianifmo,perfuafcripta, doc~trinas,vi 
tas,&martyria. 

Mitfe<fWio*)libero fcilicet, & no impugna 
toChriftianimio.Quamuis alias Chriftus 
regnat in acternum,fed in medio inimicoru 
fuoru,fac1:oinitio, atempore Conftantini, 
qjuandq quoq; fimul cceperuntteporaAnti 
chriili,i26o.annoru,qviefimu lc6curruti n 
diem nouiisimum,judiciumq; extremum. 

Pbjtcjuam autem confummatifuerintmilletlli 
iwH)libn,& vniuerfalis Chriftianifmi,circi 
ter annum Chrifti 1 3 15. 

Spluetur)hm dudumfolutus/upra.^. iu- 
benteDomino. 

Sathanas') avcrtus Chrifti,&EccIeiiae: ho- 
jftis ^exagitat orSa racenorum , & Turco ru,*^f 

Ve carcerefuojquo claufus latuit. 

Exifyr)dataperDeumlibertate,adcafti- 
gandum degenerem Chriftianifmu £rodi- 
dibit in publicum per M ahumetum. 

Vtfeducat)h\Gs,8c plaufiblliDus argume - 

tJsinftiget,inflamet,exagitet,&impellat. 

Gentes) extrzEcclcCmn populos Sarace 
nos,Turcos,Tartaros,Mofcouios. 

Q&sfuntfuper quatuor angulos terre) orien 
talismamin occidente graflatur Beftia cu 
Meretricc,autpfeudopropheta, 




230 APOCALYPSIS 

Gog ZfMagog) tentorios, iuxta primam 
originalem,& auita appel!ationem,Ezech. 
$8. Gen.io. Schytae,Tartari, Getse, Turci. 
Secundum alios refidui ex captiiiitate Ifra 
elis^hon reducli,au>reduces in patria Cha 
naan,foluta captiuitate BalsyJonica. 

Vt congregeteos in pralitm ) aduerfus de - 
generem Chriftianifmum caftigandum. 

Et afcenderunt fuper latitudinem terr<e) onen 
talis,quam Turca & Tartarus plurimapar- 
te occupant. In occidente graffatur Beftia 
Apollyontis.Ita vndiq; premitur Ecclefia, 
inhis extremis,&periculofifsimis tempo- 

l'#WJ4w 

Ac obfcderunt cahya fanclorum 9 ciuitatemq; 
dilcclam) Rcclefiam Ele&orum , vbi fonat 
vocale verbum Euangelij,cum vera Sacra- 
nentorum adminiftratione.Ita,vtplan^ a- 
clum effe appareat cum Ecclefiapermitten 
teDomino, pericula venire ad extremum. 
Moc faltem eft reliquum^E fffc&^ Og -zq » 

At ignU a Deo 4e cozlo defcendit , ac deuorauit 
ras)tototliluuioigms,vtSodomam,&:Go 
morrham, vtpriorem mundum diluuiojk 
quae.Hic erit finis Turcorum.^Jfc^OaS^W- 

EtDiabolut) calumniator, Sc maliciofuS 
verbi Dei interpres per Mahometum. 

Quifeducebat eos) talfis argumentis,& do 
c!rinis,ex verbo Dei collcctis , qui inftiga- 
uiteos. Deic- 



CAPVT XX. 23I 

Deiettuteft infiagnwm ignis,cr fulpSurti) 
perpetui,& vrentifsimi incendij. 

Vbi er Beflia) quarta,er Vfeudopropheta) 

Apolly6,McrctrixBabylonica,&Sophifta, 

Crwc/dfcwntar)torquebuntur morte fecuda. 

Dietc notfc)perpetu6,&indefinenter. 

\n fecula feculorum) in omnem seternita. 
tem, quod eftvalde horrendum.Atq;itae 
mcdio fublatis impijs, ipforumq; inftigato 
nbus Diabolis,flnis erit omnium tribuia- 
tionumEcclefisejfequeturaeternafeliciias. 

EO tran fitiue ad iudicij defcriptionem. 

VidiYm fpiritu,typic^, Angclis itaremrc 
f c r e n 1 1 b u s aft u com i c o . 
" Thronum magnum) fedem iudiciariam , in 
vniuerfum confpicuam,Tribunal. 

Candidum)Nubem, iufticia;, a^uitatis,& 
veritatis fymbolicam, abfq; iniquitate &c. 

Et fcdamm fuper cum)iudicem extrcmum, f 
Angelum myftagogum,Chriftum in maic- 
ftate fua referente.ludicij pars prima iudex t 

A cuius confyeclu) fulgenti fs .■ lno. & feu e ri f * 
fimo,diuerforefpeclupiorum & impioru. 

fugit cozlwm etterra) perit, iux t a prima cre a 
tionem ,ig n e totus mun dus c onflagratus , , 
mutabitur in aliam propnetatem.2.I J et.$. Gcn.g 
peritfchema, forma, & propnetas mundi 
nuius.i.Cor.7.Ignisante ipfum prxceoer, 
Sc infiammabitcircunquaqi inimicos eius. 



Z$% APOCALYPSIS 

Pfal.97.Aut omnes pariter Angeli , Sc Ho* 
mines cxtremifcentad huius iudicis con- 
fpe6lum,quianonfccundum vifum &au- 
ditum,fed fecundum cor cuiufq; iudicabit. 

Ncc/octtf inuentus cft eii) Prae fuigore,& iria 
ieftate eius.folam longe fuperante,aut pla- 
n£ mutabitur totus mundus, Pfal.i o 2. aut 
nemofuainnocentia, & iufticia perftabit, 
fedfolafiducialefu Chrifti. 

Xcuidi) Angclis ita rem referentibus. 

Mortao$)excitatos, iudicandos, pro par-. 
tefecundaiudicij. 

Vujlllos c?'m^05)ratione3ftatis,ftatur^ 
Sc donorum , «Me p :ispijs , qui in iudicium 
non venient.Ioan.5. in vniuerium omnes, 
aconditomundo fepultos,etiam vterinos 
intantes.^uicquid mortis, idem & refurre 
ctionis particeps erit. 

Stantes corm Beo) ^portet nos omnes fi 
fti,coratribunai Chrifti. jftxceptis pijs, qu i 
in iudicium non venient,nec iudicabunv 
tur,fed fedebunt cum Chrifto , pro iudicio 
impiorum.Ioan.3.5.Matt.i9. 

E0p ro tertiaparteiudicij. 
^Li' 6rfliudiciarij , vnde pronuncietur iu- 
dicium,nequiscogitet,fufpicietur,autin- 
cufet iudicem,deconfi6tione criminis,fed 
Vnde conuincenturRei. 

]Porr6,hi libri non funt ab alijs conflcT:J,<5c 

fcripti, 



CAPVT xx* ^35 

fcripti, ne quoq; quis cogitct pro fauore, 
autodioplns,minusu^,aut fecus fcriptum 
efle,geilum (it , fed a quolibe t, quiq; uii, in 
fua confcientia, iecundum folida cuiufq; 
cogitata;dicta,& fa&a contra Deum,& pro 
xi'iium,quxnemofibiconfcius negarepo 
teft,pro!oco,tempore,&caufa,exordine, 
vt in certo rationario,apud quenq, refcrua 
to,{crip ti, haclenus claufi, incogniti , apud 
quemJiBetfuireferuati. 

Apcrti funt)ln vniuerfum omnibus ex or 
dine recenfiti & lecli^de fingulis dichs & fa 
c~lis,teifcante, autexcufante propr ia ipforu 
coTcientia,l,«XVt omniu cognitione,con 
fcnfu,& iudicio,& defaclo conimonftrati, 
& cunuicli^adpiorum initantiam iudicen- 
turacdicant,iufl:usesDomine,&recT:uiu- 
| .cHciumtuum.Mat.i2.Amenclicovobis,rcd 
I dituri funt rationem, &c. 
" Fiorum autemiibri,nonapericntur,quia 
ipiorum peccata,& crimina,funt cu aduer- 
fa parte offenfa tranfacla, per Ghriilum re - 
mifia & abioluta.Matt.5. 

EOtranfitiu^abimpijsiudicatis,adpios 
abfolutos. 

Aliut Li6fr)l!cdorum, qui cit vnicus,a 
Dco fcriptus. 

QmiiWmmmm) eterne, antc mundu c on 

.-ditu ex o mnipotenti fcientia Deif cn^t •>, 

• in haec verba. ^ui credit in Filiu,no vicicbit 

niorte,quino creditin Filh3,iraDeima'. let 



jtJ4 APOCALYPSIS 

fupipfum.Deu.i8.Ioan.$.5.Mat.28.Mar.i6% 

Qvd credit,is fidem operibus Charitatis 
crgaDcum& proximu declarat. Quincn 
difigit,manet in morte,non habet vitam m 
fe manentem.i.Ioart.^.i.Cor.i^Matt.}. 

EOpo& a p ert ° s hbros confcientiarum 
&vitae. 

Morr«O mort i seternsc defcinati. 

ludicabantur)hta decifiuafententia,ex li- 
bris. 

luxta quodfcriptu/m cratin USris) c onfcien - 
tiarum,&vitg. 

Secundum opera eoraw) teflantia impieta- 
tem eorum. 

Ef) t ranfitiue\ p°ft iudicium hominuiri. 

Mare dedit mortuos fuos:mors er wfernut de* 
deruntmortuosfuos) Eflperiphrafis vniuerfa 
lis refurreclionis vniuerfse animatae creatu- 
r22,terra,mariq; propagata^. 

Ef iudicabantur t quif(j; (ecundwm opcra ipforu) 
vindicataomniiniuriaillata&:paffa,direp- 
tisq; omnibus litibus , ne quid iuperfit que 
rela?. 

Af$,Mon, er I«/b*nwO vt vltimi hofles.i 
Co.i5.ErFecl:us cum caufa,Sathan cum om 
nibus peccatis Sc morte. 

Comefti funt in ftagnum ianis) seternae dam» 
nationis,nequid nobis iitin potterumab 
his periculijSc metus. 

H*c 



CAPVT XXI. *3? 

Htfc eftmors /fc«n<k)32terna,corporis, ani 
mae,& fpiritus impiorum,finc omni fpc re- 
uiuifcentia?,& redemptionis,pra*cifa omni 
gratia. 

Etfi quis non cft inuentus in libro uit<e fcriptw) 
Chrifto non fubditns, fcd ipjG aduerfus^Sa- 
than, &quifq; impius,fieticabellumpedu 
cius.Pfal.no. 

ConieftM eft in Stagnu/m $«w)aeternae dam- 
nationis.EpiIoguscft,cautionis caufa to- 
ties repetitus,vtintempore gratiae,fimus 
gratise Dei ftudiofi,in Chriftum credulij Sc 
proximis chari, & beneuolentcs. 

CAPVT XXI, 
7)e atema feUcitate Ecclejia* 

ET)tranfitiue* , & continuatine , ab hu- 
ius vitae miferijs, ad aeternam felici- 
tatem. 

Vidi) in fpiritutfxerangelos oftenfum. 

Ccelam nouum y tenamq; nouam) Eadem in \ 
m at e ri a, 1 1 i «|p foy»a»& ptteprisiftte muta- *x 
ta, & innouata. Confequcnte|fub totius^ 
comprehenfione,omnium creaturaru coe- 
leftium,&terreftrium mutationem,& in- 
nouationem ad alias proprietatcs. 

Pn;««m cnim c<xlwm 9 frimaqiie terr a)totus 



2^37 APOCALYPSIS 

mundus iuxtaprimam crcationem,confti- 
tutioncm,8c vuim. 

TrAnfijt) iuxta diclum Chrifti, Coelum 8c 
terratranfibuutMat.24.8cPfal.79. IefT. 6$. 
66.Aliud ccelum, aliamqj terram expe&a- 
mus in qua iufticiahabitabit.2.Pet.$. 

Et mare, non eit ampUut)tale, aqucum , fed 
igneum & fulphurcum ftagnum,in quod 
Beftia,cuPfendopropheta, Gog &Magog 
cuSathana,viuipraecipitabutur,fup.i9.20. 

EQtranfitiue' a totius mundi , omniumq; 
crcaturarum mutatione & exornationc^ad 
^loriam filior um Dei/ub im a ginc nouae J f 
rufalem.Rom.8. 



Ego Iodmje?)nominatim fe exprimit, prop 
ter fequentium attcntioncm,& fidem. 

V£Jr)oculariter T i nfpiritu. . 

S<tnftam)Deo, diuinifq; laudibus, & cul* 
tibus deftinatam,ab idololatrijs gentium 
fegregatam. 

C/#/te£em)politiam,ciuiumfocietatem > & 
communionem, iuxta decente gubernatio 
nem , fuo quolibet ordinc , & officio , non 
commiftam,.& tumultuaria confufionem 
Babylonicam. 

lerufalem nouam)non illam vetcrcm , ido- 
lolatrica,avero Deo defeclxicem,prophe- 
tarum interfecTxicemjtoties aBabylonis,& 
Romanis vaftatam,cx tcrreftri materiaex- 
traclam,Sed Defccn- 



capvt xxr* 237 

^c^endentemdc calo)cx. fugernjs rcnata. 

A Deo p*r4tam)eleclam ante mundi con- 
(litutionem. 

Sicut Sponpro)qu«e omnium eft ornatifsi- 
ma,iuxtaparabolam regiarum nuptiaruin 
Chrifti & Ecclefiae,ex eius carne & ofsibus 
sedificatam.vt Heuam ex Adam. 

Ornatam) omnibus fpiritualibus donis, 
bonis,Sc ornamentis,omnia excellenter. 

Viro/Mo)fponfo,Chrifto,eiufdem carnis, 
fpiritus,fortis,focietatis,vita?, conformita- 
tis,haereditatis,Sc naturae. 

Etaucliui uocem magmm^decctlo diccntem) 
vocem Dei,quae per Euangelium vndequa 
queintoto mundo,quamlate > patetcceiu, 
exauditur,de vitse aeternae proprietate,qu£ 
fequitur. 

Ecce)attende,8c obferua aeternae felicita- 
tisdefcriptionem. 

Tabernaculwm) cohabitatione focietas Sc 
vnio. 

X>eicum bominibut)ehc\:is, quae hic in ver- 
bo,fide,fpiritu,Sc Sacramentis inchoatur 
diurduetamen,tunc autem perficieturin- 
diuidue,iuxtatypum Chrifti,in ipio totali- 
ter,in nobis diftributiue\ 

Etbabita&itcum e/$)infeparabili communi 
catione,vtdiuinitas cuhumanitate Chrifti 

£t ipfi populut eiwenmt) eius cultui, de* 

CL* 



Z3& APOCALYPSI5 

diti in seterna dilectione.obedientia, Sc rc 

uerentia. 

Ip/r Deux cwtn eis t erit e orum D?«Opcflefsi- 
ueVmrautabiliter,3cinfeparabiliter. 

Et)Ad cumulatiorem aetems beatitudi- 
nis dcfcriptionem, per contraria collatio- 
nis occupationeiTijde nunquam huius vite; 
miferijs Sc calamitatibus,pcr nullas contin 
£?ntias 5c accidentia iterandis. 

AbjlcrgetDeutcmnem lachrymam ab oculic 
for«w)ge(lufolidae,& setemse confolatio- 
nis,polllongas,multasqi huius vitsemi. 
ferias. 

EOprima nominatione. 
Mon)qu£ omnes homincs exterruit,mul 
tascji cxtorfitlachrymas. 

Ncw cr/rw/f ra)quia ablata caufa,ceffabit 
erYectus,ablatopeccato, definet omnisca- 
lamitas. 

Nc<£ luftuSydamor, ncq^ dolor erit ultra) quse 
ex peccato,morbis Sc morte,alijsq; contirt 
gcntijs,& Hagellis Dei acciderunt,Scinrli- 
gebantur. 
Qu£prima abierunt)ln huius vitse tepore. 
Et dixit , qui fedeSat in throno)Dcus Pater, 
tut Chriftus iudex in gloria,aut eius myfta 
gogus Angelus, pro authoritate & fide fc~ 
quentium. 

Ecce)attendc,Scmeditarefequentia ino- 
pinata. Noua 



CAPVT xxr. 23? 

HoUifacioomnia)Cx\um,8ctcmm,8com 
niain eiscontcnta,Sc propagato^, refufci- 
to,& renouato,ad ^ternitate^ vt volupc' fpc 
clentur in aeterno Sabbatho. 
Btdixitmibi)lohznni fpe£tatori,& fcriptori. 

Scribe) vtcertum.&dccretu Dei verbu. 

Quia b&c ucrbd) de omniu renouatione. 
Jciddia CT uerafunt)in efFe&a demonftrada. 

Dixitcfc miSi)\oco totius Ecclefiae, vt fcri^ 
berem, praedicarcm,3c teftarer. 

¥aclumcf;eft)z6kum, confummatumq; eft, 
quicquid ab aeterno deftinauit , dixitquo 
Deus de Creatione, Redemptione , & Re- 
nouationc omnium Creaturarum. 

Ego /awi«cr«) iatio 8c confirmatio eft 
antedic"torum,cgo fum initium Sc finis,cau 
fa 8c efFeclus^fimaamejuuT^c terminus om- 
nTum^xjne^p^me^&jn me omniajlo.ii> 

tyoj^nTiJcu^niihxcxtcrna gaudia. 

"Dabo de fonte aqu£ uitdt) vberrimae fluen- 
tis,Scnunquam deficientis gratiae. 

Gratis)cx gratia & beneuolentia,fine pre 
cio,& merito. 

Q^iwcmt^q ui perfeuerauerit in Verb o 
8c fide,cjui fuperauerit Satha«*,carnrs , 8c 
Munditentatlones. 

. Vofiidebit omnia)vt propria, vt liber 8c po- 
tens haeres Dei,cohaercs Chrifti. 

ErojlffiDfwOqualvnicd colat, 

Q-i 



1 

240 AV0CALYVS1S 

Ef ipfe erit mihifilim)mex naturje , & glo- 
riaeparticeps,h£rcs,pofrefTbr, & Dominus 
creaturarum. 

Timidis dtitan)Scquknr cathalogus per- 
ditorum.Timidi funt,qui huius vitae metu, 
non audent Chriftum , eiufq; Euangelium 
palam profiteri, de quibus Matt. 10. Quem 
mei puduerit,qui me negauerit coram ho~ 
minibus,eius me pudebit,eumque negabo 
coraPatremeo,& Angelis. Qui carnisme- 
tu,fpiritus coftantia fuperauerint,vtPetr9 
&alijAp®ftoli,dehis hic non dicitur,fed 
qui pcrieuerauerint in mei abnegatione. 

IncredulU) qui non totam fuae falutis fidu 
ciam.in me collocant,fed fidut fuis mcritis. 
£xecrdrj5)abominatis pr^ flagitioru fgditate 

Homicidis) perfecutoribus miniftrorura 
Euangelij. 

^cortato^uj ^comrixon fci enti am in fc s 
leraruentibus . 

Vene/:cw)fathanae confcederatis. 

Idofokm'5)Sathanam inidolis adoranti- 
bus,fui cordis idolum metu,amore,&fidu 
cia colentibus,verum Dei cultum in quam 
tiis creaturamtransferentibus. 

Ef mettdrfctto) confciam veritate abnegaa 
tibus. In vniuerfum, Sc generaliter omni- 
bus, non leu iter ex fragilitate carnis, 8c prae 
occupationfSathanj pcccatibus,& ^poftFe 

ujopce* 



cAPvr xxi» 241 

mo posnitentibus. Sed contra_c pnfcicntia 
i n voluntaria fc elera ruentibas, obftinat^ 
perdiKa^tibus^^ abij- 

clehtTBu Sj^ 

Varscorum erit inftd$no ardenti igni, &ful- 
phure)ln quod conijcieturBeflia, Pfeudo- 
propheta,Sathan,Gog & Magog, Mors, Sc 
lnfcrnus,fimul aduerius Deum, Sc Chriftu 
obftinati hoftes. 

Qu&cft mor$/ecMM&)infinita,& aeterna, qua 
nullafequetarvita,viuificatio,&redeptio. 
Quamuis Origenes ex his vniuerfalibus, 
Eccenouafacioomnia,exDeo,pcrDeum 
& in Dcum omnia.Mifericordia eius,fuper 
©mniaoperaeius.Dominusdeducitadin- 
feros,&reducit.Ite,exente,&Vno, exquo 
prodeunt,& in quod rcdcunt omnia,colli- 
git damnatoru aliquando forc redemptio - 
ncm,poftaetcrnas (nobis indefinitas, foli 
Deo,fecundum qualitatem & quantitatem 
peccati determinatas) penas. Sed de his no 
ftr um non eft definire,dum eorum nullum 
cxtat expr cf mm vcrbum Dei . 

E^)tran(lendo ad nouam narrationem. 
Vem^dmOmiflusaDeOjVtmeextremaq; 
Ecoiefiam doceret veram felicitatem , qua 
mundus pro fabula ridetjpfo faclo , totaq; 
vita,pro confolatione & conformatione af 
fli&ifsimaeEcclefiae,tunctcmporis. 

V/«(*)faltem reliquus. 

Q~4 



*4Z APOCALYPSlS 

Defeptem Aflgelw) Euangelij. 
Htbentes feptem phkLs , ple nts feptem pk~ 
$is nouifiimis) Strenu^ Euangelium,&poe 
nitentiam docentibus,fceleratumq; mun- 
dum & Apollyontenide fuis peccatis argu 
entibus. Cacteris intermedijs,flexiloquis, 
perfun&orie* &expraefcripto Apollyontis 
docentibus. 

Locututfye$tmecwri)Yoca\c verbum,qua 
A uis proptervcros miniftros valde' contra> 
^ ftum ,tamen ad extremum fonabit^firo vo 
V V"^-K5«mrvfq; ad confummationem. 
rC^lL>&hy Vewf)feorfuma vulgo impiorum. 
' /wTw W^ 1 Oftendamtibi) & per te , tunc temporis, 

Jfr wH^fiZZilt Sponfwi)EccIeiiam,cuiusinhacvitaper 
^Jtb^'* 7 /H/Verbum^&fidcmfacla funtfponfalia,& in 
^/yt^^t^^. uitationes. 

Agni) Ghrifti,pro fua fpoftfa,Ecclefia, im 
molati. 

Vxorem) inxterno coniugio,indiuidua- 
que copula. 

Acfu&ulit me)non loco motiu£, in corpd 
re,fed 

injpiritu) alia,prseter praeiacentia, fpe- 
ftando. 

inmontem mdgnum rydltwm ) vt appare. 
bat,locum demonftrationi , & contcmpla— 
tioniaptum.|piritualitcr,hic mons mag- 

nus 



CAPVT XXK 245 

nus & altus eft Chriftus ipfe,in ipfo^rjrofpi 
cimus futuram fclicitatem seternam. 

OJlendit^ mihi)nunc in aenigmatc, fpecu- 
lo,&imagine,donec rem ipfam fruitione 
percipiamus. 

Owtefrm) ciuium focietatem, ordine di- 
fpofitam. 

M^«<tWf)longam,latam,&al,tam,multis. 
que ciuibus repletam,fupra omnes cogni- 
tas,& vfitatas ciuitates longe* prasfigniore: 

Sunclamlerufalcm)vero Deq eiusq; cultui 
dicatam,a caneris gentilibus ciuitatibus f« 
gregatam. 

Defcendentem aVar?o)aliam ab ea, qua» in 
terra conftru6t.a,& deftru&a eft. 

A Deo)non ab hominibus extru&am, er- 
go longe 4 ornatiorem.quam vll$ terreftres, 
&quamiIlatypicafuit,cufuitornatifsima. 

Uabentcm claritatem Dci) quam D eus ipfe 
habet,iuxtaimaginemDei. ^uaecunq; hic 
dicuntur, funtpraster humanum excellen- 
tia,vtnqs eorumdcfiderio afficiat,& accen 
dat,terreftriaexanimo excutiat. conftan- 
tiam in huius vitae moleftijs perferendis, 
cius fruitione firmet. 

UumindYC cfaOprimi apparcntia, ilonge 
confpe&a. 

Simile Upidi pYteiofiRimo j4/)E>y .ft)c cru1ci co 
loris,quoapparuitDcusMofi,& 70 fcnio- 
ribus.Exod.Y^» Q^ 5 



244 APOCALYPSIS 

CryjUUb&ntO$c\\ucidi(simo. 

Habebat murum magnum er altum) mnnitio 
nem capacifsimam/olidifsimam &infupe 
rabilem. 

Habentem portat duodechn ) ad promptura 
circumquaq; ingrefTum gentium. 

Jnportisangelos duodecm) cuftodes abho 
ftili incurfu. 

Ef nomina infcripta t duodeclmfiliorum ifrael) 
in quibus haec ciuitas primum fundata eft. 

Ai Oriente 9 porU tres 9 ab Aquilone,port<e tres: 
& Au&ro,port<e tres : ab Occafoport* tres.) yt 
circumquaq; paratus pateat introitus om- 
nibus circumiacentibusGentibus,per qua 
cunq; portam ingrediantur,per quemcun- 
queApoftolum,&miniftrum vcrbi addu- 
cantur. 

Mum ciuitati* habebatfundamenta duodecm) 
quac vicifsim nituntur vno fundamcnto,& 
JapideChrifto,Ietf28.Pfal.ii8.LPet.2. 

Et in ipps,nomina duodecim Apo&olorwm Agni) 
Ciuitas Dei , eft vera Ecclefia elcclorum, 
fundata fupcr fundamentum prophetaru, 
&Apoftolorum, Chrifto angulare lapide, 
citra quod fundamentum nemo potefta- 
liud ponere IcfT8. i. Cor.j. Hactenus dc 
qualitate&forma. 

WquiloqueSaturmeewn) Angelus Dei, ne 
^md cogftemus confi&um fupra rationis 

captum. 



capvt xxr. 24? 

captum,defequenti quantitate ad conue- 
nientem capacitatem Eleclorum. 

Habebdt menfuram armdineam duredm) iux- 
taverbumDei. 

Vt metireturciuitdtem t portdt, murumcfc eim) 
de quantitate,Sc capacitate elecTorum. 

Qiuitds in quddro pofitd rft) vt fit folida , & 
txtenfa in quatuor angulos terrae. 

Longitudo eius tdnUeft 9 cfUdntd Utitudo)vt 
fit omnibus aequalitas in Deo, ne quis plus 
minusue* Deihabeat. Ciuitas pro ciuibus 
mtelligenda. 

Menfut c& ciuitdtcm cdldmo 3 projlddi4 diiode* 
cim milia) Eleclorum numerns nobis infini- 
tus,Sc innumerabilis eft, Deo autem defini 
tus,&menfurabiIis.Supra7.Stadia !20oo s 
faciunti500.milarialtalica,aut575.germa. 
nica.percircuitum,{ignificatio eft inufita- 
t# qualitatis,& quantitatis huius ciuitatis,, 
ad quantumuis praeclaras, Sc magnas ciui- 
tates terreftres collatae. 

Longitudojdtitudo, ty dltitudo dtqudlia funt} 
Deifuntomnes3equaliterparticipes,nulla 
hic eftpraerogatiua, & praecellentia. Item, 
fignificathancciuitatem eflfc capacifsima, 
& inexpugnabilem, intranfcendibilem. 

Et menfut ejl murtm eiut) a denfitate. 

Qentwm quddrdgintdqudtuor cubitoru) nullo 
hoftilimcurfucxpugnabilis,autrjforabili$* 



24^ APOCALYPSrS 

eft fignificatio fecuritatis ab hoftibuf. 

Menfura Sominis e # Angeli) Angelus mcn. 
fus efthumana menfura.Ha&enus dc qua* 
titate,fequitur de materia, omnia humanu 
cxcellcntia. 

EteratjlruSlurdmuriciusJdftis) folidifsimi 
lapidis, ccsrulci , limpidifsimiq; coloris,vt 
fupra & 4. 

Ipfacfc ciuitM) pcr finguk sedificia, & do- 
mos,corporafanclorum. 

Aurum puruvn ) cx nobilifsimo metallo, 
ab omnibus fcorijs defccato , pcr probati- 
uum, vrcntifsiinumq; ignem, crucis , citra 
oinnem ferruginis Isefioncm,vetuftatifquc 
attritionem. 

Similisuitro pwo)pellucido, claro , &per» 
fpicaci,fineobfcuritate,Sc macula vitiat* 
naturse. 

Vundamentamuri ciuitatis, funt omni lapidc 
prra'o/boni<*fa)Vtlapidespreciofi ita& ele 
cli funtpoliti,& virtupfi,quifq; in fuo gene 
re,5cdonisgratiarumipiritus,quorumfe* 
quitur enumeratio. 

fundamentum prhnumjaft>is:fccundum Saphi 
ruiUertium^Calcidonius-.quartu^Smardgdm-.quitt 
tum y Sardonix :fcxtum y Sardiuttfcptimwn^Chry- 
folitm:oc1:auum,Berillws:nonum 9 Topazius:decU 
mum, Chryfoprafur.undecimum, Uyacintus : iui 
decmum, Amethyftus.) Fundaracntum ciui ta 

tis 



CAPVT XXI. 247 

tis DciiEcclcfise,Chriftus cft, do&rina au- 
tem prophetarum,& apoftolorum dc Chri 
fto,eftnobilis,polita,pura,folida,clara,effi. 
cax,virtuofa,& varia,fccundum diuerfa do 
na gratiarum Spiritus in fingulis elec~iis,ad 
gloriamDci. 

Duodecm port£ y duodecm margaritafuntfin 
guU porttfinguU margariufunOVon*. corle 
ftis ciuitatis,& oftium ouilis , Chriftus cft, 
Ioan.io.Idcm &margarita prcciofa.Matt. 
i$.omnibus pcr folum Chriftum patctin- 
greffus in hanc Ciuitatem.Margarita pellit 
venenum,&confortatcor: Chriftus pellit 
pcccatum & mortem,dat Spiritum fanctu, 
& vitam ssternam.Singula; portae, ex fingu 
lis inargaritis,ideft,finguli propheta>,& A- 
poftoli cundcm prasdicauerunt Chriftum, 
faluatorem mundi,iufticiam noftram. 

Vlatca ciuitatis y aurum purwm , tdnqiux: uitru 
pfKMci(iwwi)Platcafcuciuitatis via Chriftus 
cft,iuxta illud Ioan.17.Ego fuin via,veritas, 
& vita. 

Tcmplum autcm non uidiinca, Vominut cnim 
Dcus ommpotens c& Tcmplum ciuta* Agnut.) 
Haecoccupatiofupricxplicataeft,cumin- 
quit.TabernaculumDei cum hominibus. 
Ipfc m eis,& ipfi in eo.Ioan.17.Tota ciuitas 
cft Tcmplum Dci,in quo pcrpetuo fabba- 
tho,&religione coliuirDeus. 



248 APOCALYPSIS 

Nccegct ciuitas Sole er Luna,ut luccint in ca) 
pcrfuasvices,&perfuaincrementa,& de- 
crementa, iuxtahuiusvitae conftitutione, 
in qua Sol & Lunatantum typi funt, aeter- 
naelucis,& Solis iufticia2,Chrifti. 

Namgloria Dci itluminauit eam,z? lucerna <v 
iw«f^Agrirw)nonqu6clhicafpeclabiJisSol, 
&luna,caeteraq;Aftra, tunc penitus, &in 
«ternumpereant,vtqu32 feptuplo eruntil 
luftriora, fedquod maius lumen obfcura- 
bit minus,quemadmodum iam euenire vi- 
demus.DeusPater,&foliuftici£ Chriftus, 
crunteius ciuitatis Lux abfoluta, & quot 
funtSancli, tot erunt Soles refpe&iui ad 
Chriftum:fulgebunt iufti , tanquam Sol in 
rcgno Patris corum.Matt.24. in perpetuas 
aeternitates.Dan.i2.Long£ alia, & excellen 
tioreAftronomia,quamquae nunceft. Na 
vt nunc funt dics terrae, ita tunc erunt dies 
cceli,& menfes.Infra.22. 

Et amSukbunt Gcntci) extra Ifraelem. 

Qu<tferuat<tfunt)exgenti\i{mo, per Euan 
gelium Chrifti,ante & poft eius incarnatio 
nem.Multi ab oriente & occidente recum- 
bentcumAbraham,Ifaac, &Iacob,inreg- 
noDei.Matt.8. 

Ifi/MWWf«fw)inilluftratione,cognitione 
& falutc cius,cseteris in tenebras extremas 
tbiectis. 

AcReg«ferr*)feruati,adChriftum,ciu% 



E 



CAPVT XXI, 24£ 

opulum aggregati, aBeftia,&Meretrice 

abylonicaalienati. 

Affcrent gloriam fuam er Sonorm in eam) 
Chrifto,vtvniuerfali Regi,fuam falutem, 
iufticiam,dignitatem,3caominationem,re 
ferendo accepta,non fuis mcritis , non Bc- 
ftiae,nec Meretrici, vt fupra.17. 

PortteMnonclaudenturinterdiu) Lux crit 
iuftisperjpetua,pcrpetuaq; libertas,8cfcca 
ritas vemndi nullufq; metus ab hoftc. 

Koxnulldcritibi) nulla vicifsitudo lucis, 
&tcnebrarum,fomni Sc vigiliae, fclicitatis 
&tribulationis,vtinhacvita. Lux vtpri- 
mum ex centro tenebraru produtta , Sc ha- 
ftenus xqua menfura cum tenebris reuolu 
ta,Gen.i.2.Cor.4.ad extremu vicifsim oc- 
cludet tenebras incentro mundi , in quib?, 
vtin aeterno carcere, conftringentur dam- 
nati Matt.8.22. 

Nec intrabit in cam quicquam commune) pro- 
,phanum,immundum,extra fidem Chrifti. 

Quodue abominationcmfacit ) Ex confeflb, 
& fcelerate malu,contra mandataDei pcc- 
cans,quod quifq; abominatur. 

Et wcfi<f4cfm)falfum,fi6lum,fimulatu, hy 
pocriticum,fophifticum, quod cu veritatc 
Dei non conuenit.qu^ omnia conijcientur 
in ftagnu tartareu,ne fit metus a pmifti one 
impiorum,qui aeternamfelicitate turbcnt. 
Ni// qui fcripti funt in libro uiu A$m) in 



X+O APOCALYPSIS 

Chriftum creduli, & quotquot funt de fo- 
cietate Chrifti, & Ecclefiae. Hac de ccelefti 
ciuitate,& ciuibus.fequitur dc perperua e- 
ius annona,vnde viuant. 

CAPVT XXII* 

*De alimento tterno, & libri 
conclujtone. 

ET)poft Ciuitatis,ciuiumq; defcrip- 
tionem, fequitur de xterno ipforum 
alimento. 

Oftenditmihi) A n gel u s . 

Vurwmfluuiwm ) primum ponit refocilla- 
tionis pocula,poft huius vitae aeftum. 

Aqu<e uiu<e)per fe , femper fluentis , & vi- 
tam preftantis.de qua Gen.2.IefT55.Fzech. 
4.7.Ioan.4.7.Pfal.23.42. 

Limpidwmtunquam Crijlallwm) fanum, fapi 
dum,& fa!utarem,non turbidum,& noxiu. 

Vrocedentcm de throno Dei, er Agni)*pud 
que cft fons vitae 3eternae,Pfal.$5.Haurietis 
aquas in gaudio, de fontibus Saluatoris. 
Ieffi2. Quippe qui ipfemet eft fonsaquae 
viuse.Iere.2.Ergo vita aeternaerit denatu* 
ra,effentia,gratia, & beneuolentia diuina, 
cttius in hac vita habemus prselibamina, in 

para- 



capvt xxir» *5t 

paradifo typico,in nuptijs Ccenac,in Ccena 
Chritt-i.Eleclishsec aqua verteturin vinu, 
in fanguinem Chrifti. Damnatis vertetur 
in ignem fulphureum.Pfal.io. 74. iuxta ty- 
pum maris Afphaltici, inquodfluitlorda- 
nis.EademaquaBeatis erit falutaris,Dam 
natiseritexitialis. 

In mcdto pUtc<e eim cx utra^ partc fiuminU) 
€uiq; obuium,promptum,& liberum cibu. 

Lignwm)pro arbore,fingulare,pro plura- 
li eiufdem fpeciei. 

Vi><c)Perfe,fempervirens,florens, & fru 
clificans,vitamq; vefcentibus pneftans,iu- 
xtatypumarborisvitae,intypicoparadifo. 
Panis vita? & facramentalis.loan.d. 

¥ercns fruflut duocCenos) multiuarios pro 
cuiufq; defiderio,vtmanna,panis vitse. 

Fermenfesfwgulos profcrens fruflum fum) 
femperrecentem,fapidum,&falutarem. 

Mentione Menfium,indicat totius crea- 
tionis manfionem, Ced in excellentiori po - 
tentia,hic mefsis efttantum fingulis annis, 
ibicritfingulis menfibus,fua lponte,fine 
noftro labore,& cultura. 

Item,vterq; cfus & potio fignificatur cor 
poralis,&fpiritualis,non propter famern, 
& fitim , fed guflabimus , quara fuauis cft, 
Dominus,adperpetuam gratiarum aclio- 
nem, Luc.22. Edetis fuper menfa mea in 



2?2 APOCALYPSIS 

s rcgno meo.Item, Non bibam dc genimine 
vitishuius,donecbibam vinum illudno- 
uum in rcgno patris mei. 

Arborvit^, & vitis,panis vit£,deccelo de 

fcendens, Chrift? ip{e eft. Eius fru6t.9,funt 

cius opera,pro noflrafalute,&vita£tema, 

efTecta. Incarnatio, pafsio, rcfurrecl:io,&c. 

Etfolia arborisfunt adfanitatcm gentium) Fo 

liaconferuantfru&usinperpetuaviridita- 

te,&vigore,perpetua erit mentio benefi- 

cioru Chrifti,de reconciliato Deo,expiato 

remiifoq; peccato,vicl:o Sathana& morte, 

ad perpetuam fanitatem,& falutem omniu 

gentium,hom inum,beatorum. 

Omncmalediftu/m)Szthzn, Serpens, Dra- 
co,Beflia,Meretrix ? Pfeudepropheta, pec- 
catum,mors, impiorum permiftio , vitiofa 
natura,&quicquida;ternagaudiaturbet. 

Non eritampliUi)m ciuitate ccelefti,quern 
admodum fuit in ciuitate tcrreftri.Ecclefia 
ne quid mctuamus & futuris malls,& impo 
fturis vnde rurfum ex hoc paradifo ccclefti 
cijciamur. 

Scd tSronw DeOpatris.er AgnOChrifti. ibi 
fra)frucmurperpetua prsefentia,& tutcla 
Dci patris,filij,& Spiritus fanc~ti , in aeterna. 
eiusconternplatione, vtin perpetua aula 
rcgia. 
Et fcrui cius feruicnt ci ) pcrpctuo cultu, 

prompta 



CAPVT XXII. 2?J 

promptareuerentia,obedientia, laude, Sc 
gratiarumactionc. 

Videbunt^faciemeim) in ceterna praefen- 
tia,fruemur seterno confpeclu,contempla- 
tione & cognitionc Dei,quae eil vita aeter- 
na Ioan.i/.abundantia gaudiorum, Pfa.20, 
Videbimus eum facie ad faciem, & cogno- 
fccmus eum,vti cogniti lumus.i. Cor.13. 

Et nomen eim infrontibmfuis) in publica,& 
Iiberaprofefsione, Sup.i^.A Deo,omnes 
Diuini,a Chrifto,omnes Chnltiani, vt no- 
minis,ita&eius eflentia?,natur^,fapientie, 
iuiliciae, vita^potentiXj&glcria; partici- 
pcSjhicinchoatiue 1 , ibi pcrfectd.quifq; pro 
luo modo,& menfura.Erimus flcutipfe eft: 

Neq; noxeritibi) quaeuis obfcuratio. 

Nc<£ opu< habent candela) aliunde allata, 
autfubminiftrataiiluftratione, cognitione 
&ccnfolatione. 

Neq ; lumine So!k)huims quafi ille Sol scter 
nx iuftici» aliquando deficeret, autpaterc 
tur defcclum. 

Quoniam Domimu Detu iUuJlrabit rw) qui 
eft lumen reale,abfolutum aeternum , nun- 
quam defkiens.non creatu,vthicafpccla- 
bilisSol. 

Et Regnabunt in fecula fcculorum) Eftfinis 
totius narrationis,& auxefis de feljcitate 
jetcrna , quafl dicat , Nos huius fan&i, 

. R 2 



2,54 APOCALYPSlS 

coclcftisqi ciuitatis ciucs,8c domeflici ci 
in hac felicitatc npn tantii viuemus, Sc frue 
mur ea,vt angeli,& csterae animatac creatu 
rse:fed vt fili j, & haercdes Dei , cohseredes, 
Chri{li,regnabimus cu Deo Patre,Filio, & 
Spiritu fan&o in pari gloria,felicitate, liber 
tate,& dominio, inlibcra& vera fruitionc 
5c vfu omnium creaturarum,prompta earu 
obfequcntia,& obedientia , secjue vt Deus 
ip r e. EO pofl abfolutam Apocalypfin , feu 
reusiationem. Dtxit mihi) Angelus myfta- 
gogusprocommendationeLibri. Uxcutr 
fc<r)totius Apoca!yp(is. Yidrtu er uerafunt) 
vt caetera oracula ,in erreftu experienda, 
non pid medi:ata,aut confi&a, Apocripha. 

Domum cnim Demfanclorum prophetaram) 
Ratio, pro contirmationeab eius authorc 
Dco.qui veteribus prophctis fua oracula 
reuel auit, id em. Mtjit Angeiwm fuum ) my- 
ftagogum,cum cietcris acloribusiergo pa 
n authoritate &iidehxc oraculahabeatur. 

Vt ojienda'et jeruts fuis) miniitris verbi. 

Qutoportsatjicricito^) ab hinc continut 
fucceisione. 

Ecce uenio uclocitcr)ad cxecutioncm. 
Bc^«0^ c 'i x ,fanftus,fortunatus,& falu? cfh 

Qwuw/rc?Jif)obferuat,in meditato habct 

Vtrbaprophcti£ hbrihum) de Chrifti & 
Antichrifti concrouerfla.De forma & fortu 

na Ec- 



CAPVT XXIK 25*5 

naEcclefiseextremx,vt maneat conftan* 
in do&rina Chrifti , nc feducatur ab Anti- 
chrifto,8c pereat cum ipfo.Epilogus conue 
nit cum Propofitione. Ego loannes audiui 
CT uidi 6<ec)auritus , ocularifque teftis, pro- 
firmanda fide , apponit nomen fuum, ne 
fufpicemurabalio(Cerintho)conficla. 

Voftqujm 4udi(ftm,zr uidiffhn) reuelata o- 
racula,poftquam intcllexi nihil fuperefle. 

Procidt adpecfes Angcli^ut adorarem)vt eurti 
reuerentia, tanquam Dei miniftero gra> 
tias agerem. 

Qui mihi6*c ojlendfSat)d\\ima. oracula. 

AcdtWtmifci)modeftd recufansfibi obla- 
tum incongruumhonorem. 

Vidc ne feceris)ne committas idololatria. 
Conferuus enim tuus fwm) non Dominus: 
quam uis vt myftagogus,inter agendum,c.. 
ius maieftacem reprefentaui. Er Fr^rram 
tuorum prophetarum Jminiftrorum verbi. 

Atfy eorwm reliquorum piorum qui feruant 
uerb rophetU libri huiui) vt fibi caueant ab 
Antichrifto. T>e um adora) cui foliconue* 
nitadoratio.Tranflatio honoris. Et)pro 
fingulari mandato,di«t mihi, Nc obfignaueris 
uerba prophetU librihuiui) vt olim Danieli 
cftmandatum.Dan.12.Quia Chriftus eius 
fignacularefignauitfup.s.apertumq* tradi 
dit Ioanni,fup.io.Pcccant ergo , nui vetaat 

R i 



2$6 A?OCALYPSiS 

huiuslibrilectionem,meditatione, & corn 
mentationeui. 

Tempat enim) eius executionis. Vrope 
eft)inftat,incipit, nobis iamfere pneterijt. 
^Qginocct,nccC4tuf<$pzrmiLsi\ie dum mo 
neri,aut prohiberi non vult nec poteft com 
roendando Chrifto vindiclam. Quifordet, 
fcrdefcat) dum emendare nequit. Qui iuflus 
ejl,iufuciorfiat,etquifanclMeftJancliorfi4i)£' 
ficiendcnon eft in veftra poteftate, aut of- 
ficio,quemqj cogere,autprohibere , modd 
veftrum ofncium faciatis. Ecce,uenio cito) 
&b inopinato , cuiq; in fua mortc, aut iudi - 
cio extremo. Et merces mea mecum eR^ut rcd 
d^m cui% fccundum opu* fuum)honum y a\\t ma 
lum. Bgo ftm * er «% primus er nouifiimut, 
principium er/mw)periphrafis Dei Chrifti 
£clius,per quem,Scpropter quem omnia 
fiant.Proi!erb.i6.Sup.i. 

Bt4ti dtii ferU4ntnt4ndat4 en#)fidei.Sc dile- 
ftionis. Vt potcfta* eorum fit in lignwm uitae) 
vthabeant Jibcrtatem vefcendide arborc 
vitaK.Sc verfandi in vero paradifo, cuius in 
greffuraaperuit Chriftus fuamorte. Matt. 
27. Ei pcr porti/i intrent inciuit4tem)'\Wi coe- 
leftemde qua fapra.21.vt falui,8c bcati funt. 

For/$ dttfcm) extra ciuitatem,Ecclefiam e - 
Jeclorum. Sunt cancs) mordzces blatrato- 
rcs aduerfusDeum,Chriftum, & Euangc^ 

lium 



> 



CAPVT XXIT* Zf? 

Jium cius/ophifla^fycophantae. Vencfici, 
tmpudicifiomicidatfotobtrAytt omnkqui ttm*t 9 
Cr/tfctt mc/?(fuc(!:t;i)Iitcraliter,& fpiritualiter 
inteili^endojfcelerate 4 , &obftinat£ impij, 
contraccnfcieniiamruentes, in Spirituin 
fanclum peccantes,fuo ipforu iudicio dam 
nati. EgoIe/tfOauthorhuius reuelationis, 
& libri. Mifi Angchm mwm) myftagogum 
cum caeteris adiunctis. 

Vttcftdreturuobisb^c, Hcclefijs) prasfenti- 
bus&inpofterumfuturis.Caufaefficiens, 
inftrumentalis,&finalis, iuxta propofitio- 
n em . Ego fum rddix t ey germen Dauidisflcl- 
lnfplendidUytymatutina) periphrafis Dei , & 
Hominis. $piritut)g minillros Euangelij. 
Bt Sponfd)Ecc\cCi3..dicunt)ex intimis votis. 
VfrtODominelefuChrifte, vtnostransfe 
rasexhocfceleratifsimomundo, in tuam 
fanclam ciuitatem. Et auidudit) hxc ora- 
cula, de huius mundi malicia, 8c de aeterna 
felicitate. T)icdt,ueni) adiungat fua vota, 
ad maturationem. 

QuifititiUeniaty er Bibdt , ey qui uult dccipidt 
*quamuit£grdtis)acccdzt in tempore gratif 
qujcratDominumduminueniripoteft,'ac 
cipiatgratiam,& rcmifsionem gratis,fine 
aliquo eius praecio , aut merito. leff 55. ne 
fuaipfius culpa,negligentia,& contemptu, 
in «tcrnumexcludatur, Fidelis cautio cft 



2*3 APOCALYPSlS 

his poftremis temporibus. 

Conteftor autcm omniaudicnti uerba propbc- 
ti<elibribuim t fiquis appofueritad b<ec y apponet 
Deusfuperittum plagas,fcriptas in libro t#o,cr/i 
quti adcmerit 4 uerSUlibri prophetU buiui,au- 
fcrct Deut partem eius i libro uitt , er d ciuitatc 
fancla,et dc hts,quefcripta funt in libro ifto. ) Eft 
feria,grauifqi aflertio huius Apocalypfeos, 
paricumverboDeiauthoritatc,cui Deus 
prohibet quicquam addere,aut adimere. 
Dcu.^.Prouerb. 50. Aduerfus fciolos , qui 
hsec oracula prseiudicant vt apocrypha,pi£ 
meditata, authumana commenta,;quod"a 
pluribusveteribus,Scnouitijs fa&um cft, 
Sc fit adhuc. Vicit,qui teftatur tac)Chriftus. 
Certe,uenio cir6)breui pofth$c,no morabor. 
Amen,etiam) dicitIohannes,3c quifq; pius, 

Veni Domine If/w)ad faluandos nos. 

Gratia Domini noftri lefu Cbriftifo ctm om- 
m6w*Mo6tf,Awien)eft Apoftolica claufula, & 
valadic*Ho,etiamPaulovfitatain omnibus 
fuis Epiftolis,ad fuas Ecclefias,& quofquc 
piosleclores, 

OmniahuiusApocalypfeosoracula,in- 

uenies in efTc&um produ&a, ii con» 

feras ad experientiam, faltem re- 

ftat extremum praelium 

de quo fup.ca.n.1^.19» 

F I N I S. 



PROTOMARTY- 

RIVM HABELIS DE 

C '|H R I S T O. M A T T H. X X 1 1 1. IN 

qVO DE prima, VERA VETERI,ET 

perpetuaEcclcfia,eiufq; forma,& for- 

tuna in Mundo,ab initio,vfqj ad 

fincm cius. Ex quarto 

capite Genefcos, 

SERMO. 



TerTctrum lArtoyeum. 

CogiturHabclquif^ fuwmfufferre Cdintm, 
Diucx4tfr<ttrcmfr*ter 9 eyipfc necat 

Cbriftim nobiscwm quipradicat^attamen atrox, 
lnfr*trem[<£uit,dixerti effe Cm> 



I^RimaEcclefiatypumpratbuit perpe- 
Jl tu*Ecclcfia5Chrifti,deeiusforma & 
fortuna,vfa; ad finem mundi» Antichriftus 
Chrifto in do&rina & vita contrarius, fuit, 

ab initio perfonati Serpentis, & Cainifmi, 
perpetuafuccefsione Gentilifmi,vfq; dum 
ad extremum,regnum inftituit utfo.anno- 
rum in Chriftianifmo,fub Chriftianifmi hy 
pocrifi,Gentilifmoad Chriftianifmu con- 
ucrfo,Conftantini conuerfi tempore. Simi 
lcmq; fortietur tragicum cxitum,fimileqj 
iudicium extremum. Non ergo leuc fuit 
ProtomartyriumHabelis, quodpinxit om 
nia in pofterum piorum martyria. Ideoque 
Spiritus fan&us eius fubinde in literis fa- 
cris meminit,magnificeq; pracdicat,vtpios 
in fuis martyrijs confirmet,& nos-a fimili 
Cainifmo noftro, (quem non fimplici 
ter papifmum intelligas.) ca- 
ttendo commoncat. 



Dc 



VE 9 TLIMU^V ERU> 

VETERI,PERPETVA, ET 

catholica Scclejta ,cws^exorJioJor- 

ma, &fortuna in Mundo, ab eius u 

nitio, adfinem vfq;,SERMO, ex 

quarto capite Ge- 

nefcos. 

&pdm cognouit Heum , uxorem fu- 



&&&>&' 4m ,qu<e impregndtd t peperit Cainun 
$ypS\Wrfc dixi^HnSeo Virum , \Souam. Ai- 
P*y*?U ? ijcicnsci; peperit fratrem cim Hdbe* 



ijcicnsq; 
leimfuitHdSel pdfior gregii y Cdinerat agriccLt. 
Etfattum c$,dfrne dicrwm.attulit Cain de frucltt 
tgritoblationem iSout.Habddttulit quoa; dc pri 
tnigenis qtcqU fui,cy dt pinguioriSws eius.Refpe* 
xit autem iboua ad Habelcm , oblationcmq; ciws, 
Ad Cainum ucrb,obldtionemq; eiut 9 non refyexit: 
Idcoq; excanduit Cain uchcmenter, conciditq; uul 
tus eiut.Dixit ibou* ad Cainumiqudreexcandefcis 
tecum i ey quare collapfm eft uultus tuwi Nonne, 
fibonusfueris,effet leuatio,quandoquidem Sonut 
non cs,ad patefaclionem peccaium cubdtifed ad te 
fitconuerfw ciutjuq; dominem in iUud, Dixititd 
que Cdin ad Hdbclemfrdtrcmfuwm. 

Fddumq; efi y cum cjfent in dgrojnfurrexit Cditt 
tduerfut Hdbelem fratrem fuum , ej occidit 
em. Et ait ibouaai Cainm^ubicfl Habcl, 



26Z DE VERA VETERI 

Querelace fratcrtUM*Anquit(Cain)Nonfcio y nwm cuftosfr<L~ 

poftulat tris mcifum e$o* Air, (\Soua)quid feci&iiuoxfan 

u m * guinkfratris tuiclamatadme deterra. Nzmcer- 

go malcdidusfis k terra, qu£ aperuit osfuim , ut 

ecciperctfanguinemfratris tui,dc manu tua,Ctm 

colucrisbumum,nonadijcict darc uimfuam tibt 

uagu4,ct cxul efto (cxcommunicdtut non in coclo f 

frd)in terra. Inquit Cain ad loouon : Maior eft ini 

quttas mca,quam ut leuctur. Ecce,eiecifti me bodit 

kfacie terrttcr ifacie tuafugam, eroq; uagw,ZT 

exul in terrd,dcfict,ut omnis,qui inuencrit me 9 oc 

Corre&ia ^dtme.\nquitci\boua y \mb,quicunc^ occiderit 

Cainum , feptempliciter uindicabitur. appofuitcfc 

ihoua Caino fignum,ne percutereteum,quicunq^ 

inuenerit eum. ASijt ergo Cam ifacie lhou£>dc 04 

biuuit in terra t Nod,ucrfui orientem Edenis. 

AEternus Dominus Dcus, Pater , Fi- 
lius,8c Spiritus fanctus. Vnus inef- 
fentia,Trinus in Perfonis , pofl communi- 
catum,8t abfolutum aeternum fuum confi- 
lium,de Rerum omnium ex fe creandarum 
idea,proprietate,& deftinatione, carumq* 
ab ^terno interitu vindicationc.Poftquam 
verbo,ideft,Filio Deihumana idea appa- 
rcnte,& vocaliter loquente, creando abfol 
uitomnia,&fin<*ula,aliafuonumeroabfo- 
luta,vt Spiritws,Afl:ra,&: Elementa.Aliaau 
tem animata , vegetatiua,fenfitiua,& Ratio 

nalia, 



' 



ET PERPETVA ECCL. 2c?$ 
ualia,iuxta fuam Spccicm , vfq; ad deftina- 
tumaDeo numerum, generationc propa- 
gandaproduxit. Poftulauit ab omnibus 
tam libcris,quam fcruis creaturis , abfolu- 
tam,& aeternam obedicntiam, & conformi 
tatcm. Quam ciim magna pars fpiritualis 
Crcatura: primum obftinatc recufauit,cx 
Angclo,id eft,bono nuncio, faclus Sathan, 
Deoaducrfus,Diabolus,Sched,Apollyon, 
omnium verborum Dei calumniator , om- 
niumoperum Dci difsipator,turbator,& 
dcuaftator,exprimaperfonationc Serpes, 
Runc cx vetuftate Draco magnus,Fera Be- 
ftia,perpetuus Dci,Chrifti,Sc Ecclefiae ho- 
ftis,mendax & homicida,Domino itaprop 
tcr datam rcclas rationis libertatem.viqi ad 
vniuerfale iudicium,pcrmittcnte , verbum 
Dci,ad Hoinincm (incarnandi Chrifti ty- 

f>um)de prseftandofuo officio faclum,ma 
iciof£ Sc mendacitcr calumniatus, & inter 
pretatus,plaufibiliperfuafione ad pcccan* 
dum fubuertit Homincm. Ideoq; maledi . 
6lus abfolut£,Homoautem proptercxcu- 
fationem,& pcenitcntiam fccundum car- 
nemcaftigatus, adgratiam aftumptuscft, 
cum adiun&a promifsione de fcmine Mu- 
Jieris,vero Homine,ferpentis iftius contru 
tore nafcendo,qucmadmodum primis tri- 
bus fuperioribus capitibus diferte" declara 
tumeft.Serpens itaq;,feu quacunq; iorma 



164 EE VERA VETERI 

perfonatus Sathan,eft declaratus, Scmani- 
ieftusDei,Chrifti,&Ecclefi32hoii:is,abic- 
clus,&:damnatus:attamen fpeciofa perfo- 
natione, circumquaque ferpens,&feinfi- 
nuans ad tentationem , hoceft,aduerfiis 
Deum,Deiq; verbum folicitationem. Do- 
minovtrobiq;itapcrmittente,propterda- 
tam re&ae rationis libertatem, ad exploran 
damofficiofamHominis erga Deumobe- 
dientiam,conftantiam, & conformitatem, 
Dominus itaq; iecit primum humanac 
falutis fundamentum , vocaliter verbum 
fuum pronuncians de Muiieris femine.Ser 
pentis contritore,fine indiuidui declara- 
tione,Adam&Heuaexverbo Deide femi 
ne, veram iuftificantem Fidein concepe- 
runt.Semen i!lud,oportere Deum&Ho- 
minem,in vna indiuiduaperfonaefle.Sunt 
autcmprimseEcclefiafticae perfon^hoclo) 
co defcriptae , videlicet Ihoua, Adam , He- 
ua,Cain,Habsl,6cSerpens,quae praeftan- 
tiores totius inpofterum Eccieiiae perfo- 
nas feuprincipales partes figurant. 

Ihouarefertvocale verbum Dei,eiufq; 
MinifteriumSc Miniftros. Adam, Sc Heua 
Ecclefiam in mentis fvnceritate, imbecilli- 
tate,Sc erroribus. Cain figurat Ecclefie^ pri- 
mogenitos , primarios , praeftantiores , he- 
roas ordinariam poteftarem,abufiue falfos 
fratres,reieclaneos,exprirais poftremos 

Anti- 



ET PERPETVA ECC* l6f 
Antichriffcum, Hypocritas, Apoftatas,& 
Synagogam Sathanac. Mancipia Diaboli. 
Habel refert extra ordinarios nouitios,po- 
iterogenitos,priuatos,extremos , infimos, 
&; nouifsimosviros vulgus,obfcuros, ab- 
ie£os,viIes,vanos,nuIlius seflimatiopis ex 
vJtimis primos,confequenter,Chriflum, 
Chri{lianos,Martyres,Orthodoxos, &vc- 
ram Ecclefiam. 

Scrpcns) Sathan refert feipfum perfont- 
tiun,D]andum,finuofum,perpetuumChri- 
fti,ciufq; Ecclefi^ hoftem,primu Serpcnte, 
pofteahomine perfonatus Adam &Hcua 
deperfona &officio Saluatoris ccrtificati 
c-xverlo Dei,quodIhoua,Dcus ipfe.atq; 
cid o ipfe, qui vocaliter in humana forma 
loquitur,verbum&FiliusDei,exabfoluta 
erga Deum reuerentia,& conformitatc,cf- 
fet ex Muliere incarnandus, verus Deus,& 
Homo indiuidue > in vnaPerfona, qui iuxta 
deftinatum a Deo Patrc officium , Ponti- 
fex,& Rex totius Mundi,fua morte , & Rc- 
furreclione abfolutam & setcrnam fuara 
erga Deum Patrcm declararet rcueren- 
tiam, & conformitatem , qui cum fit fum- 
mus, adinfima fe demittens, contcrct fu- 
perbum Caput Sathanae,Hominisque rea- 
tum coram feuero iudicio Dci expiaret, 
totamque rerum crcaturam exhuius vitas 
mutabiiitate transferretin vensSc seternse 



%66 DE VERA VETERI 
perfe&ionis Paradifum, fuoq; Spiritu regt 
ret&fanc"tificaretin3etcrna,&abfolutaer- 
ga Deum obedicntia , & conformitate, hi* 
inchoatiue\donec eam abfolueretinaeter- 
nitate. 

Habentitaq;veramiuftificantemFidem 
de Saluatoris Perfona & officio,qua Deu 
Saluatoremipfumconcipiuntj&inmentc 
intimumhabent,ex Muliere incarnandu. 
Poftquamprimus,purus, &iuxta creatio- 
ncm prseftantifsimus Homo, Adam,hoc 
nonpofsit,nifiaccedatDeusipfe adhuma 
nitatem,quomodo autem accederet,non 
erat exprefi r e N ,& diferte 1 reuelatum, manfit- 
que te&um, Sc tacitum , donec ipfa Virgo 
Mater ex Angelo modum quaereret. Ideo- 
quemodum,rationemq; Deo relinquunt, 
ac faciunt iufla coniugij ofiicia. Et quam- 
uis nefciant,huius ne, an alterius in pofte- 
rum Mulieris femen fit. Et quamuis de Mu 
lieristantum, nondcviri Semine dictum 
fit,non pofietamen humanam generatio- 
ne,abfq; genialicongreftu fieri fciunt,& pu 
tant.Idcoq; exfide verbi i pmifsi,& exman 
dato coniugali congrediuntur. J£rra&kej> 

fo,nonin fundamento,fed in indiuiduo. 
rrant quoq;non inreipfa,fedin modo, 
Atq; hic error, efttotiusinpofterum fum- 
Biae,& perpetuae controuerfise, 8c calamita 
tiscauia& origo,nonDeo, non reuelanti, 

fed 



ET PERPETVA ECC. 167 
fed Ada^modvi a Deo non qusercnti, quod 
Maria vera Ula Mulier fecit,imputanda. Im 
prudenterergo,nonmaliciofe tamen, fed 
perniciofc vtiq; Ecclefia,ab initio, & in po 
fterumfempercrrauit negligentia,& falfa 
opinione.Nectamenideo abiefta Scdam- 
nata, fed duriter afflicla, & caftigata cft. 
Quo confilio autem Dominus pcrmiferit 
primam Ecclefiam fuam in hac fynceritate 
errare Sc labi, Sc Spiritus fanclus^non $que 
his atq; Marise vir^ini Matri , dcdit de mo- 
do quaerendi prudentiam,adoremus po- 
tius,quam fcratemur,ac referamus in cata 
logum abfolutarum , Scfecretarum actio- 
num Dei,quam nullam neceiTe habet red- 
derenobisrationem,atq; oremus potius, 
ncnos inducat in tentationem, fed pr^fer- 
uet,& liberet nos ab imprudentia, $c malo. 
Neq; petulanter incufemus, fed modcfte) 
cxcufemus potius,primos Parentes,in hoc 
crrore,&imprudentia,propterrecuperan- 
dse amiflje felicitatis cupiditatem , ac cogi- 
temus,neq; nos potuifle,nec pofle in huitif 
modi cafu egifle,& agerc aliter. 

Sed poftquam hex opinio primos Pareri 
tes fefellit in Caino,& compertum eft Deu 
Saluatorem non ex peccatrici coniugali 
congreflu,attamen ex.coniugata Muliere, 
virgine,qualisHeua fuit ante lapfum,na- 
fccndum efle. Atque vtrafq; peribnas Ma. 

S 



Z6$ DE VERA VETERI 

trem,Sc Semen eius , cportere primogeni- 
tosefTe.inuutntaefl:primogenitorum,Na- 
Zareorum, Sc Almarum fegregatio,Sc fan&i 
ficatioDomino,vthaberetinpromptude- 
ftinatasperfonas, exquibus eiigeret quo- 
cunq; tempore pro fuo confilio, quoflibet. 
Quodvtiq; inftitutum approbauit, Sccer- 
ta lege confirmauit Dommus,Num. 6.1dc- 
oq; coniugaliaexequunturaDeo manda- 
ta officia.Eft itaq; Homo principaliter crea 
tus Scmatrimonmm inftitutum,propterFi 
lijDeiincarnatione.Deindepropterpudi- 
citiam,Scpiamhumanigenerispropagatio) 
nem,vt certificaremur de eius itirpe & pro 
genie. Etquod eiusMatrem oportuit efle 
virginem facram Sc coniugalem iuxtatypu 
primimatrimonijinParadifOj ante pecca. 
tum,quod iam in Heuafieri non potefl:. 

Adm cognouit Hcuam uxonmfuam) Ingre- 

di,Sccognofcerevxorem,Ebr£a,diuina,ve 

recunda,pudic?.,ideoq; honefla, Scirnitabi 

lis,longeq; melior , quam aliarum lingua- 

rum phrafls eft,de energitica , ccniugali co 

pula:Scfigniricatnon tantnm fpeculatiua, 

Scafacie,noticiam,fedcuexperientiacon- 

iunclam, quemadmodum Sc ipfum folum 

uerbum cognofcere , apud Ebrarossn^Ia- 

danoticiameum experientia coniunctam 

plerumq; fignificat,etiam in alio vfu, vt Ge 

ne\22,Nunccognoui,quod timeas Deum. 

Iere.Omnes cognofcentme.Ioan. ly.Hxc 



ET PERPETVA E C C. 16$ 
eft vita acterna, vt cognofcant te folum ve- 
rnm Deum,& qucm mififti,Iefum Chriftu. 
que^ftefficax,Scoperatiuacognitio,fecun 
dum prxfentiam,inhabitationem, Sc reno- 
uationcmSpiritus fancli, Luc.2.Viru non 
cognofco. Quae cognitio eft creatura Sc or- 
dinatioDei,omnibus generatiuis creaturis 
perbenedi6tionem,feufcecundationemin 
dita, neutiquam viciolaperfe. Quia Deus 
eft naruralis flammae authox^du dixit, Cre- 
fcite,Tr*K vir, atp tt*< igne,quod vir naturali 
terardeatadgenitura^Sc r»Trfc< vxor quoq; 
fentiatillamrlammam,indePaulus,melius 
eft coniugari,quam ardere,i.Cor. 7. GejUft*- 
lis ergo ardor,Sc a6tus , non eft vitiofius, (I 
fiat iuxta conftitutionem Dei, Sc decenter. 
Quod aute Dauid dixit,in peccatis concc- 
pit me mater mea, dixit ratione aecjdentis 
peccati. Etquamuis per accidens peccatt 
accefsit inordinatus,intemperansq; pruri- 
tus carnis,longc tame diftinguenda eft cre 
aturaDei,avitiofo eiusaccidete.Ipfaenim 
creatura,Sc ordinatio Dei in hoc actu, & of 
ficio,aequenaturalemfuum appctitum, Sc 
affeclum habet,atq; efuries Sc fitis,vt fecun 
ducreationemDei,xque honeftaactiofir, 
cognofcere vxorem fua, atqj efus Sc potus. 
Sedpoftquaperpeccatumaccefsitvitiuin 
temperantia?,etiamin fan£tis,ideoq; vere- 
cundia,Sc pudorem apud pios Sc honeftos, 

S z 



2/7° BE VERA VETERI 

etiam gentiles peperit. Et quamuis coniu- 
giuhoneftus aclus eftper fe,atq; etiafi nun 
qua accidifset naturae vitiu,vtiq; tamen ma 
uffetverecundus,fegrcgatus,nonCynicus, 
nec pecuarius eius vfus. Atcj; ordinatus hu 
ius operisac"luspropria,prima,vera,diui- 
na,8choneftaphrafiappellatur,ingrediad 
vxorem,cognofcerevxorem,8cvirumfuu. 
Improprie^&abufiuequoq; aliquoties v- 
furpatur, vt Simfon ingreifus eftad Dali- 
dam.Dauid ingrefius eftad Barfabasam. At 
tamen diuerfus , inordinatus , Sc intempc- 
ras huius operis acluSjSque" vt aliaru aclio 
num abufus,& intemperantia,eft multoru 
peccatorum, ita 8c pcenarum , morborum, 
mortisq; caufa:ideoq; Deus ferio vetuitin 
gredi ad puerperam,& menftruofam, prop 
termonftrofos,&detilespartus,diuerfas 
que fortiturappellationes , vt adulterium, 
inceftum,fornicationem,fcortationem, va 
gam venerem,mafculam venerem, immun 
diciem.Caeterumab hacdiuinaordinatio- 
ne Scvfuexempti erant Eunuchi,Euirati, 
Spadonesnaturaliter,artificiofa, aut pro- 
pria fponte,aut deftinatione donationeq; 
diuinafa&i.Matt,io.vtNazanei,&: Alma?, 
addiuinamChriftigenerationem, & offl- 
ciumdeftinati,vtMaria inquit adAngelu 
Luc3e.2.Quomodo fiet iftud , quoniam vi- 
rum non cognofco.Quod fupcrnaturale & 

diuinum 



ET PERPETVA ECC Z7I 

diuinum,adnaturam oportuit accederc,i- 
ideo inquit Angelus. Spiritus fan&us, fu~ 
perueniet in te,& virtus altifsimi obumbra 
bittibi.Ideoq; quodnafceturexte fan&u, 
vocabiturFilius Dei, 

Vxorem /if4iw)Non efr. ociofa appofitio, 
fcdpropter facri coniugij proprietatem,& 
primam in{titutionem,aduerms digamias, 
& polygamias gentiles , quae non in fancla 
familia Adm, fedCaini initia fumpferunt, 
primu per Lamech:quem morem , & abu- 
fum,poftDiluuium,nifi quid abfurdius, u 
mitatus,induxit Cham,& peraccidens, re- 
rumq; commertiaferpfitquoq;in Sanclo- 
rumEcclefiamratq; Deus propterneceffa- 
rios cafus difpenfando concefsit in fanclis, 
vtAbraham,Iacob,&c.conccffoq; vno in- 
conueniente,perexcmpla,fecutafuntplu- 
ra,8cinfinita,adeovt Salomon innumeras 
fere haberet vxores Sc concubinas ex vici- 
nis regibus , Sc Satrapis , propter regni fui 
pacem ,'& amplificationem, ex affinitati- 
bus.Atq;itahicmos perpetuo,& hucufq; 
feruatur in orientalibus regionibus, vjt toti 
dcm,quotdotare poflunt,ducant vxores, 
prout ferunt opes^Apud nos autcm in occi 
dentalibus oris,quas Noah,aIias Ianus , ab 
origine in(lituit,prima & diuina inflitutio 
coniugijobferuata, $c legibns confirmata 
cft,ncmultiplicatisvxoribu? di rufusdif- 

5 



'*7l ^E VERA VETERI 
foluatur amor coniugalis, varixq; vitentur 
lites Jdeoq; Chriftus Iud^os de repudio ca 
{ligas,inquit.polygamias, Screpudia, prop 
ter cordis duritiem, Sc maritorum immani 
tate conceffaeffe,ab initioautem feu primi 
coniugij inftitutione,non fic fuiffe. Mat.19. 
Suam)(igmficat coniugij proprietatcm, li- 
bertatemSc officium,excludit polygamias, 
vagamvenerem,fcortationem,adulterium 
fornicationem,$c quamlibet immnndicia 
beluina.Ideoq; Paulus inquit.i. Cor.7,Pro 
pter vitandamfornicationem, quifq; fuam 
vxorem,qu32q; fuum maritum habeat.Qui 
poteft continere contineat,qui non poteft, 
ducatvxoreminDomino, melius eft duce 
re,quamardcre. Non omnes capiunt hoc 
verbum,continere,nifi quibusdatum eft, 
Mat.i9.N0 pofTum eflfe continens,nifi De? 
det.Sap.8\devirginibus,ideft,AlmisVefta 
Jibus,fegregatis,claufis,monialibus,praece 
ptum Domini non habeo,inquit Paulus.i. 
Cor.y.Vtiq; tamen & ipfe habuerunt fuam 
nubendi libertatem,quod in Maria virgine 
coniugata coprobari poteft. Paulus i.Tim. 
$.Epifcopo aut miniftro Ecclefise , tantum 
vnamconcedit,fiquam ducere libetvxo- 
rem,proptcr vitandas domefticas conten- 
tiones, &zelotypias.Eam papiftica faclio 
interpretatur,vnamparochiam,autprc;be- 
dam.poftquam. canone vetuit facris minj* 

ftri* 



ET PERPETVA "ZCC* Z?} 

ftrisconiugium, quaeeft ccrta nota Anti r 
chrifti.i.Tim.4. 

Qut impregtutd, peperit Cainvm) Ex cqn - 
grcnu vno ne,an pluribus , concepcrit He- 
ua,& gemellos ne,an fingulos feorfuin pe- 
pererit,hincfatisliquido coprobari no po 
teft,vcrifimile tamen cfk ex vno , gemellos, 
ratione firmioris natura?, Sc aetatis. Quem- 
admodumThamarexIuda,&:adhucina!u 
quotbrutis fortiorisnaturae comperimus. 
Multi.iterati congreiTus faciunti.rritos con 
ceptus,debilitantnaturam, cxhauriunt ra- 
dicale humidum, faciunt monftrofos aut 
debiles partus,& fene&am accelerant. Ra- 
ravcnusverecundioreft,viresqueconfer- 
uat,paritfirmiorem prolem.Ideoq; legc ve 
tuit Dominus menftruos congreflus, prop 
ter debiles , Sc deformes partus. Crebros 
congreflus irritat vitiata natura, pruritus 
carnis,inuerecundia,e;tas,amor,venter,feu 
gula,indulgetia cOjncupifcentie^ppter dor 
mitione,3e abufus c6iugij,qu$pijs tempe 
rantiusfunt agenda,quemadmodum Ra~ 
phaelangelus monuit Tobiam iuniorem. 
Duxenim funt coningij caufae finales,& 
prineipales.Prolcs,& Pudicitia, propter vi 
tanda fcortationem,quifq; fua habeat vxo- 
rem,qu3eq;fuummaritum. Suntqui adfir- 
mant,ma(culos plurimum nafci,fi fcemini- 
numfemen prseccdat mafculinum,poftc- 

S 4 



274 DE VERA VETEKT 

rius priori forti? efle,8c pneualere,maxime s 
(I ex latere dextero fluat viro,Se mulier inla 
tusdexterupoftcongrefluminclinet.Sunt 
qui adfirmant experientiam,quae compro- 
bari poteft,in vxorib? Iacob.&Thamar.Ni 
diuina deftinatio aliud ftatuit de certis,cer 
tifexusperfonis:vtdeSimfone,Cyro,Io- 
hanne,Chrifto,&c. 

Cain ab acquirendo, pofsidendo , Sc ha- 
bendo nomen habet,a radice,TTp kana pof 
fedit,acquifiuit, adeptus eft, habet. Indc 
•ppCainheroicavox,depraeftantiorefofpi 
tatore,impenfe defiderato, refpecliua ad 
Chriftum promi(Tum,fide expe&atum & 
fedulo defideratum Saluatorem. Ideoq; ad 
ditus eftarticulus emphafeosrtK, 

Acinquit,H4beo Vtrum y lhouam)L^ ? 8c gra 
tulatoria Ced intempeftiua exclamatio eft 
adMaritum Adamum,pro eius exhilaratio 
ne,derecuperandaamiflafelicitate, exfide 
promifsionis,de Saluatore,ac fi diceret, E- 
ia mi Vir,define iam triftari,8e lugere,Ecce 
habemusquemDeus promifitnoftrae Sa- 
lutis inftauratorem.Sunt veraefidei verba, 
de uero Saluatore Deo & Homine, fed im* 
proprio indiuiduo applicata, 

Putabat infelix $c mifera mater Heua, 
hunc fuum primogenitum,eundem ipfum 
Ihouam effe,qui ea promiferat,iam ex fe na 
tum efIe,poftquam in pofterum non lc^i^ 

tur ' 



ET PERPETVA ECC. Z7? 
turcomparuifle,donec difceptantes dire 
mit per facrificium ccelitus incenfum. 

Quod ad grammatieam attinet,que; quo 
que multum lucis ad intelligendam verita- 
tem adfert. nw nK ^*K Wip.Habeo Vu 
rum,Ihouam, apud Ebraeos appofitio eft, 
duorum fubftantiuorum, eiufdem cafus, 
Non regimen fubftantiuorum, quorum al- 
terum eftgenitiui cafus,vt quidam varie le 
guntj&mifere torquent conftru&ionem, 
vt Habeo virum Domini, alij , Pofsedi Vi- 
rumaDomino,alij,per Dominum. Quafi 
effet alius,quam qui promifit. Vera fentcn- 
tia indicat eundem etfe,qui promifit, nem- 
peIhouam:Quajfententiaintegreincludit 
articulumiuitificationis, Sc eftfundamen- 
tum omnium in potlerum prophctarum, 
dePerfonaSc Officio Chrifti, quod fecun- 
dum Perfofta e.fTet vir Sc Ih oua^verus Peus 
$c Homo,in indiuidua perfona,mortalis,8c 
immortalis,qui fecundum fuam mortalem 
humanitatem pro nobis paffus & mortuus 
fuadiuina immortalitate reuiuifceret,to* 
tumq;Mundum morte extinctum ad viti 
Sc gloriam aeternam refufcitaret. Non tan- 
tumdiuinus,vtplurimifanc~ti,aliena,feudi 
uinavirtutepraeftantes ,alios,non tamen 
feipfos refufcitantes: Sed Deus ipfe Ihoua, 
Quae voxeftfoli Deopropria 8c congrua, 
nullis hominibus,angelis,aut creaturae co. 

S 5 



27<* 3)E VERA VEVERt 
municata,vt caetene voces Elohim,& Ado 
nai,Dcus & Dominus,diuinis hominibus, 
&angelispropterofficium & fidem com- 
municatae.Ideoq; malim, & plurimum pro 
defTet hanc vocem Ihoua propter eius dig - 
nitatem,& diffcrentiam , fua propria voce 
reddi & pronunciari in totis,& omniu Iing 
uarum biblijs quemadmodum eam vocem 
NoahapudLatinos inftituit, &vfu firma- 
uit.Atqiinhoc praeftant Ebraeabilia, alijs 
omnibus biblijs , quod has voces diftin- 
guant. 

Secundum officium autem cflet contru 
tor ferpentis,qux vox includit pariter eius 
Sacerdotium,&Regnu.Sacerdotiu, quod 
effet futurus pro nobis patiter Sacerdos & 
vi&ima,quifefe orTcrretpro nobis DeoPa 
tri confummatum Sacrificium,ad peccato- 
rum noftrorumpcrfecla expiationemrcui* 
typu referret Agnus pafchalis , primiim ab 
ipfoIhoua,inipfafuipromifsione, corapri 
mis parcntibus,in Paradifo ma&atus, & di 
uino igni in coelum affumptus,ad fignifica- 
tionem fuae mortis & refurre&ionis , quod 
porroomniavetera&typicaholocaufta& 
oblationes legis fignificabant.Atq; itatoto 
mundo,corafeuero iudicio Dei,per ipfum 
reconciliato ,fuperboq; Serpentis capite, 
fua perfefta obed ientia,fua morte contefta 
ta,deinde gloriofa fuarefurreclione, poftrc 

mo 



ET PERPETVA ECO 277 
mo gloriefifsimo& feuerifsimo fuo iudi- 
cio extremo,contrito : porro Regnum fuu 
invniuerfum inftitueret,totumq; mundu 
fuo verbo, Sc Spirituin aeterna 8c perfecla 
ergaDeuobedientia,iufticia,&conformi- 
tate regeret & adminiftraret, ipfemet in ip~ 
fis ea dmina,hic inchoatiue , donec perfice 
retinseternitate.Ideoq; poftrefurrecliohe 
inquit: Data eft mihi omnis poteftas in cce 
lo Sc in terra.Ideoq; prseftantifsimas huic 
Perfonaepracftantifsimi Officij,additurap 
pofitionis,Scemphafeosarticulus nK,ad fig 
nificandam eius Perfonae & officij excellen 
tiam.Quas duas vtriufq; naturse & officij 
voccsTr n K&mrV*pofteaiubenteDomino 
Angelus Gabriel, in vnam vocem nvrrp 
aut rw» Ihcfus contraxit. Toto Chrifto,fe 
cundum Perfonam Sc officium,vcrbo 8c ru 
de cuilibct applicato,imputato,appropria- 
to inhabitante,& operante perfeclam obe- 
dientiam,conformitatem,iufticiam,fapien 
tiam,vitam,& gloriam aeternam. 

Totam hanc,adeoq; maiorem cognitio- 
nede ChriftoprimiParentescxprimapro 
mifsione habuerunt,nihilq; erraucruntin 
fundamento,fedincius applicationc, que- 
admodum etiam hodie Iudsei errant. Sed 
ipfi tandem de errorc conui&i , correxerut 
opinioncm:hi autem confciu errore obfti- 
nat£ dcfendut,contemnut , calumniantur, 



ZyB DE VERA VETERT 

& blafphemant mcliorem interpretatione. 

Quareautemtaprolixe Dominus eosper 

miferiterrare,nec fimuladdidit veramin- 

tcrpretationem, tantumque in pofteriim 

malum auerterit metuamus potius,& ado- 

remus,quam fcrutemur iudicij Dei abyfl 

fum. ac oremus pro veritate, neue obdu- 

remus corda noflra ad meliorem inter- 

pretationem in quocunquevilifsimo Ha~ 

bele.Cuius veriorem inteilectum, & inter- 

pretationem quiaParentes negligebant, i- 

deoq^ in tantum lu&um inciderunt, atq; ip 

fe Cain in fenfum rcprobum,apoftafiam,& 

obflinationem,vttotius mundi diluuium 

tandemattraxit.Idem quiahodie facitCai 

nica noftra Synagoga,futurum eft,vt breui 

totius Mundi Diluuium ignis attrahat.Do 

tninus fuum nobis pronunciat Verbumjn 

terpretationem eius noftre^ relinquit.inqui 

fitioni, vt maneatin nobis perpetuumfui 

verbiftudium.Beatus quiinlege Domini 

mcditatur dicac no&ePfal.i. 8c plerumq. 

perinfimos,& viliores reuelat.Iuxta illud, 

Pfal.19.Ex ore infantium & la&entium per 

feciftifortitudinem.Matt.n.Confiteortibi 

Patercceli & terrae,quodabfconderis hsec 

a fapientibus &prudentibus,& reuelafti ea 

paruulis. 

Rationesautem quseadduxerint primos 
Parentes in hnac de Caino opinionf 



ET *>ERPETVA ECC. 27P 
ipfe cflet illud Semen promiflum,plurimse 
fucrunt. Deusclemens, & mifericors cft, 
noftra falutis ftudiofifsimus , Primogeni - 
tus mafculus eft,poftpromifsionem proxi 
mus,totius humanitatis primogenitus,i« 
deo ipfe ille incarnatus Deus eft. 

Quodautem Cain totius humanitatis 
primogenitus non fuerit, pauca adijciam 
demultiuaria primogenitura Chrifti, ipfi 
foiipropria& congrua,nullis hominibus 
communicata. Primacftexpatre. fecunda 
iuxtaideamhumanamter.tia, ex Verbo 8c 
fide.quarta, exVirgine. quinta,ex Morte. 
PrimagcnerationeexDeo Patrein infini- 
tum nafcitur fecundum plenitudinem diui 
nitatiSjCuiufmodifiliosDeus non nifihuc 
vnum Sc folum habet, pra^terea infinitos a- 
liosfiliosexparticipationediuinitatis,pef 
fidem in Chriftumloan.i.Dediteispotefta 
temfiliosDeifieri,hisquicrcduntinnomi 
neeius.SecundaprimogenituraChrifti,eft 
iuxta ideam humana,qua ante omnes crea 
turas apparens,typicafuac ofon^formaca 
put,principiu,8cprimogenit9creatur^Dei, 
mxta aneelicam apparitionem , clarificato 
corporiiimilem,attamenproprietate diftc 
rentem,quauocaliterlocutus,creauitMun 
dum vniuerfum,& patribus collocutus eft 
CoIofni.Apo.^.Vnde eft quod inquit Salo. 
Prouer.S.Dominuspofleditmeinitio viae 



iSo DE VERA VETERl 

fuaj.Tcrtia,ex Verbo &fide, qua natus cft 
cxprimisparentibus,ex prima promifsio- 
ne,longe ante natu Cainum , qua quotidie 
nafcitur in omnibus crcdentibus, exqua 
promifsione periidem viderunt, & agno- 
uerunt Chriftum, ante conceptum Sc natu 
Cainum,iuxta quam rationcm etiam Abra 
ham vidit dicm,id eftjncarnationem Chri 
fti,&gauifus eft,lon£ e* .mte eius incarnatio 
nem.Ioan.8.Quarta,eftexvirginevcrusho 
mOjCuiufmodi tota humanitas tantu hunc 
folum Sc vnum habet,nec habitura eft aliu, 
8c flnecontagiopeccati.Ebr.6. quanatiui- 
tateChriftus longe antecellit Cainum, Sc 
omnes fllios Adx. Quinta,ex mortc primo 
genitus,fecundum humanitatem ad vitam 
seternam,fine omni redormitione corpora 
li,quemadmodumredormieruntalijmuItc 
ex mortc refufcitati.Ro.Mors illi vltra non 
dominabitur.Apo.i.primogenitusmortuo 
rum.Ideoq; ipfe primus & folus afcendit iri 
ccelos.Ioan.Nemo afcendit in ccelum , nifl 
qui defsendit. Atteftante Petro.Acl. z. Da- 
uid in ccelum non afcendit , confequenter, 
nec alij patres in morte Chrifti refufcitati, 
expeclantes pariteromnes vniuerfalemrc 
furrectionem.Solus ergo Chriftus eft pri- 
mogenitus,& vnigenitus. 

Chriftus,fibiprimogenito,primogenita 
priuilegio fancl;iricauit,fegregauit,8c dcfti- 
nauit,ad typu iuae perfon^Sc officij,doncc 



ET PERPETVA E C C v iSt 

ipfe veniret archetypus.Neue aute primo- 
geniti propterea de pnerogatiua fuperbi- 
rent,3cpoitcrogenitos pr$ fe contemncret, 
femetipfumfecitpoil:erogenitum,ratione 
temporis,poftremis temporibus natusih 
terns.Infuper pro omnibus redimendis fe- 
fe demittcns in mortem, defcendit ad infi- 
mavfq;tartara.Ideoq;fuper omnia exala- 
tusadoratur, & glorificatur. Phil.2.Porro 
autem primogenitos fua prxrogatiua fu- 
perbientes, &alios prae fe contemnentcs 
abiccit , & in locum ipforum exaltauit po- 
fterogenitos defpecTos,& abie&os,vt tefta 
tur omnes hiiloriae facrse Sc prophanae, An 
geIorum,Caini,Ifmaelis,Efau,Rubcn.Pri- 
mogeniti includunt 8c referuntomnes Or 
tiinarioSj&pradtantiores in donis, officijs, 
minifterijs,&dignitatib9-vtRegna,Monar 
chias,ciuitates.Tantu de Caino. fequitur. 
Et adijcicns pcpcritfratrcm ciut R*Wcm)Primi 
fratres gemelli fuerrntnec ne, liquido non 
conitat,nec plurimu refert. Hoc tamcn cii 
genterobieruandum eft, iuxtahunctypu, 
nos ChriitielTefratreSjipfencftrashumani 
tatisparticeps,nos viciisim ei? diuinitatis 
confortes,& cohseredes.Item refpecTu Cai 
ni^&Habelis.pioSjSc impios ratione carnis 
eiTe fratres,ex eade matre Eaclefia ^enitos, 
fcd in maxime 1 diuerfam fortem tandc ir.ci- 
derc,hosdamnari,illos faluari refpecTui?- 
dci,& diffidentice,pietatis,$c impietaus. 



t$Z DE VERA VETERI 

Quodadvocabulavtroruq;attinet,Cain 
ab acclamatione materna, nomen fortitur, 
quafifitis,quemexDei promifsione, im- 
penfe defideratum aequifiuerunt Saluato- 
rem totius falutis Mundi, reparatorem, 
Heroem,Heredem,& Caput Ecclefiae. Ad 
cuius collationem omnes in vniucrfum ho . 
niines & creaturse funt inanes,van^ vacui, 
inutiles,&merumnihil, nullius plane fru- 
gi ad falutem conquirendam.Ideoq; pofle- 
rogenitum appcllauerunt Habelem, qua» 
voxvanitatem/vacuitatem, & remeuani- 
dam fignificat.Ita Cain,Chrifti , Habel, to- 
tius generis humani,totiusq; Creaturae ty- 
pum fuflinet , meditate quidem & pie ita 
aparentibus appellati,ad perfpicuam arti- 
culi iuflificationis declarationem , nifl in 
Cainofcfelliffetopinio. Hiciam habemus 
invtrifq;,totiusEcclefia3 perfonas princi- 
pales.Cain,Chriflu, Ordinarios. Heroas, 
Pontificcs &Reges.Habel vulgus piorum 
extraordinarios,fubditos& obfcurosre- 
fert.Ideoq; vtrorumq; nomina Cain ,& Ha 
bclin Ebraeo aduinclum habent articulu 
emphafeosnKquafi fint maximarum rerii 
fignificatiua,quemadmoduPaulus ad Ga- 
latas.4.dclfaac, & Ifmaele argumentatur. 
TantumdepromifsioneDei,Scprxflantio 
ribus Ecclefiae perfonis. 

Iam porro diiigenter obferuanda eil cu- 

iu$ 



ET PERPETVA E C C\ 283 
iufq;Fides.Adam &Heua credebant Cai- 
hum effe illud bcnediclum , diuinum , gra- 
tum,5c venerabile femen Mulieris,Saluato 
rem Mundi,Heroem,& caput Ecclefia?, re- 
paratorcmamiifa^felicitatis,atq; in eafidej 
ipfumaprimis annis initituunt, vencrany 
tur vt diuinum hominem,mollius,lautius- 
quetraclant.Cain eafalfaopinione imbu- 
tus,ex imaginata felicitate infolefcit,fra- 
trem fuum Habelem,(abufiue eius nomen 
ad ignominiain torquens) vt vanum, vi- 
iem,nu.Uiufcji frugi homine prae fe contem- 
nit, &fcommatibus exercet,nullam adeo 
habetfidem,fedfalfainopinionem, & phi- 
lautiam,dum fe putat e(Te Saluatorem, co- 
gitat feefle orthodoxum , & catholicum: 
3um fecundumParentum fidem , & doclri 
ham eft inftitutus: Habelem autem diffen- 
tientem aeflimat pro apoflata , Sc hxretico, 
phanatico,8cpriuata opinione fwermeru. 
Habel autem fratris fui infpiciens mores, 
vt diuino viro incongruos, cohtumelise pa 
tiens,cogitatipfumfratrem nequaquam ef 
fepoireSaluatorem mundi,atq; ita certis 
rationibus,3e colleclis circumftantijs derle 
clit, ab eo fiduciam conquirendas falutis,fa 
cit fuas pecuarias operas a patre deftina- 
ras,atq; expeclat alium Saluatorem. 

Simillima ratibne Cainici noftri,fua opi- 
hionecatholici & orthodoxi,nihil minu* 

T 



284 *>£ VERA VETERf 
cogitant,quamdeveraiuftificantc fide,& 
Vero Scripturaeintelleciu,quem feputant 
habere intimum,& abfolutum, plurimis li- 
bris editis, aut pradeelis , concionibusque 
publicis profeflum , aiiosq; pras fe longe & 
egregie contemnunt,vt funeos,fucos,trun 
cos,vanos,& vacuos,diueria opinione fa^ 
fcinatos,infatuatos,enthufiaftas. 

Itaq; ab initio fempcr fu.it, eft, & crit di- 
uerfa fides in Ecclefia, & perpetua contro- 
uerfia de Semine, Chrifto , vt vere pofitus 
fit in ruinam,& refurrcclioncm multorum 
in Ifraele , id eft , Ecclefia, & in fignum cui 
contradicatur. Pritni Parentesnon errant 
in fundamento, fedin eius indiuiduo & ap 

f>licatione.Cain erratin fundamento, nul- 
amhabetfidem,fedfalfam de feipfo opi- 
nionem,quodfit Semen illud : iuxta crro- 
rcm Parcntum , habetur pro orthodoxo & 
catholico,pro Pontifice s Sc Regc Ecclefiae. 
Stante hac opinione Pax cft in Ecclefia. 
Solus Habel obfcurus Sc contcmptus per- 
ftat in vero fundamento , veramq; habet fu 
dem,de vero Semineifedhacpropofitio- 
nc, primus publicam turbat Ecclefiae na- 
cem,habetur pro apoftata,h3eretico,& fcif- 
matico , quod ccrtis rationibus adductus 
ditfentiatabEcclefia. Qui tuncfueritfta- 
tus,&forma ecclcfise,&apud quos fuerit, 
quifqj facile potcft difccrnere. Eadem for- 

ma 



ET PHRPETVA E C C- X%$ 
mafuitinpofterum,&:efthodie, veraeEc- 
clefie^Iuda?iMahumcsifte,Paptifte;,Sophi-- 
fta?,Pfeudochriftiani diuerfam habent iide 
de Chrifto , vtiq; ad fe rapiunt titulum ve- 
rxSc catholicae Ecclefia?. Orthodoxiau- 
tem ignobiliores ; abiecti , & obfcuri,a fupe 
rioribus omnibus pro haereticis habentur, 
ita vt Ecclefia fcmper fuit obfcurifsima, 
nec facile pofsit difcerni , & agnofci , ideo- 
que exulare & latere pingitur Mulierilla 
in defertoa Draconeprofuga. Apoc. duo- 
dccimo. Sedde his infequenti texuplura, 

Haclenus de Fide, fequitur de Operi- 
bus, 8cvitae gcneribus,Fidem conteftan- 
tibus. 

HaSel crdt paftorgregisXctin dutem erat jgri* 
colct. Ha&cnus defcriptum eft fundamen- 
tum fidei,& falutis , Articulus iuftiiicatio- 
nis, quod credant in Semcn mulieris , Sal- 
uatoremMundi,eumque putent efie Cai- 
num primogenitum. Sequunturiam ex- 
crcitia iidei, honefta vitac genera , fidem 
conteftantia , vtraque ex benedi&ione 
Dei , ad Dei cultum , vitaeque vfum ne- 
neceiTaria, infuper typum,& officium Chri 
fti, opusnoftras falutisreferentia.Patreita 
inftituente, 8c fingulis fuas operas defti- 
nante , iuxta officium Patrisfamilias , Sc 



Z$6 DE TERA VETERf 

familise. Primogenito, vt diuino hominij 
Caino,diuinas operasinandat, Agricultu- 
v arm,opus,fymboIum,Sc myfterium morti- 
ficationis,Sc viuificationis,mortis,&: refur- 
reclionis,Deo foli propriu, Sc Chriflo Sal- 
uatori,ad eius officium,omniaq; eius mira 
cula congruum, cuius fimilitudinem fibi 
ipfivfurpat 8c applieat. Ioan.15. Nifigranu 
frumenti cadens in terram , mortuum fue- 
rit,ipfum folum manet, quod fi autem mor 
tuum fuerit, plurimum fruclu adfert. Item 
egofuin Vitis vera,8cPatermeus agricola 
eft. Itcm , fimile cft regnuin ccelorum ho- 
mini feminanti. Quas omnia congruunt 
Deo Chrifto,3cincluduntopus, Sc :articu- 
Jum iuftificationis, doctrinam Legis &E- 
uangelijjMortem Sc vitam , Gratiam & do- 
num Dei,aquam Sc Spiritum, Mortiiicatio 
nem carnis,& viuificationem Spiritus. 

Habelo autem mandat pecuariam, ad v- 
fum Agni Pafchalis,quemadmodum oftcn 
deratei Ihoua.Chriftus in paradifo,ad per- 
petuammemoriam, Sc obferuationcm iu- 
gisfacrificij , qui fuo teinpore incarnatus, 
ma&aretur,cuius fanguis funderctur,qui 
confummato facrificio ItCc orferretDeO Pa 
tri,pro expiatione peccatorum totius mun 
di.Qui Agnus occifus Sc oblatus eft typicd 
in Agnis pafchalibus ab origine mundi ,vf- 
que dum oblatus eft,in proprio fuo corpo- 

re,Sc 



ET PERPETVA ECC» 287 
re, & porro ofFcrtur vfq; adfinem Mundi 
hypothetice in omnibus Martyribus, 

Itaq; poft ecclefiafticum, politicum, 8c 
oeconomicum ofiicium, Ade; a Deo ab ori- 

fine mandatum,communicat &difpertit 
aterfilijs domeftica officia, pecuariam,& 
agriculturam, prima praeftantifsima,hone- 
ftifsima,vtilifsima, iucundifsima, & maxi- 
me neccflaria opificia,quibus alia omnia 
opificia inferuiunt,exercitia fidei, & chari- 
tatis,mutuo communicanda,& fignificati- 
ua de Officio, & confummato beneficio 
Chrifti,noftrac falutis fymbola & facramen 
ta,ab initio vfq; ad finem mundi , ad extre- 
mam illamMeflcm & Vindemiam, Sc Ma- 
ftationem Apo. 14. exercenda,donec om* 
niaDeo of7erantur,ipfeq; omnia adfepla- 
citaaflumat.autabominatarepudiet. Cu- 
ius fummi operis opificcs,& executores,a- 
gricolae&pecuarij,funtmyftse,Sacerdotes 
& depracdicatores Dei. 
Ff lice s nimitm bomfifiix norint agriooU. 

Adamvtiqjmanet fummus Pontifex& 
Rex EccIefiae,donec ordinario fucceflbri 
deleget officium , ex diuina fignificatione, 
quemadmodumaudiemusin Cain &Ha- 
belis facrificijs.Quemadmodum poftea in 
Lege fuit Pontifex.& Leuitae,fummi Sacer 
dotisadminiftri. 

Sed quod Mofe pecuariam Habelis.agri 

T i 



£8$ DE VERA VETERI 
cu]turaeCainipraeponat,non teiner£, fed 
confulto factumefl, propter excellentius, 
prseftantius, &frugalius officium Chrifti, 
pcrhancdefignatu.Agricultura enim toti 
reru creatura conjienit de generatione& 
corruptione,de morte,& refurreclione vni 
uerfaliracfignificat doclrinamLegis &E- 
uangelij,Gratiae & doni Dei,cui agricultu- 
refubferuiuntomnesmini(lriEuange]ij,at 
teftante Paulo,cooperarijChrifti,& agrico 
lasDeifumus. 

Meaeft terra,vos coloni, feu agricola» 
mei. Pecuaria autem de Agno pafchali foli 
Chrifto conuenit loan. decimo. Ego fum 
Paftor ilie bonus. Attamen mutuas ope- 
rastradunt agricultura &pecuaria, idco- 
queDominusomniafacrificiatypicaexpe 
cuaria agricultura conficimandat. Quan- 
domaclabatur Agnuscomedebanturazy- 
mi,& manipulus primitiaru frugum ofrere 
baturDominoinPafchate. Adeoq; Chri- 
ftus in panc & vino,fuumCorpus & fangui 
nem,hoc eft,feipfum iuxta Perfonam & of 
ficium fuum,exhibet nobis percipiendum 
facramentaliter. Hac itaq; falfa opinio- 
ne,&errorcde feminein Caino adolefcit, 
pergit,&perftattotaeius temporis Eccle- 
iia.Cainprfdicatur,vencratur,adoratur,& 
coliturproHeroe,h^rede,Pontifice,Rege, 
& faluatore Ecclefias totiusqi mundi,pro 

contri- 



ET PERPETVA ECC* l$cy 
contritcrcSerpentis,adtotos plus mtnus 
r : -^taannos,iuxta#tateChri{li,errantqj 
r * ^noninfundamento, fed ineiusap-r 
plicarioncmon in Verbo , fed in eins inter- 
pretatibne.Qgisergocfl,qui dic;.c Lc^» 

. ■ srrare ncn pofle, dum ab initi; 
p.r c::auit:"Ciin propter officium lautiuS, 
mollius,maioreq;cumif)dulgentiaeduca- 
tus,faifaopinionephilautus,iuperbe info- 
lefc't,S:contemnit fratrem Habelcmpra* 
fe,eiufq; nomine abutitur adcontumelia, 
vocans Habelem,vanum, vacuum , vilem, 
inutilem,nulliusq; frugi hominem , vt ple- 
rumq; pheftantioris conditionis homines, 
infenores prae fc contcmnunt, probrofisq; 
fcommatibus excrcent,ac vocant fungos, 
fucos,afinos,&c. 

Habel in fua abie&ionc patiens , fua for- 
te contentus , patienter fuftinet fratris im- 
portunitateminfolentias, Sc contumclias, 
commcndat fe, fuaquc negocia Domino, 
conftanter credit,totamq; fpem fuse falu- 
tis conijcit in Semcn illud Mulieris , quod 
collapfa repararct omnia, cuius Mortc Sc 
fanguinetot9mudusrec6ciliareturDeo,iu 
xta typu Agni pafchalis cuius caufa ipfeagit 
opilione,fed Cainu,illud feme nequaqua ef 
fe, multis probabilib. certisq; rationib. ad- 
duci , vt credat , non poteft,ideoq; fupplex 
Deuoratprovero intclleflu verbi Dei de 

T 4 



XpO DE VERA VETERT 
Semine vero.Itaq; ex perpetua oratione c§ 
cipit Spiritum fanftum, veru verbi Dei in- 
terpretem,qui ipfi aperit intelleclum,vt ip- 
famcapitalempropofitionem, Sc primam 
falutis promifsionem,de Semine, exa£tius 
perfingulas vocesSc circumftantias exa- 
minet,& explicet , videlicet, Mulieris Semen 
conteretcaput Serpentis 7 Serpens mordebit eius 
cdlcdneumfemen crit Virjboua, Deut er homo. 
Item Agnus immoUndus in holocwftwm , in fine 
(frenem.)Confenfus eft in Verbo , Sc funda- 
mento difTenfio & controuerfia eft in eius 
applicatione.Parentes,totaq; Ecclefia ap- 
plicant Caino,fed hoc neutiquam eft con- 
fentaneum.Quia Cain non eft Semen mu- 
lieris tantum,fed etia viri Adas, quia Adam 
cognouit Heuam , quae peperit Cainum. 
Non crgo ex viro , fed ex Deo concipien- 
dumellilludSemcn,ideoq; Deum, &Ho- 
minem,virum Ihouam fore.Ipfaque mater 
Heuaiam peccdto actuali contaminata,8e 
virum cognofccns, peccatores pariens, e- 
iusfeminis matereffe nonpotefl,fedeiuf- 
modi Mulierem etTc oportere,qualis Heua 
fiiit in Paradifo antc peccatum, coniunga- 
taviro,virunoncognofcens.Qu£,vtHcua 
exverboDiaboliperconfenfum concepit 
Auerfionem,& Diabolu,ac peperit Pccca- 
ru & Mortem,Ita ipfa bcnedicta benedi&i- 

Seinr» 



ET PERPETVA E C C. %?% 
Seminis Mater, ex verbo Dei , per fidem, 
coneiperetDeu,&pareret iufticiam Dei, 
Chriftum,Deum,& Hominem,qui nos fua 
morte,& fufo fanguine redimeret ab omni 
peccato,& morte aeterna,reftitueret nos in 
Paradifum , vitam , &gloriam diuinam Sc 
aeternam. Idq; in fine dierum,in nouifsi- 
mis temporibus in fua ipfius perfona , tan- 
demin nobis, in tota omnium diertimre- 
uolutione,& finc mundi , per ipfum Ihoua 
in primo Agno Pafchali.in paradifo,in ipfo 
promifsionis a£lu,maclato, immolato,diut 
noq; igni accenfo & afTumpto,oftenfuin. 
Ideoq; ipfum contritorem Serpcntis, prae - 
ftantiorem& potentiorem efte Scrpcnte, 
excellentioremq; fuo Patre peccatore Adi 
efTe,qui hoc nequiuit. Sed praeftantior Vir 
exvironafcinonpoteft. Quodnatumefl: 
ex carne,caro eft.Quis poteft faccre mun- 
dum de immundo conceptum femineC' Ho 
mincm ergo abfq; pcccato,quipeccatum> 
expiaret&tolleret,Caineft,fuperbus,phi- 
lautus,philonicus, vitiofus peccator , ex 
peccatore natus,morti fubie£tus,fua virtu- 
te non reuiuifccns.multo minus alios mor 
tuos refufcitans^Deum ergo &Hominem 
efle,fecundum Perfonam Deus,vt contere 
retSerpentem,Diabolum,aduerfarium,fpi 
ritualemhoftcm Dei,&hominum , qui m- 
ftineret,vinccret,& placaret iram , & iudi- 

T 5 



OfHcium. 



Zpt DE VERA VETERI 
ciumDei de peccato.Homo,quod ipfc Ser 
pcnsmordereteiuscalcaneum,qu6dpate- 
retur,&morcretur, mortuus reuiuifcerct, 
& nos (imul viuificarct, & fecum glorifica- 
ret. Secundum Officium autem Pontifex 
&Rexaeternus, Sacerdos aeternus aeterni 
Sabbathi,qui doceat veram noticiam,fapi- 
cntiam,iufticiam,& cultum Dei,in vera,ae- 
terna & abfoluta obedientia,reuerentia, & 
conformitateDei, iuxta voluntatem Dei. 
Paritcr Sacerdos &facrificium,Templum, 
Altare,&vicl:ima,qu6dipfe omnium pri- 
mufacrificauit,maclauit,& immolauit Ag- 
nii pafchalem in Paradifo,quo feipfum fig- 
nificauitius facrificio, seternae obedienti^, 
&reuerentia2ergaDeum:temporalis aute 
&rclatiue; expiationis pro mundi pcccato. 
Rex autem, quod ipfe Deus seternus ^ter 
na mente cum Dco Patre & Spiritu. Mun - 
dum in idcahabuit,meditatu$ eft, cuncta* 
que pra»dcftinauit,& difpofuit, poftea crea 
uit,ordinauit,certisq; vicibus feruat & gu- 
bernat omnia,nunc & in aeternum. 

Haec Habelis de facro Semine noticia,fu 
des,fentcntia,&confefsio, quiavera,inte- 
gra,orthodoxa,catholica &iuftificans eft, 
luxtafenfumDei, qua faepius infabbathis 
coraEcclefiaconfeflus eft,attamen quiaab 
Ecclefiai fenfu diuerfa cft,ideo vana,imagi 
naria,erratica,&haereticaiudicata& dam- 

nato 



ET PERPETVA ECC. 2pJ 
nata eft.Et quauis optima intentione a pa- 
rentibus nominatus efi:Habel,id eft,vanus 
vilis.nulliufq; frugi adparandamfalute,ty- 
pum gerens totius humani generis , colla- 
tionebenedicli Seminis,quod improprid 
putabatur Catn.Nuc tamen poft diuerfam 
cius ab Ecclefia fententia, & poftquam ha- 
ftenusabomnibus tributum,iam ipfefo- 
lus ipfi dcrogat, & denegat honorem , nec 
p vult fratrem Cain falutare, & venerari Pon 
tificem,& Regem,Heroem,Haeredem & ca 
putEcclefiae,SaIuatorem mundi, ideoq; in 
tudiofe,contumeliofc,& probrofe eius abu 
titurnomine, probra,conuitia, & conflcla 
crimina cumulat,& aggrauat: vocat,procla 
mat,infamat,traducit,fuggillat apud om- 
ncs perniciofe & vereVe & nomine Habe- 
lem,id eft,vanu,vacuum,vilem,futile, opi- 
narium,imaginarium,melancolicu, enthu- 
fiafta,fwermeru,contra,fupra,extraEcclc- 
fia fibi foli alta fapicnte, extrauagante, imo 
ftultu,dementatum , infatuatu,infanum Sc 
pcrniciofum haereticu, fuperb8 fe fuper ali 
os efrerente,rcceptae,approbatse,& vfitat^ 
fentetif Sc doclrinas catholicf Ecclcfi^ non 
acquiefcente:fed fuis diucrfis fi&itijs, ima- 
ginarijs,& fantafticis fpeculationib9,opini 
onibus,& errorib* pgnante,fcifmata,difpu 
tationes,diiTenfiones,apoftafias,cotrouerfi 
as,tumult?,&feditione$ inEcclefia fufcita 



I£4 DE VERA VETERT 

tem,atqi m his fuperbe, & obftinat^ aduer 
fus omnes fanas parentum,totiusq; Eccle- 
(iaeadmonitiones fine omni fpe emenda- 
tionisperdurantem. Dignus,&fua culpa 
rcus,qui poft tam fanam, Tamiliarem, & ia~ 
lutarem admonitionem inflexibilis,proter 
uu5,obftinatus,abijciatur, & excommuni- 
cetunimdnealios fynceros fecuinrepro- 
bumfenfum,errores, & perniciem trahat, 
penitus £mediotollatur,atque ita maneat 
in EccIefiaconfenfus,tranquillitas, mutua 
beneuoIentia,asdificatio,a]m3 , vniuerfalis 
&perpetuapax,vtq; hoc exemplo cauea- 
turinpofterum difsipatio, difturbatio,& 
diftra&ioEccIefiae,(probabilis certe^ apud 
omnesratio.)Atq;hocex officio intereft, 
Parentes & Se, vtprimogenitum, ordina- 
tum,conftitntum,declaratum, & ab omni- 
bus falutatum,habitum,& veneratum He- 
roem,Haeredem & CaputEcclefiae-,praeca- 
uere.Haec fuerunt de mifero Habele impia 
&perniciofaconfilia, & decreta Ecclefiae, 
praegrauata & egregie oppalliata pretextu 
ofrlcij,& zeli Dei.Ita conclufum eft, de hoc 
lucluofo,& calamitofo opilione, infimula- 
to,& male traducto haeretico.Caini fenten 
tia,propterofficium,setatem, & authorita- 
tem apud omnes praeualet,& degrauat,pa- 
rentes approbant,conclamat tota Ecclefia, 
neq; quifquaauditdiflentire, aut pro con- 

ciliatione 



ET PERPETVA ECC 2pf 

ciliationemutirc,deHabclis pietate, Scre- 
bus bcne geftis, nc videatur efie partiaiis, 
fiatqifufpcftuSjacinidem coincidat infa- 
miar,vitscqjdifcrimcn.NihiIiuuat,nihilflc 
clit furorem, crudelitatem , immanitatem, 
&inclemcntiam,qu6diltFrater,vterinus i 
natuproximus, vtile membrum Ecclefiae, 
deomnibusbcne meritus :quod fidelitcr 
pauit oues,ad facriiicia promptus , quibus 
toti inferuiuitEcclefiae. PubJicus confen- 
fus, & concordia doclrinse in Ecclefia pra» 
poni debetomnibus aiijs pnuatis afTccli- 
bus,&fympathix. 

Tanto cum periculo corporis coniun- 

ctum eft, receptam , approbatam , & vfita- 

tamfentcntiam,& interpretationem Scrip 

tur$ refellere,ab Ecclefia diffentirc, aut fua 

fenrcntiam pro illuftrationc proponere^ 

quantumuis ccrtas habeas rationes , &lu- 

culentas demonftrationesra tota Ecclefia 

hserefeos probra ftiftinere , abijci & damna 

ri.Sed maiorem cum falutis & animse pcri- 

culo coniun6tumeft,fpiritum extinguere, 

meliorem interpretationem verbi , quam- 

uis ab abfcuro Habele propofitam non ad- 

mittere,fed furenter hercfeos damnare.E.a 

demforma&fortuna Orthodoxorum Ha 

belorum inter fuos falfos fratrcs Cainos, 

femperfuitin Ecclcfia,abexordio vfqsad 

fincm mundi,vt ex priuatis odijs,infi muli= 



1?6 E>E VERA VETERI 
tione,& calumnijs infiniti nafcanturhereti 
ci. Sed ia quid faciatdamnatushxreticus- 
Habel,viribus , & numero ad refiftendu Sc 
defendcndumimpar, ctiamfi prouocetad 
Ecclefise iudiciu,pro fue; caufe cognitionc 
& huius controuerfie^ diiudicatione: etiam 
fi proponat,fuas probabiles rationes, nihil 
facit,fruftra laborat:na ibi iam de ipfo con- 
clufum eft, de cius capite& corio a&ueft: 
trafijtactioin rcmiudicatam, nullaregerit 
conuitia,filet & vindicta committit Deo, 
Vnumfaltemreliquu eifc,quodpars aduer- 
fa penitus detre&are non poteit, prouocat 
adcognitionem,interpretationem,iudichi 
&decifionem Dei,inhaccontrouerfia,de 
diuino fcmine,fit ne Cain nec ne, vt fe De? 
declarct,per publicum facrificium,ccelitus 
incendendumivtrius incenderctur diuino 
igne,eius vera, Sc Deo probata efiet fentcn 
tia.Quamrationem, &extremum defugiu 
infimili cafu poftea imitatus eft Elias : & 
Dauid aducrius Saul ad idem jpuocat, qua 
uis"Saulfibimaleconfcius, 8c male" confi- 
dens,non fufcipit.Hic aute rccipitur, poft- 
quam Parcntes ita docuerunt,& Deus pcr 
totos triginta,plurcsue annos , non alia fc • 
cit declarationem de Scminc , parentumq; 
vetuftam opinionnonem improbauit, aut 
pcrrcuclationem correxit.Quod autemfo 
IiHabeli,eiusq; imaginationibus credant, 
&mutationeinpublicado6lrina 7 hacl;enus 



ET PERPETVA £ C C tp7 

in SabbathiSj&maxime^inpafchate quan- 
do ofrerebatur Agnus typicus vfitata, faci- 
ant,preter clara diuina teftimonia,non effe 
confcntaneum,neq;fine pcriculoficret,vt 
in pofterum pro cuiuflibet imaginaria opi- 
nione mutanda eflct doclrina inEcclcfia, 
quauis ne hoc quoqj poftulauit Habcl, ncc 
quenqua coegit ad fuc_ fententise aflenfum, 
aut publicam doclrinas mutationem. Ideo 
iuxrahoccxemplujnootiofe^Iudaei aChri 
fto toties poftuJant fignum dc ccelo , id eft, 
diuimim teftimoniu,quo certificati, ipfum 
pro do£tore,&:religionis reformatore rcci 
perent.Chriftusautem cordium cognitor 
fciens ipforu obftinationem, recuftt obfe- 
quium,du omnia eius miracuia pro Magia 
habent,calumniantur& blafphemant,ac fo 
lumpromittitfignumlonseprophetae, fuae 
mortis & refurre&ionis fuae Perfonae, & of 
ficij f]gnincatiuu,cui fi crcdant, faluentur, 
aut increduli damnentur. 

Etfaftwm tfr dfine dii rtwn)Finis dierum v* 
riuseft,aliuseftHebdomade;feuSabbathi, 
Alius finis dierum Menfis. Alius finis die- 
rum anni magni Iubilasi.Hic aute finis die- 
ram,prima,&antiquifsima phrafis Ebrsea 
eft,pro reuoJutionc anni , A.iine dierum,id 
cft,poftreuoiutum annum,periphrafis no- 
ui anni eft,quando Ebr^is ab oripne ncu" 
incipiebatannus,pofteadiftus?afcha, vcl 
velPefah, atranfitu Dei per jEgyptum,. 



ip8 DE VERA VETERI 

ma&ando primogcnita , & a tranfitu Ifrae^ 
lis exi£gypto per mare rubrum. Exod. 12; 
Quando pro ratione eius climatis incipie- 
batMefsis.&ofterebaturDominomanipu 
lus nouarum frvigum,i4.die, poft sequino- 
&um,& nouilunium Vernale , quando im- 
molabaturAgnus pafchalis,quando alio- 
qui ex originali,& diuina inftitutione fole- 
bantfacrificare.Quiritus, &typus Chriftu 
fignificabat,eodem tempore anni nnmo- 
landum,quemadmodum veritas compro- 
bauit , poftea Chrifto refufcitato diciuSj 
DiesDominica.Apo.i. Itavtfinis dierum, 
Pafcha,& dies Dominica,idem tempus fig 
hificcnt.Vnde rationari poteft initium , & 
finisMundi,&tempus manfionis Adaeiri 
paradifo.Poftquam Agnus erat anniculus, 
oblatus,in fine dierum,id eft, reuoluto an- 
no.Quando quoq; in extremo fine omniii 
dierum,in fine mundi, tempore Pafchatis, 
tota erit Natura, totusq; Mundus,ccelefti 
igne incenfus,futurus eft Deo confumma- 
tum,& acceptum facrificium,c£teris repro 
bis in aeterno igne irae Dei exurendis , fpi- 
his illis,& tribulis , & palea exurendis igni 
incxtinguibili in Sabbatho,hoc eft, quam- 
diubeati agunt Sabbathum ex Sabbathd 
aetcrnum leff.66. vt Dauid inquit in vcrbis 
fuis nouifsimis,id eft,teftamento.2.Rcg.2j 

Mar.primo. 

Diticrfi 



£T perpetva ECC, Z$p 

Diuerfi alioqui apud alias Gcntcs, ratio 
nediuerforumclimatum autaliarum cau- 
farum,funtfines dicrum,feu annorumini- 
tia, quando labor anni redit aclus in or- 
bem. j£gyptis in fine Augufti,Nobis pofl 
folftitiumhyemalCjAtticispoft folftitium 
•eftiuale,Afianis poft a?quino6lium autum 
nalc. 

An^elicaphrafi, totareuolutioanni,eft 
diesvnus,indei2^o. dies Beftia?: Calcatac 
fanclae vrbis Ierufalem a Gentibus:Duoru 
Teftium Chrifti,Mulieris in deferto cxu- 
lantis,a Draconc profuga.In Apoc.10.11.12. 
i^.AliasTempus/OToafeftopafchali.Da- 
nic.i2.Tempus,tempora,& dimidium. Di- 
uinaphrafi,milleanni funtDies vnus.Pfal. 
90.2.Pet.$.inde prima mundi hebdomada, 
efttypicatotiustemporismundi.Sexdies, 
fexmillia mundus.Poftca Sabbathum ^ter 
num, quodfextum millenarium anticipa- 
bit.Itemtcmpus totius huiusCarna!is,& 
creati Mundi Deo eft Dies vnus , eius Ma- 
nc eft initium,vefpera eft finis Matt.20. 

Ccrta ergo 8c indubitata fententia eft, 
hancoblationemfaclam effe tempore pa* 
fchatis,poftaliquotCaini&Habelis nata- 
lcsannos,circitcr triginta , iuxta aetatem 
Chrifti,cuius typum fuftinetHabel,fecun- 
dum quam aetatcm quoq; erat Ifaac , cum a 
fatre erat immolandus , vt ita de tempore,. 

V 



500 BB VERA VKTERI 

& aetatc Chri&i , immolandi certificatione 

haberctpiavetuflas. 

Attulit Qtin deftit&u dgri y oBUtionem lhou£. 
Ukbel aitulii quocfc de primigcniStOuiwmfudrum, 
Cr depingtuoriSus atrwto)Offcrendi 8c facrifi 
candiritusabinitio fuita Ihoua, Chrifto> 
monilratus,&:inf!itutusinparadifo,inpri- 
mo facrificio, pofcprimam promifsionem, 
vt quifcjj de fuis facultatibus pro cultu, ag- 
nitione,& gratiarum acirione beneficiora 
Deij&fusefideiconfefsione, ofFerret Do- 
mino munus , feu oLlationem. Idcoq; Do- 
minus lcge flatuit, ne quis vacuus vcnu ct, 
fcdprofua facultate,pro vt fua inucnirct 
manus,defuacultura, Sc opificio,ofrcrret. 
Jde decet nos moraliter imitari , vt aliquid 
conferamus ad facra minilteria conferuan 
da,Scpro alendis pauperibus,quemadmo- 
dum obferuatum cfl in prima Chriftiana 
EccIefia,poft. abrogata facrificia typica,vbi 
quifq; de fuis facultatibus , & opificijs pro 
fualibertate & liberalitate fingulis fabba- 
thiscontulit, Quae ita congefladiccban- 
tur Collecla , gratijfq; a&is , & praecatione 
fanclificatis , diflribuebantur per Dtaco- 
nos.Primum Miniftro vcrbi , aut qui labo- 
rabat in verbo,dabatur dupla portio, quod 
Paulus appellat dupliccm honorcm,prop . 
ter eius nofpitalitatcm, & alendam fami- 
Ham,quoniamnonpoterat alijs laboribus. 

pro 



ET PERPETVA E C C. JQ% 
pro quaerendo victu vacare. 

ItaCainagricola adfert manipulos no- 
iiarumfrugum,quemadmodumpofteaper 
petuo in Pafchale ofTercbatur manipulus. 
nouarum frngum,pro gratiarum actionc 
de benediclioneDei,ex agricultura pcrcep 
ta, cxqua adminiftrat panemad annuum 
vi&um.Ideoq; Chriftus porreclis quinquc 
panibus, fublatis in ccelum oculis , gratias 
egitPatriprofuabenediclione. Etproag- 
nitioneMyfterij totius agriculturae, quod 
poft abfolutam Carnis mortificationem,8c 
lpiritus viuificationem, in futura refurre- 
clionc,infinedierum,totiusq; Mundi con 
fummationc,tota rerum crcatura offerctur 
Deo,ipfequefufcipieteam gratum facrifi- 
cium,& holocauftum. 

Similiter& Habel paftordcGrege fuo 
fldducit Agnum anniculum , primigcnum, 
&pinguifsimum,pro memoria, agnitione, 
& fignificatione fummi seterni,& confum- 
matifacrificij Chrifti,iuxtaprimam inftitu 
donemIhoua5inparadifo,ad fignificatio- 
neimmolandi,&iacrificandi Chriiri, Dcq 
patri confummatu facrificium,inabfoluta 
fuaobedientiaergaPatre, &pro expiatio- 
ne paccatoru totius Mundi,ab initio,vfquc 
adfinemdieru,typiceinornnibusAgnispa 
fchalib?,archetypic£ in Chrifto ipfo,& hy- 
pothetic^ in omnib. Martyribus , in totius 

V 2 



JOZ DE VERA VETERI 
Carnismortificatione, fpiritualitcr in Fi- 
de.realitcr in cuiufq; Morte , vfq; ad finem 
dierumMundi :vt conformati Chriftoin 
mcrtificatione,&: cruce,conformcmur ipfl 
qucq,inrefufcitatione,&:gioria. 

Adam haclenus vt fummus Poneifex a 
iingulis oblata&adduch facnficauitfingix 
li^ ^nnis in Pafchate Agnum, Scprimitias 
fiugumiprsetcrea iingulis fabbatnis,qu^ of 
£ rebantur.Iam autem,qula de Perfona , Sc 
Officio Pontificis,&;iacri Seminis litiga- 
tur,quodhaccenustota Ecclefla exiftimat 
Cain efic,Habel autcm conftanter, ex cer- 
tis rationibusnegat,Res refertur ad Dei dc 
cifionem: vtrifq; ergo delegat Pontifica- 
tum,iuxta diuinam declarationcm,iubet 
ipfosmst offerre. Quemadomdum Mofe, 
ad huius cxempli imitationcm, litem dc 
Pontificatu Aharonis diremit , rem refe- 
rens ad diuinam declarationem,iubcns fer 
re virgas,& thuribula. 

Itaq; Cain ex iuflu Patris,fuum manipu- 
lum nouarum frugum adducit, feorfum fla 
tuitinfuoaltari. Habel adducit de grege 
Agnum.quimaclatur, eiusfanguis fundi- 
tur,pellis detrahitur,inteflina purgantur, 
Sc reconduntur in aluum,& altari imponi- 
tur^Kyzon eft vox fimplcx, & collectiua, 
fignificat Ouem,3c Gregem, idcoq; Domi 
nus indifFerentcradhocfacrificium admit 

tit 



ET PERPETVA ECC> 30} 

tit Agnum,autHaedum.Exod.i2. Ideocp v- 
traqj relatiua ponit textus Ebraeus, fingula 
re,&plurale. Ite rmm Minha eft oblafio, 
autfacrificium, plerumq; vefpertinum.Et 
quia Agnus Pafchalis iubente Domino ma 
clabaturintervtrafq; vefperas,ideft,inter 
tertiam & quintam nobis.qucmadmoduin 
archetypicus Agnus Chriihis in cruce ma- 
ctatus,nona, nobis tertia, expirauit. Indc 
certum eft hanc oblationem tactam effe ve 
fperi,vtquoq; pofleritati conitaret,quo te- 
pore mudi,& diei,Chriftuseffet ofFcrend*. 
Hic fit totius Ecclefias Synodus, feu con 
gregatio in folemni fefto Pafchatis,feu no- 
uianni,eaq;diuiditurinduas Partes. Ada, 
&Heua,totaq; Ecelefia, ftant&parte Cai- 
ni„vt qui Cainum fic docuerunt,quod ipfe 
effet Semen illud fanclum Sc promilfum: 
fundamentum eft ex promifsione Dei , fcd 
impropri£ applicata.Habel ftat folus, vt E- 
liaSjVtMofe&Aharon.Adam&Heuacre- 
dant Cainum effe Semen illud Mulieris, 
SaluatoremMundi. Habel credit ex ccelo 
Deum incarnandum effe Saluatorem. Ada 
publicam habet concionem ad Ecclefiam, 
de Semine fanclo,3c quibus rationibus cre 
dantbocCainumefle. Vtrobiq; oraturex 
fidePromifsionis,vtDeusbenigne, Sccon 
fpicue" fe de hac cotrouerfia declaret. Cain 
ne fit bcnedi&um illud Sernen, an aliud ex 

V ? 



394 DE VERA VBTERf 
pe&andumfit, quemadmodum Iohannes 
Baptifta,mifsis difcipulis ad Chriftu, prop 
ter difcipulos quaerit de indiuiduo,& certa 
PerfonaMefsiae. QuemadmodumEliaso. 
rat,vtfe inter verum Deum, 8c Baal decla- 
ret.ItaChriftus extremo iudicio confpciue 1 
declarabitinter falfosSc veros prophetas. 
Mat-7.Multi dicent mihi in die illo, Domi- 
ne Domincnonne tuo nomine propheta- 
uimus,& miracuja fecimusrTunc confite- 
tor illis,Non noui vos ; difcedite a me vos 
|naledi6ti,namhoc prsetextu,tanto peius 
fcgiftiSjVeros mcos prophetas occidiftis. 

Scdpriufquamad hanc proiiocationem, 
decifionemq; vcnerit , cogita quajfo, quae 
formaEcclcfiaejquse difTendo, quse difputa 
tio,&controuerlia,5c facliones apud om- 
nes fuennt,quas moleftias Cain Habelo fe 
cerit, quae publica,& priuata conuitia in ip 
fuinconieccrit,quam acriter flagcllauerit, 
quam acute" pupugcrit,quamque apud om 
nesvtphantaftam,fwermerum,enthufiafta 
&ha»reticu deformauerit, vtfacile^ omnes 
ipfum,vtpr$efcntifsimumvenenum,8cpe- 
(tem deuitauerint,& abhorrucrint, cauen- 
ta 7 ne Sc ipfi ab eo inficiantur, neue apud 
Ecclefiam in fufpicipnem veniant.Idq; pre; 
textu officij,verbi,& zeli Dei, quemadmo- 
dum hypocrits ifti poffunt fe honefta fpe- 
cie ornare.Ita vtmaxime" ncccfTariu fuerit I 
todem irr hac caufa decidere,litemq» dirU 



ET PEHPETVA ECC 305: 

merc.Eadem forma fcmperfuit,'cft,&erit 
Ecclefia. hypocritae pr^celluntJvlaiorpars 
vincit mcliorem. Cainici funt orthodoxi, 
juxtafententiam Ecclefiae. Habelici funt 
Haeretici,vt tandem Chriftus necefsitatc 
adigaturfuo extremo iudicio decifionem 
facere. Scd vt Chriftus in hoc primo , ita 
quoq; in extremo iudicio.Ecclefice iudiciu 
confundit,multosq; quosEcclefla haereti 
cos damnauit,ipfe iuftos declarabit, quem 
admodum fequitur in textu. 

Reftcxit tutcm ihoua ud Uabclcm^bLtioncm 
quc cius.Ad Cdinum ucrb y oSl<aioncmq; cm, non 
rc^fXJf)n^refpexit, adhibuitfe, benign& 
aduertit,placid£afTumpfitvtMatcrfiIioru. 
Quomodo autemrefpexcrit,non additur 
exprcffe,confenfus interpretum efl, & alia 
exempladoccnt,refpcxiffe pcr inccnfum fa- 
crificium,vtMofe,SaIomonis,&Eliaetcm 
pore,quando de ccclo dcmiiTo ignc incen* 
dit facrificium,quem igncm facru appella- 
bant,&AImaeveftalesfouebant ad fabba- 
thicafacrificia,(nonenimlicebat propha- 
no igne facrificare,) ita appellate^ quafi igni 
fou^, interquasaliquoteratSibyllac,ideft, 
prophctiftf. Ad Almas,id eft,«lauftrales vir 
ginesdeftinabanturprimogenitae,aut fua. 
iponte aliae virgines, & viduae , vt in Maria 
forore Aharonis &Mofe : ite in Maria Dei 
gcnitricc &Hanna prophetiffa, ac caeterjs. 
patcnt exempla. V 4. 



306 de vera veteri 

Diferte* fcribit,Deum primum refpexif- 
fe Perfonam,deinde opus.Perfonam refpi- 
citpropterFidem.Sinefide impefsibileeft 
placere Deo Ebr.u.placente Perfona, pla- 
cetopus,difplicente perfona,difpliceto- 
pus.Ideo fubiungit, Ad Cain, oblationeq; 
eius non refpexit.Fides Habelis,vera, Cai-. 
ni falfafuit. Vera, quod Habel credit Se- 
men benediclum ex Deo de coelo incar- 
«andum efle,Scnafcendum exMuliere vir- 
gine.Falfa, quod Cain putat fe effe Semen 
illudiamincarnatum,iuxtaParentum , feu 
Ecclefiae interpretationem.Fides Habelis 
totum compleclitur Chriftum , fecundum 
Perfonam & Officium , Deum Sc Homine, 
Saluatorem Mundi,aeternum Sacerdotem 
&Regem:eaeftorthodpxa£c catholica,i- 
deoqjmagno cum praeconio fcripturaFi- 
dem)Habelis praedicat Ebre. n. Fide melio- 
rem hoftiam Habel , quam Cain obtulit 
DeOjperquamteftatum eft feefte iuftum, 
eius muneribus teftante Deo, per qua mor 
tuus adhuc loquitur. Cain , cum omnibus 
hypocritis,putat fe placere Deo propter- 
primogeniturae praerogatiuam^omcij prae- 
ftantiam,ordinariam authoritatcm , prop- 
teriudicium Ecclefi»,Sc opus operatum. 
Sed etiamfi Cain veram,eandemq; cumHa. 
belehabuifTetfidem/ingrata tamen fuifiet 
Pcrfona,eiufq; Oblatio,dum nullam habet 

charita- 



ET PERPETVA ECC. 307 
£haritatem,dumoditfratrem, ctiamfi fub 
pio zeli Dei prsetextu,dum non reconcilia 
turei,iuxtamandatum Chrifli,Matt.5.Cu 
offers munus tuum ad altare , & ibi retor- 
datusfueris,quod fratcr tuus habet aliquid 
aduerfum te,relinque ibi munus tuum,an- 
te altare , Sc vade prius, vt reconcilieris fra- 
trituo:tuncrcdi,vtofTeras munus tuum. 
Sed Cain poffet obijcere,fuum odium non 
efle priuatum , fed publicum , & ex ofiicio, 
quodHabel fe opponat iudicio Ecciefise, 
manet obduratus,nullam agit pcenitentia, 
atque ita faciat controuernas in Ecclefia. 
Vero ergo iudicio Dei damnatur haereti- 
cus,iuxtafententiam Chriiti, fi non audie- 
rit Eeclefiam,fit tibi quafi publicanus. Qu£ 
cunq; ligaueritis fuper terra , ligata funt in 
ccelis.Refpondetur, Dum iudicium Ecclc- 
fiae tantum eft ex opinione, & ex priuata in 
terpretationc verbi Dci,non cx Spiritu,n® 
poteftdiflentientespro haereticis damna- 
re,fcdiudiciufufpcndere,donec Deus det 
melius iudiciu, iuxta analogiam fidci. Ideo 
inquitPaulus,Spiritum nolite extingucre. 
Si rcuelatum fuerit fedenti, taceat prior: 
cuiufqj interprctatio audienda eft, quae ad 
analogiam fid ei propius acceflerit, fine in- 
uidiaretinendaeft.Omniaprobate,melius 
tenete.Spiritus prophctarum fubie&us fit 
prophctis. 

V $ 



30$ DE VERA VETER.I 

Sed inquiat Cain,Non poteft melior in~ 

telle&us vcrbi efte in Habele , quam in Pa- 

rentibus:nam&ipfi Spiritum Dcihabent. 

Refpondetur, Habcnt quidem,fed Domi^ 

fcus non dat Spiritu fuum ad aequam men- 

furam,alijsplus,alijsminus. Dominus fo* 

lct fua dona compcnfare, quod huic in hoc 

negat,in altcro cornpenfat.Caino deditpri 

mogenituram. Habelo meliorcm interpre- 

tationem.Id ideo difpenfatDominus,ne fu 

periores prc^ fe contemnat inferiores primi 

in vinea Domini laborantcs, non inuideat 

poftremis $qua mcrcedem,alioqui murmu 

rantes aduerfus patrefamili&s fiunt vltimi. 

Sed quam fuiftet inelius,magisq; profe- 

ciflet ad maiorcm Eeclefiae asdirtcationem, 

fi confenfus inter Fratres intercefsiftet. Si 

Cain Habelis meliorem interprctationem 

sadmififiet, cert£ maiore cognitionislumi- 

ne de Chrifto,&iuftificatione,diminutum 

eius eftimationis honorcm Dominus com 

pcnfafTet,totamqiin pofterum Ecclcfiam 

illuftrafict:vt Spiritus fan&us exclamando 

praedicet Ecclefi^ concordiam, cum inquit 

Pfal.Ecce quam bonum& quam iucundu 

cft,fratres cffe vnanimes. Sed ca eft perpe- 

tuamiferiaEcclefi^,quodCainnonvultin 

fuoHabeIeDeidonaagnofcere,8cadmitte 

re,fed eaiuxtaperfona extenuat,& contem 

«it: ita vt no tantum Habel,fcd & Spiritus 

ian&us 



ET PERPETVA ECC. 309 
fanelus in ipfo pro phanatieo , erroneo , & 
f\vermerohabeatar:&qu£Deifunt,Diabo 
Jo afcribantur, vt Pharifei omnia di&a & fa 
cla Chrifti,tanqua Magica,& diabolica ca- 
lumniabantur.Sed quid quaefo lucri tande 
huiufmodiCainidefuaoDftinatione,&c* 
uitijs in fuos Habeles conicc~Hs,reportantC' 
quamquodeademinfeipfos diuino &iu- 
fto iudicio retorqueantur,&quo iudicio iu 
dicarunt alios,iudicentur < Nam per hoc f* 
crificijincendium, Habel Pontifex &Rex 
Ecclefins typicus conftituitur,& a Deo de- 
c!aratur:Caindeftituitur,&abofficioabij- 
citur.Habcl expofterogenitofit primoge- 
nitus Ecclefiae:Cain exprimogenito Eccle 
fiae,fit primogenitus Sathanae,& Antichri- 
ftus:exfemineMulieris,fitfemenSerpetis. 
Cain cum Parentibus expcclat ctiam fu£ 
facrificij incendium,fcd fruftra : quia eon* 
fententia,&interpretatio de Semine erat 
falfa,& erratica.Ibi Cain toruo , dcraifsoq; 
vultu Parentes afpicit,quafi deceptores, & 
fuos fcduclores,omnem huius erroris cau 
fam,& culpam in ipfos transferens, adeoq; 
aduerfus Dcum,vt iniquum iudicem mur- 
murans,& fremens : vt qui pofterogeni- 
tum,primogenito anteponat,ius fubuertat 
omniaq; turbet. Parcntes fe mutuo afpici- 
unt,quafi fuaopinione confufi,optima fpe 
de Semine Saluatore in Caino fruftratv 



ytO DE VERA VETERI 
metucntcs nepenitus de tota Salutc exci- 
derint.MaximdAdamHfcuam afpicit, quae 
cx intempeftiua fui gaudij prsecipitantia 
hunc errorcm induxit, ncfcij, in qucm hoc 
maximu malum transfcrunt. Primum pec- 
catum in paradifo commiflum,extrem^ in. 
quifiticnc transferebaturin SerpenteDia- 
bolumihoc autem in neminem, quam in fe 
ipfospofTuntreijcereJnquanto angore,5c 
confternatione fuerint , quifq; facil£ pote- 
ri+ c xpendere. Scd quid ad cxtrcmum fa • 
ciant^Diuinp iudicio conuicli, cedunt, Sc 
tribuuntcifuum Lonorcm, Sc reuerentia: 
agnofcuntfuumerrorem, mutant fentcn- 
tiamfajfam:fpem deCaino conceptamab 
ijciunt,ad Hahelis partes acccdunt, eius in 
terpretatioiiem de fcmine recipiunt:ipfum 
pro typico Dei Sacerdotc ad futurum Sal- 
uatorem agnofcunt, fuumq; depnecantur 
crrorem,SccuIpam. Ecce quini fubita hic 
fiatcommutatio.HabelhaclcnusatotaEc 
clefia damnatus hxreticus, iam declaratur 
a Chrifto orthodoxus.Econtra,Cain,Scto 
taEcclefiaha&enus xftimata orthodoxa, 
iamtaxaturerroris. 

Hoc fummum fanclorum Martyrum eft 
folatium,ideoq; Chriftus cos prxdicat bea 
tos, & iubet folide gaudere Sc exultare pro 
bris adfeclos,quodconformentur Prophe 
tis^ChriftOjApoftolis , & Martyribus : qui 

cadem 



ET PERPETVA XCC> Jtt 
eademprobra fuftinuertmt. Si conformes 
in caufa Sc cruce, ccrte etiam in gloria. Atq; 
hoc primum Chrifti iudicium , eft extremi 
fui iudicij fpecimen & argumcntum.Iudica 
ti &damnati vt haeretici,aChrifto abfol- 
uentur,& iuftificabuntur,vt Habel,Steph a 
nuSj&c.Errantcs , & fua falfa opinione de- 
ccpti, pcr ignorantiam , Sc falfum zelu Dei 
iuftos perfcquentes, veritate conuicl:i,& 
pcenitentes, gratiam, Sc Remifsionem a- 
pud iufturn iudicem Chriftum impetra- 
bunt,vtAdam&Heua,totaq; reliqua Ec- 
clcfia,vtPaulus,Scc. Obftinati aute ruent 
in deterius,ac tandem in aetcrnam damna- 
tionem,vt Cain. Atq; hoc illud eft, quod in 
quitIoan.Apoc.16.ScZacha.15. Ciuitas illa 
Magna diuita eft in tres partes:in iuftos, er 
rantes,& obftinatos. 

Hocenimex 3eterno,5c profundifsimo 
fuo confilio femper facit Dominus , vt cla- 
rifsimam lucem,tcnebris inuoluatr vtge- 
nerofifsimus Dei Filius,deformifsimi ferui 
formaveftiatunvtfummaSapientia &ve- 
ritas Dei pro extrema ftulticia, mendacio, 
Sc hasrefi iudicetur,damnetur, Sc afrligatur 
hicinEccIefia.PoftRcfurrecl:ionem,ScVe 
ritatis illuftrationem autcm,vidcbunt m 
quem transfixerunt:percuticntes peclora, 
abfoluentur : Perdurantes manebunt in 
morte.Atq; hoc ideo facit Dominus, vt ip- 



^il DE VERA VETERI 

ie de fuaprofundifsima extenuatione, & fa 
pientia apud omnes glorificetur : vt orrt- 
nem humanam Sapientiam fua fapientia 
fuperet,3t confundat : vt omnium peccan* 
tium mifereatur, Bc fic apud omnes iri aeter 
num glorificetur, 8c adoretur. Quifq; ergo- 
timeatDeum>&:rogetproVeritatis cogni 
tione,patienterperferateius fortunam, at- 
cmeexpecleteiusjrcuelationem, & gloria: 
imoglorificetDeumin corde fuo,acfoli- 
d^apudfcipfum exanimo gaudeat,quod 
conformis fit vnigenito filio Dei. Omniu 
enimrerumvicifsitudo eft.Haeretici olim 
eb Ecclefia damnati,a Chrifto declarabun- 
tur Orthodoxi,vt Habel,Chriflus, Prophe 
tse,Apoftoli,Martyres.Econtra, Catholici, 
Sc orthodoxiab Ecclefia canonizati,pro- 
moti,& beatificatijtandem a Chrifto extre 
mo iudice damnabuntur,vt Cain , 8c Anti- 
chriilus.Ideoq; in aeternum aduerfus Chri 
ftum iudicem, frement, eumq; iniquitatis 
incufabunt,quemadmodum hic typum vi- 
demusinCaino. 

ideo j exatndfflit Qdn ueSementer.concidit^ 
Uulmeim) 

Cain ha&enus gloriofus Heros,8cHse- 
fes Ecclefias , primogenitus, inclytus,Se 
illuftris , ab omnibus veneratus Ponti- 

philo- 






ET PERPETVA ECC 3x5 

fex,& Saluator Mundi, ideoq; philautus, 
philonicusjmportunus , faftuoius , fratris 
contemptor , & eius vanitatis exprobra- 
tor,nuncpalamaDeo coram tota Eccle- 
fiaconfufus,publico probro perfufus,of- 
£icio,honore,dignitate,& authoritate exu- 
tus,fratri poftpofitus, & degradatus,ar- 
dentifsimaapudfeirailagrat, feruet,furit, 
& fremit aduerfus Deum , Parentes , Sc 
FratremrToto vultu fuam indignitatem 
prodit , prae nimia amarulentia extabe- 
?cit,totamque Ecclcfiam turbat,tumultua- 
tur,Sc male* minatur fratri excidium,prop- 
T.r publicum illatum probrum: totam dc- 
nique culpam in fratrem reijcit , qui pri- 
ipms hanc controuerfiam mouit , fua ab 
EccIeiiadifrenfione,qui{iacquieuifret pa- 
rentumfententia?, &doclxinae,nihilpcni- 
rusfuifictturbae, 

Ipfcfolus, & primus hoc mouit incen- 
dium,toto Diluuio aquae tandcm vixre- 
ftinguendunr.cuius fcintillas poftea fccle- 
ratus Cham refufcitauit, totius denique 
Mundi conflagratione, & in «terno ful- 
phureo ftagno fubmergcndum. 

Tantus eftlmpiorum aduerfus Deum, 
3c pios omnesfuror,amarulcntia, fremi- 
tus, & majedicentia , tantum abeft , vt 



$%4 &E VERA VETEfU 

cedantDeo,eiusVerbo,eiufq;iudiciumre* 
uereantur,& petant gratiam,remifsionem> 
&mifericordiamDei, fratres fufcipiant,a- 
mentj&agnofcantin eis dona Dei, ipforu 
interpretationeSjintelleclum fcripturae, & 
fapientiam admittant,audiant,expendant, 
&magrtifaciant,quin omriibus fannis irri- 
deant, nafo fufpendant adunco,exibilent, 
cxplodant,vtfanaticum,fantafticum,haere 
ticum,& diabolicum:donec vice verfa diui 
no iudicio couincantur, eodemque iudi- 
cio Seprobro, quo alios affecerunt,affician 
tur.Et quamuis probabiles habeat fuae opi 
nionis rationes, adminicula excufationes, 
& culpae tranflationes in Parentes , Patrcs, 
& Ecclcfiam,quae ita docuit,nihil tamen e* 
uincitin iudicio Deimam & ipfa poteft er- 
errare,falli & fallere.Nori ergo femper & fo 
lide 1 nitendum eft iudicio,& fententiae Pa- 
trum&Ecclefiae,fiquidem ab initio erra- 
uit,&inerroremduxit,fuoq; falfo iudicio 
alios erroris,&haerefeos damnauit.Idco iri 
quitPaulus:Spiritum nolite extinguere.Si 
xcuelatvimfueritfedentijtaceatprior.Om- 
nia admittite,& probate,melius retinetc. 

Prohibet ergo Dominus hoc fuoiudi- 
cio,feruida,&nimiumfeftinata iudiciaEe 
clefiae,Synodorum, & Conciliorum > dira- 
que ipforum anathemata,quae plerumq; r« 
pertafuntfalfa,multosque ab ipfis iudica- 

tos, 



ET PERPETVA ECC* %lf 

to$,& damnatos haercticos abfoluit, & bea 
tincat.Nonfuiteaprimae& verae Ecclefiae 
Chrifti , in Spiritu fancto congregatae, 
conciliorum &fynodorumratio, quaepo- 
itea fuit,& eft,falfae Ecclcfiae,in quibuS" 
iamconfinguturfalfacrimina,&fuper hi$ 
cudunturfalfa anathemata,quae Dominus 
tandem fuo iudicio facit irrita : vt hoc pri- 
mum concilium Ecclefiae.in quo, Cain de- 
clarabatur orthodoxus, & Habel haereti- 
cus.Dominus contr&,decIarat Habelem or 
thodoxum,& Cainum haereticum. Ibi tota 
Ecclefiaconfunditur. Non ergo mirum, fi 
inpofterum falfaiudicia Ecclefiarnm con- 
fundatur. Prima Ecclefia fuum errorcm 
correxit,& recantauit,fuumq; Cainum ad - 
monuit,vtidemfaceret,fedipfeobftinatus 
parentes fuis ipforum verbis redarguit, ac 
potius voluit,vtnunquaita ipfum deprae- 
dicafTent,& gloriofum feciffent, quam nu« 
faciantignominiofum,& apudomnesde- 
fpeclum. Quampotius vellet Vitam mor- 
te,quam Gloriam probro commutare, qua 
potius vult ferro & fanguine vindicare, 
quamdeponere.Eadem efl obflinatorum 
indolcsabinitiovfq;adfinemmundi« Sed 
poftquam Parentes non fufficiunt ad com- 
pacandum Cainum,Dominus Ihoua ipfe 
accedit fua authoritate , & grauitate ipfum 
defua impietate caftigans , quoniam noa 



1}X6 BE VERA VETEK.I 
vult mortem peccatoris, fcd potius, vt con 
uertatur,&viuat. 

Inquitjboua ad Cainwm.Quare cxcandcfcU tc- 
eaw,er quarecoUapfut cft uultut tumi Nonne,fi 
bonmfucr^cffct lcuatwmiScd quia bonut non cs 9 
dd patefaftionem pcccatu/m cubat: fcd ad tcfit con 
uerfxo eiu4 y tuq± dominem in illud. 

Hasc cert^ funt ponderofa verba, & cum 
magna grauitate coniuncla.quibus Ihoua 
Cainum in confcientiaconuincit, & admo 
net peeii^entise. ac reddit rationem iufti 
fui ludicijinhac caufa& controueriia, ipfo 
met Caino comprobante.Sunt qui volunt 
Ihouamhxc loquutum effe per Adamum, 
ratione minifterij.Sed probabilius efl,Do- 
minu ipfum effe loquutum,typico fuo cor- 
pore apparentem. Alioquij occafionem ac- 
cipit ab ipfo habitu animi,cuius apparet ex 
rernafignincatioinvultu. Collapfusvul- 
tus,corrugata facies,phrafis, & habitus eft 
irati,aut dolentis. Contra erccla, leuata, & 
cxperrecla facies, efc habitus exhilarati : ac 
fi diceret,Ex Vultu tuo apparet,temeum 
improbare iudicium, te non tantum in Fra 
trcm,& parentes, fed etiaminmc Deujn 
ipium flomachari , poflquam Parentum 
non acquiefcis compacationi. Nonne haec 
yeftra ab vtraque parte fuit ad iudicium 
Deiconcors proviocatie, vt Deas ipfe in 

hac 



ET PERPETVA ECC. 317 

haccontrouerfiadecideretperfacrificium, 
Vtrius incenderetur ccelitus , eius vera, iu- 
fla,5c bonaeiTet caufa^Nunc ergo , nonne, 
ii bonus fueris,fi bonam, iuftam , Sc veram 
caufam habueris, tuum facrificium fuif- 
fet incenfum,|leuatum, gratum, aiTump- 
tum, Sc acceptum^Quod quia noncft fa- 
chim/equiturtenonelTebonumjtuamper 
fonam&:caufamnon placcre Deo,ideoq; 
nec facrificium, totumq; opustuum non 
acceptari a Deo.Define ergo atua,tuorum 
que Parentum,ac totius Ecclefiae falfa opi- 
nione Sc errore,quantumuis prolixo,recep 
to&vfitato. Atq^ accede ad fententiamSc 
intcrpretationem tui iratris Habelis,in arti 
_cuIo iuftiricationis de femine Mulieris, Sal 
uatore,S_ Serpcntis contritore : cius vera, 
orthodoxa,&catholicaeftfcntentia,quaiv- 
tumuis a vobis haclenus improbata, 8c h« 
refeos damnata eft. Non erratisinfunda- 
mento, nec in ipfo verbo , fed in eius inter- 
pretatione , applicatione , Sc indiuiduo. 
Quod pcccatum qnia eft bone^ intentionis, 
humanse imbecillitatis,pie; opinionis,& ne 
gligentia_,facil _ vobis condonabitur pceni 
tentibus. Qu6dfiautembomitnonfuew)Si 
poft hanc diuina admonitionem , Sc corre- 
cr.ionem maliciofe in tua fententia obftina 
te perduraueris,tuumq. Fratrem odirc $c 
perfequiperrexeris,malumque T.clum in 

X z 



3tS DE VERA VETERT 

animoconceptum alueris ad oportunita- 
tem,illud quidem perfe apud Dcum pecca 
tum eft, Deo auerfum , aduerfum 8c odio- 
fum,attamen cu'oat quiefcit, te&um, taci* 
tumq> eft : apud homines no reputatur pec 
catum,donec prorumpatin opus ad patefa 
c~lionem,tunc ctiam homines palam cla- 
mant eflfe indigne' factum.Item,quod fi etia 
ipfum faclum ita homines omnes per to- 
tum vfqj mundum celaucris,vtiq; tamen in 
iudicioextremopatefietomnibusrinterim 
in tua confcientia cubat & quiefcit,vt rabi- 
dus canis,qui cum euigilauerit perniciofc 
te mordebit. Aut ipfum pecc&tum , Sc mala 
mens ftimukt,& impellit ad opus, vt canis 
qui cubat ad fores dum aperiantur, vt pro- 
rumpat, Sc mordeat. Ita mala mens , maius 
animus expe&atoportunitatem. 

Sedadtefit conuerfio f«if) tu eius appeti- 
tum reftringe,vt catcnatum canem.Ira fu- 
ror brcuis eft, qui nifi paret, imperat.Huc 
tu frcnis,hunc tu compefcccatenis. 

Tuq ; domineritin iUud)ne patiaris peccatu 
in mentc tua regnare,principatum obtinc- 
re,&teadfacimus malum impellere,quia 
habes rectae rationis libertatem,quse habet 
reftringendi peccati poteftatem. Indeeft 
quodDominusin Dccalogoprohibctpec 
cata,& punit noftram indulgentiam. 

Eadem Deus loquitur femper in confci- 

entijs 



ET PERPETVA ECC, 31? 

cntijs impiorum,aduerfus pios,mala,mor- 
temquemeditantium. Variafempcr vobis 
cft controuerfia, non tam dc verbo Dei, 
quam dceius intcrpretationc^diflenticn- 
tes fe mutuo infimulant hserefeos, vt in pri 
maEcclcfiadcvcrbo, SemenMulieriscon 
teret caput Scrpentis. Item , Ihoua iufticia 
noftra. Hoc eft Corpus meu. Qui credide- 
rit & baptizatus fucrit,faluus crit. Si habue 
ro omncm fidem, charitatem autcm non 
habeam,nihil fum,nihil prodcft, Sola fides 
iuftificat.Si vis ad vitam ingrcdi fcrua man 
data. Tues Pctrus,&fuper hanc petratn 
aedificabo Ecclcfiam meam, tibi dabo cla- 
ues regni ccelorum. Pafce oues mcas.De 
horum,& fimilium diclorum interprctatio 
ne,femperfuit&eftcontrouerfia.Quidam 
nimium praecife,non maliciofc tamen , vr- 
gent Diclum. Contra fentcntiam accumu- 
lantEcclcfiae,patrumq; iudicia &fenten. 
tias. Qui feputabant, &ia&abantefTe or» 
thodoxos,a Deo declarati funt pfeudodo. 
xi.Sedinquiunt,Dc interpretationc audi- 
cndaeftEcclcfia,id cft, ordinaria poteftas 
doccntium.Idem dixit Cain,& falfus cft. 
Habellcum Paulo inquit, Si quid reuelatu 
fuerit fedenti,id eft, priuato , auditori , aut 
difcipulo, taccat prior,ideft,qui publice* 
docct. Spiritum nolite extinguere , omnia 
audite,admittitc, & it&xtaanalogiam fidti 

X } 



$ZO DE VERA VETERI 

probate,quodbonum fuerit tenete. Chru 
ftusinquit,Matt.ii. Gratias ago tibi Pater 
Cceli & terrae , quod hsec abfconderis a Sa- 
pientibus &reuelaftiparuulis. Ex ore in- 
fantium&la&entium perfecifti virtutem, 
Sed hoc inquiunt efle fantafticum, Enthu- 
fiafticum.Ideoquerurfuin idem audiunta. 
Domino,quod Cain,Tufalfa fafcinatuses 
aParentibusopinione,&errore,ideoq;fu.<. 
perbis,&fratremtuum prxte contemnis, 
nullam admittis fratris tui meliorem inter- 
pretationcm,quinfittuusfanta(la,vilis, va 
nus,vacuus,opinione vagus,fungus, trun- 
cus,ftipes,fwermerus,& h32reticus,facis ip 
fifummam iniuriam, apud oranes tradu- 
cis,deformas,&infamemfacis, Iam poft- 
quam ad iudicium meum prouoeaftis,tefti 
monmm reddidi veritatirquiefce ergo,tui- 
quefratris,immo meam approba fenten- 
tiam,vince teipfum,acquiefce meliori iudi 
cio,quauisinvilioreperfona. Et quamuis 
tu,tuiq; Parentes eftis natu maiores, &pr$ 
ftantiores fratre Habele , vtiq; mihi conce- 
dite,qui fum natu maximus , qui fratris fen 
tentiam approbo effe veram, vetuftas erro* 
ris & multitudo errantium nihil patroci* 
natur errori. Veritas omnibus pneualet. 
Ad Legem , &Teftimoniumnifi dixeritis, 
lioneritvobisLux. 
Itaq; impij claro Dei verbo in confcien* 

tia 



HT PERPETVA E C C* ^XX 

tia conuic*tJ,aliquandiu fimulant familiari- 
tatem. 

Bt Cain loquitur ad Habelem fratrem futm) 
Haecfuntilla inftituta publica Colloquia, 
de conciliatione controuerfiarum in Ec 
clefia, fed nihil folidi fubeft. Cain conui- 
c"tusdiuinoiudicio,fimuIat ad fratrem Ha 
belem beneuolentiam , quemadmodum 
Saul ad Dauidem,Pharifaeiad Chriftum, 
donec inueniant priuatac viudic"he opor- 
tunitatem. Eadem eft perpetuaomnium 
locorum , & temporum hypocritarnm in- 
doles,&ferpentini generis proprietas, vt 
fe fibilis,& circumflexibus infinuet, donec 
pungat,&mordeat.ItaCaindum non po~ 
teftdiuinam detre&are fententiam, conu^- 
ctusdiuino teftimonio conccdit, Sc dum 
nonpoteftproficere fuperbia,& authori- 
tate, pcr hypocrifim fimulat beneuolen- 
tiam,quafi iam quietus, &pacatus,donec 
naclus loci, tcmporifquc oportunitatem, 
vt pofsit effe folus cum folo , fcparatus 4 
multitudine fopitum refufcitat iurgium, 
a&umque agit,faeuerius inftituit colloqui- 
*im,totamque hanc motam in ipfum reijcit 
controucrnam,quafi qui non acquieuit Pa 
rentum,Ecclefiaeque iudicio,non agnofcic 
cum , quem Parentcs , totaque agnofcit 
Ecclcfia , fed priuata ingenij petulantia 

X 4 



$Z1 DE VERA VETERr 
flngulariter fapit,non communicat fuum 
iudiciumcumEcclefia, eaq; fupcrbe^ con* 
tempta,feorfum fuas fantafias imaginatur: 
habet proprias fpeculationes : fuis induL 
get imaginationibus : detrcctat maiorum 
iudiciarfpargitpriuatas opiniones , atq; ita 
facitdiflenfiones,fcifmata,contentiones, 
di(putationes,controuerfias,rixas, animo- 
rum diftrac*Hones:fcindit vnitatem,confen 
fum,pacem,3c concordiam Ecclefise, parit 
maxima offendicula , dignus , qui fufpenfa 
a collo eius molaafinaria, demergatur in 
mareprofundifsimum,nihilq; efle confuL 
tius,quim vt huiufmodi tumultuarius,fcif 
maticus,apoftata, enthufiafta, fwermerus, 
8c perniciofus haereticus , priuatse opinio- 
nis imaginator,fuiipfius infortunij faber, 
penitus tollaturd medio , id fore Deo 8c 
hominibusgratumobfequium. Nec prius 
fore in Ecclefia pacem,& controuerfiarum 
finem, quam ipfe contentionum author, 
quoquomodo auferatur : faltem confulto 
opus eft,vtfiat feorfum,clam , & abfq; tur- 
ba, quemadmodum totus fenatus Iudaeo- 
rum de Ihefu Chrifto vnanimi confcnfu 
concluferunt. 

Habel in hsec, autfimili* vcrba rcfpon- 
dit,fc facil^ ipfum agnofcere pro fuo maio- 
re,pro Pontifice 3c capite Ecclefiae,modo 
re vera fit,&Deus approbet.Iam quia con~ 

ui&us 



ET PERPETVA ECC, ^ZJ 
ci&use{lclaro,&confpicuo Dci teftimo- 
nio,infuper aDco vocaliter,& perfonali- 
eeradmonitus,cedatpotius,quam refiftat 
Deo in fuam ipfius nerniciem,neue fibi in- 
congruum vfurpet honorcm , ad maius fui 
probrum. Neq; adco negat ipfum ciTe Pon 
tificem & Regem,Heroem,& Haeredem Ec 
clefie/cd typicum tantum, ad vcrum illum 
diuinum, aliquandofuturum. Neue crgo 
pugnet cum Dco magis, quam cum homi- 
ne. Quicquid huius hic ab ipfo fiat, pro> 
Deo, & veritatc fieri,non ad probrum cui- 
ouam inferendum, aut qucmquam de gra- 
cfu,dignitate,officio,aut honore deijcien* 
dum. Saltem ergo concedat Deo,& verita- 
ti :deponat faftum , & falfam de fe concep - 
tam opinioncm:mutet falfam, vulgo ha&e 
nus Tparfam & vfurpatam do&rinam iufti- 
ficationis de Semine Mulieris, quam cx fal 
fa Parentum , & Ecclefias opinione , inter- 
pretatione, & applicatione fibi ha&cnus 
mendacitervfurpauit. Parentes iamdudu 
mutauerunt fententiam,dedcrunt hono- 
rem Deo,& concefferunt vcritati.Idem ip-. 
fc quoq; faciat , tunc fore omnia quietifsi- 
ma.cum vtiq; maneat in fua dignitate , ho- 
nore,& officio,nihilq» ipfi plan£ dccedat 
quam falfa opinio,error , & mendacium # 
quac,vcl fi ntillus moneat,fua fponte,& ftu- 
dio exucrct,honefto,& pio viro incongru* 



5^4 DE VERA VETERI 

& ncutiquam ferenda.Qu? Dominus maio 
rc honore apud omnes bonos compefaret. 

Eadem fuit modeftia Dauidis erga Sau- 
lem,Chrifti,ergaPontifices,&Pharifaeos. 
Noftra,ergaPapiftas, Csefares , Principes, 
Epifcopos,Superintendentes Sc Do&ores 
noftros. 

Sed qux tunc fuit Caini indoles.eadem 
adhuc eft omnium Cainicorum. Cain , po- 
tius quam a Parentibus , totamq; Ecclefia 
tributum,&ha&enus gloriofe vfurpatum, 
iam probrofe cxuat, Sc dcponat honorem, 
auinpotius fumma induftria vindicet,3c 
ccfcndat, perpetuaq; litem pugno potius 
quam difputando dirimat, armata manu, 
clam aggrcflus occidit FRATREM,arbi- 
tratus fore tecl:um,tacitum, beneq; fopitu 
facinus,&feinfolito honore illuftrem $c 
yeneratum,vt fequitur in tcxtu. 
- faftumfyeftsumcjfentindgrojnfurrcxit Cain 
iducrfut Hahelcmftatrem fuum, er occidit eum) 
Hic cft cxitus & finis controuerfiarum:h$c 
eft conclufio prolixarum difputationum 
inEcclcfiaihxc cftilla prophetica merces 
<juae rependitur in vcrbo laborantibus,8C 
veritatcm Dei docentibus.Eadem eft Cau 
jiicxfa&ionis indolcs, omnium locorum, 
$c temporum,potius quam ccdant Dco,Sc 
veritati,falfamq; opinionem, crrorem, in- 
tcjrprctationem , longeq; vfitatam do&ru 

aam, 



ET PERPETVA ECC }2? 
nam,morem,honorem,&: authoritatem de 
ponant,& ab inferioribus meliorem infor- 
mationcm admittant,arguentes, & bene 
monentes,autfocdifsimoh^refeos,autfcdi 
tionis crimine apud vulgus deformant, ofr 
ficio exuunt,in exilium depellunt,aut dam 
natum ferro , flammaq;,aut quouis fuppli- 
cij genere extinguunt. Idq$ ieorfum,8c cla, 
hoc eft cu honefta excufatione, 8c pio prae- 
textu officij,& zeli Dei pro vcteri, 8c vfitata. 
religione,& doclrina defendenda.Nullate- 
nusfieripofle, nec efTe confentaneu vero, 
diuinaeq; bonitati maxime' probrofum , vt 
tantifper Dcus fuam Ecclcfiam pcrmittat 
crrare,tot,tamq; praeftantes viros finat in 
deuio, & quod maximum eft , haclenus in 
ca opinione mortuos,efleperditos, & dam 
natos. Quod fi admitteretur & in vulgus 
ipargeretur,maximam moueret controuer 
fiam, animorum diftrachonem , & confter- 
nationem. Tandem autemfolosiftosru^ 
des, ignaros,ignauos , &extremae fortis 
homines fcire veritatem,& plus alijs fape- 
re^Se autem efle in Officio,& quotidie ver 
fari cum Parentibus,Patribus ,& intcr Do- 
&ores,fe habere numerofos huius recepte^ 
vfitatae,& ap^pbatae do&rinae difcipulos,fc 
clatores,no congruere, vt ad cuiuiq; placi- 
tu facil£,& fubito muteturreceptu gen^do 
itrin§,& religionis.Iftos aute efle priuatos, 



$16 DB VERA VETERI 

opiliones,gregarios,folitarios, melancoIU 
cos, & monftrofarum opinionum confi. 
clores. 

Cogita qtiid PaIIij,& exeufationis huius 
nefarij fceleris praetexcrit Cain fuae Syna- 
gogae,quid filij Ifrael,fratres Iofephi,de fuo 
plagio. Quid Saul aduerfus Dauide. quid 
Fontifices &Pharifaei aduerfus Chriftum, 
&c.Donec ifte tumultuarius erat fuperftes 
nullus erat modus nec finis rixarum , con- 
trouerfiarum,difputationum,delationum, 
fugiliationum ad vulgus, vt nullum inueni 
ri potcrat confilium mclius , quin quoquo 
modo penitus tolleretur e* medio. Quem- 
admodum egregi^ & copioft dcfcribitPht 
Jo,Sapientiae cap.z. 

Infuperetiam hoc valde crudele,&ni- 
mis moleftium eft,quod aducrfarij vltra il* 
latam iniuriam , & infliclra vulnera , praeter 
omnia tormenta & mortem,'infuper etiam 
conuitiof£ infultant,& farcaefinos conijcu 
untjin ipfa cruce felle & aceto potant, cum 
jnquiunt.Haec eft fortuna eorum , qui plu- 
riseffevolunt,quam alij,qui plus caeteris 
fapiunt,qui alios prae fe contemnunt,& no 
ua pro fuo ingenio cudunt,qui vfitatae do- 
cTxinaenonacquiefcunt,qui volunt effefin 
gulareSj&prfdicari nouorum inuentores. 
Sifiluiffct,vixiffet.Sorexfuoindicioperijt. 
Quifq; cft fuae fortunae faber. Quicquid h* 

ius 



ET PERPETVA ECC. 32,7 

ius fa£him eft, fibi ipfi refcrat acceptura. 
NosperfiftimusinvntataEcclefix docTri- 
na,& religione,fi errar,videat,& refponde- 
at ipfa. Si crramus, cum multis erramus, 8c 
habemus noftri erroris commodam, & am 
pIamcxcufationcm,Nospaci,Sc concor- 
diaeftudemus,idcoq; contenti fumus re- 
ccptis,&vfitatis,non confingimus noua. 
Sufiiciuntnobis quaeaParcntibus recipi- 
mus , quae £ noftris DocToribus , & Magi- 
ftris didicimus. Non fit difcipulus fupra, 
magiftrum fuum. fufficit difcipulo,fi fecun 
dum fuumprseceptorem fapiat. Nos Prse- 
ceptores noftros veneramur, quorum dif- 
ciplinae nos adftrinximus. 

Scdquiddicant, quando diuina obijci- 
unturteftimoniaCVtiq; Dominus Habelis 
fententiam approbauit , dcmiiTo ccclitus 
igne,& facrificio accenfo & afiumpto. Vti- 
que Dominus Somnia Iofephi produxit 
ad efTeclum.Certe' , Dominus fe Dauidcm 
ad Regnum vnxiffe ipfa vicToria Goliath 
declarauit. Ihcfum elTe Chriftum tot figni* 
& miraculis,deniq; ipfa fui a mortc refufci- 
tationc demonftrauit. Item, quod ipfe,& 
ipfcdocet,certe" habet folidum verbi Dci 
nindamentum. 

Ibi mira audias quanto ftudio , artificio, 
& fophiftica eiufmodi obiecTiones eludat, 
Ignis ccelitus lapfwm , tuncfuific in facrifi- 



3*8 BE- VERA VBTERf 
cijs vfitaturn, aut cafum fuiffe fortuituiri; 
Pafsibus ambiguis fortuna volubilis errat. 
Am Magiae afcnbant, vt Pharifaei miracula 
Chrifti,perBeelzebub, principem dcsmo- 
jniorum eijcit daemonia. Aut bene di&a, Sc 
fac"lacalumniantur,hoc eft maliciofe inter 
pretantur.Itanihil tam folideopponi po- 
tcft,quodnonmaliciofe, attamen honefto 
praetextu,&fplendido fuco eludant.Infu- 
per etiam glorienturfe iure, Sz catholic£ 
egifle.Citatispluribus exemplis Eliae, qui 
occidit facerdotes Baal. item Iehu , qui ta- 
num Baal cum facerdotibus exufsit. Chri- 
fti,qui prophanatores templi flagello eie- 
cit.itemprimas Ecclefiae Conciliorum,& 
Synodorum anathemata,iudicia,exilia& 
flammas aduerfus hsereticos citant, 

Seddehoc valde calamitofumSc mole- 
ftu eft,muitosq; pios diuexat, quod Deus, 
impios in mala caufa permittat, non retra- 
hant a pcrfecutione, & homicidio. Suosqs 
lideles in bona canfa deftituat, non eripiat 
abimpiotummanibus. Atq; apparet,ac fl 
piorumimprobetftudia,&veritatisconfef 
iionem.Refpondetur,Dominus vtiq; prae- 
monuit Cainum,vt quiefccrct, dedit ei , v.t 
cuilibet,reclae rationis libertatem, ea frna- 
tur,quod fi abutatur,3e pergat in malo infti 
tuto,praedixit non multum fore. Idem prac 
«licatDominusincuiufq; confcientia,aut 

per 



ET PERPETVA VCt> ^lp 

per vocale verbum in minifterio,antc com 
mifiumpeccatum.Siinfuperpergat,&rala 
xet malis affeclibus frenum, atq; obfequa- 
tur regnanti,& dominanti peccato, non a$ 
feret multu,quamuis videatur in fua impie 
tatefelix,vtCain, quigenuitfilios,conftra 
xitciuitates,inuenitArtes, vidit magnam 
&florentempofteritatem, acperomniaap 
paruit,ac fihabuiffetbonacaufam. Sedvi- 
deamusquaetandemfuerinteiusextrema, 
riempe feuera,-,& aeternae irae Dei Diluuiu* 

Neq;adeomal£aclum cft cum Habele, 
& omnibus iuftis maI8 peremptis, & ob vc 
ritatis confefsionem male > afFc&is. Confor 
mantur per hoc imagini Fihj Dei, cuius to- 
tahaeceftcaufa. Quiideoquodfatebatur 
fe effe femen,Chriftum,occifus cft. Ipfc pri 
mis Parentibus,totiq; primae Ecclefisein 
Habele typu fuae mortis oftendit. Itaq; Ha- 
bel primus Chrifti martyrfuit,ac morte ma 
gis praedicat Chriftum,quam fi vixiflet, Vt 
Pueri Bethlehemitici.Mat.2. Piorum mors 
preciofaeftcoramDomino,propterverita 
tisconftantia,multoq; amplius pracdicant 
mortui,quam fi quiete 1 vixifient. Iuftorum 
■memoria,nunquam moritur,fempcr viui^, 
viret,floret,&fruclificatinEcclefia. 

Itaqjoccifo Habele paftore,oues abfq* 
paftore redeunt,balant & vagantur.Paren* 
tcs, totaque Ecclefia dcfideratu,& qurtr- 



3JO DE VERA VETERI 
runt pium 8c frugi virum Habelem, non 
comparentem plangunt, occifum lamen- 
tantur,adDeuminccelum protam nefarij 
facti vindicta clamant.Cainfceleftum fratri 
cidium egregie* difsimulat, putans fe Deu, 
vt homines faclum pofte ccelare. Eadem ra 
tio eft omnium Martyrum,Chrifti nomine 
©cciforum,ab Habel vfque ad nouifsimum 
iuftum.Eadcm facies eft omnium Ecclefia 
rumdeoccifisfuis bonis paftoribus,quae 
fuit familiae Habelis,cert£ lu&uofa,& con- 
turbatifsima. Neque ipfi Parentes cogitaf- 
fent,tam triftem lui erroris, Sc mot$ contro 
uerfise cxitummon putaffent tam implaca- 
bile odium fuifTe in Cain©,etiam poft diui- 
nam conciliationem. Veram itaqj Cain pin 
git imaginem Antichrifti, Catholicorum, 
& Ordinariorumin Ecclefiade errore ta- 
xatoru. Non quiefcunt donec fanguinem 
fuderint , aut aliquid infigne patrauerint 
quo tota euomuerint iram,quantumuis ali 
quandiu fimulent beneuolentiam, donec 
niam inueniantoportunitatem.Primum in 
^uunt Vulpem,poftea Leonem. 

Sed videamus,quid tandem a£tum fit in 
hac caufa:Parentes totaque Ecclefia luget, 
filet,nonpotefttantosHeroas Ecclefias in 
iustrahere,fupprimuntleges,du ipfi funt 
iudices,neqi Ecclefia habet ius gladij, com 
isittitnegocium Domino. Et quod valdc 

confo- 



ET PERPETVA ZCC. &t 

confolatorium eft,Dominus ad cxtrcmum 
detotcacdibusinEcclefia aducrfus iuftos 
commifsisnon tacebit, tandem rapiet ad 
poenashuiufmodiFratricidas,autpcrhor* 
rcndas contingentias , aut pcr «eterna tor- 
menta,vtfequitur. 

Et aitlhotu ad Caimm 9 ubi ejl Uabeljrater tuuii 
Hic Ihoua,Chriftus eft, conftitutus a Deo 
iudex viuorum,& mortuorum.Eius eft of- 
ficium de fuis occulte 1 peremptis, aut hone 
fto praetextu occifis inquirere. Dc qua fce- 
lcris impiorum,& caedis iuftorum inquifi- 
tione diuinaqi vindi&a, Dauid, caeterique 
prophetse plerumque mentionem faciunt. 
EaqjfitvulgoperpioSjdefublatiSjperemp 
tis,&abie£t.isfrugi viris. Magnoq* folatio 
debct nobis e(Te,qu6dfi noftri vindicla no 
fitperAdam,&Heuam,feuperMagiftratu, 
metuviolenti£Cain,autpernegligentian% 
tandem tamen requiritur perDeum,miris 
concingentijs.aut certe" in iudicio extrcmo 
adquodvfq;,perpetuamanetpiorumque- 
relaj&diuinainquintJOjdefanguineiufto- 
ruiniuxtai!ludApoc.6. Vfquequo Dorni- 
ne,fancle,8c iufte,non iudioas , Sc vindicas 
fanguinemnoftrum, dehis quihabitantin 
terra^Et datsefuntfingulisftolsalbre, di- 
clumq;eftiliis,vtrequiefcerentadtempus 
exiguum , donec compleantur conferui, 
&fratres corum, quifimiliterinterficiendi 

y 



33^ EE VERA VETERI 
funt.Eftigiturmcntio piorum interfecto- 
rum,perpetuainquifitio.VbieftHabel(em 
phaticeaddi^fratertu^quoaggrauat fce 
Ius.& mouet confcientiam. Non vtiq; erat 
liofliSjfed conciuis Ecclefiae,fratertuus, c- 
iufdern fidei,&: religionis,tuus deditifsi- 
mus,& beneuolentifsimus amicus. 

Et Jjxt>)contumaciter,Scpraefr£c1:e v . 

No;j/c/o)Mentitur,peccatumq;aggrauat 
<ontraconfcientiam,vtfolent fibi iecurita 
t^mperfuadere,quizeliDeipraetextupics 
viros,vthereticos,publicc_q; pacis turbato 
res e medio fuftulerunt:videnturpoft lon- 
gaminquifitionem vixmeminiffe,iamdm 
obliuionitradidilTe,dumterfo ore vider* 
turfeiureegi{Te,adeoque obfequium Deo 
praeftitiffe,dum nemohominuaudeat con 
tra mutire,5c vindicare. 

Num cuftos fi-atris mei fimt egofQuid mihi 
de HabeIe,tumultuario ifto hseretico , ipfe 
fuas, egomeas res curo : habemus diuifas 
operas,3c officia,vidcat fibi, quomodo ipfc 
Ecclcfiam fuapertinaci,& erratica opinio- 
ne turbauit: gaudeo eum effe fublatum : fit 
vbi velit, modo nobis non obfit:ipfo fubla- 
to iam Ecclefia habet pacem & tranquillita 
te.Xi ta,eftfecuritas impioru.de interfecti s 
aut abiectis pijs,quando ipforu fit mentio. 
Et dixit)IchouaChri&us,tunc perfonali- 

ter 



ET PERPETVA KCC. ft% 

terin imagine Dei, bumana forma appa- 
rens,nunc per minifterium verbi loquens, 
&impiosarguens. 

.Quidftcijh\ )Hzc vna voce,tangit,&; exter 
ret cius cor & confcientiam de p^trato fce- 
jere. Quemadmodum femper fibi fceleris 
confcijhac vnavoce extcrretur, Quidfeci 
fti^de teeft publica querela apud vulgus: 
totaEcclefiaperpetuis gemitibus querula 
tur de interfeclis iuftis,& frugi viris. 

Vox fanguinis) communis querela homici 
dij, perpetui gemitus pioru folicitant rae, 
dumnemohominum audeat adueriumty 
annos mutirc,8c poftulant vindiclam. 

Yratris tui)Emphztica aggrauatio eft fce 
Jeris fratris tui,eiufdem fidei, confefsionis, 
8c reiigionis,conciuis,non hoftis Ecclefi^: 
cuius tamen propter communem fidem c\c 
vita pepercifres,etiafiintercefsifTentvobis 
controuerfiae, Sc diuerfae opiniones in re- 
busfidei, perme abeiusparteapprobata?, 
caelitus incenfo holocaufto. QUm4t)~\W ex 
animi dolore clamat,querulatur, vindicta 
poftu!at,etiamfi nemo hominum caufam 
agat,teaccufet,inius trahat, ipfum tamen 
faftu clamat,& te rcum agit, ac rem refert. 
Arfme)Deum iuftum,fceleris vindicem, 
cuiq; fuu reddente,mediat^, aut immedia- 
t^per contingentia$,nihil mali relinquens 

Y 2 



534 EE VERA VETERI 
impunitum,nihilq; boni irremuneratum, 
ccrtalegetalionis. 

De terra) inquaiacet profufus, cui nihil 
eftnocentius,quam fanguis innoxius,tc- 
mer£,& fcelerate 1 profufus: vnde folet ftcri- 
lefcere,neq;unquam poteftredire adfru- 
gcm,nifi interceflerit iufta vindicta. 

N«nccrgo)fequituriudiciumvindi&a,& 
pcenaaduerfus fceleratos. 

Maleditttttfistu^damnatus, pcenis addi- 
elus,tormentisfubie£his,ab omnibus bo- 
nis hominibus deuotus,mal£ ominatus. 

A terra) qu£ te rcu agit,eadem erit tort©r 
carnifex,&vltortuus:ipfaarguet,&puniet 
tuumfcelus.perquodquispeccat,per ide 
punietur. 

Qu& aperuit osfwm,ct dccepit fmguinemfratrfc 
t«i,dcwrfnwfW4)qujetuohomicidio,&inno- 
xiofanguineeftinfe&a^maleftercorata,^ 
neruata,fterilis facla,& exufta. 

Cum colucris agruni) Quae eft patris tui A. 
dxmalcdi£Ho,illiinfuper acccdit malcdi- 
&io fruftrationis.Terra cnim ab originc e- 
rataDeobencdicta,fcecundata fualponte 
fertilis,&frugaiis,nuncautempcraccides 
tui homicidij,& innoxij fanguinis pcr tc 
profufi,tui operis,cultur$q; refpecni,inpo 
ilerum crit fterilis,infrugirera,tuum pecca 
tum coarguct, & pcr fruftraneos laborcs 

fcelus 



ET PERPETVA ECO 33$ 

fcclus tuum in tua confcientia puniet,ha» 
tcbismentem maleTibi confciam, perpe r 
tuum,&indiuiduum comitem,vt nefcias 
«juoquo te vertas,cum 

Non adijciet darc uimfium tiSi) Cum pro la- 
bore Sc cultura tua,rcferes cariftias , vredi» 
nes,tribulos,zizania,vnde fcquitur fames, 
neftis,macies , & mors tandem. Dominus 
toquiturpro ratione ofiicij Cain,quierat 
agriculturaiidintelligasde cuiuflibet offi- 
cij fruftranco labore,& prouentu, in fimili 
fcelere. 

Vdgut, ercxul cris) In ipfo etiam exilio, 
fcmper quseres tuae miferias, remcdium, 
nec inuenies wya geminata miferia,eft ab 
ie&um & excommunicatum efTe ab Eccle- 
fia piorum,exulare,infuper Sc loci incertu, 
inftabilemq;efre,nonpoflcipfiloco de tui 
tioncconfidere,in iplo exilio trepide" va- 
gari. 

\n tcrra)Wtt non ntnfc non tantum in tua 
terra,aut agro,fed abfoluti in terra, hoc eft 
vbiq; terrarum,retro tehabebis tuum aclo 
rem,flagellatorem,&carnifice. Certe^ mal- 
let aiiquis mille mortcs obire,quam huiuf- 
modi perpetuis pcenis excruciari.Et quam 
uislextafionispro fanguine poftulat fan- 
*uincm,&homicidi»m Caini poftulatfet 
lpfum ad homicidij pocnas. vtiq; Deus bo# 



$}6 DE VERA VETER? 

iudicio fignificare volnit aeternas pcenas* 
& cruciatus pro confcio,uc obftinato dcli- 
clo,pro peccato in Spiritum fancl:u,nifi re- 
deat ad pcenitentia. Nam qui rapiuntur ad 
pcenas,iuftificantur de patrato fcelere, Sc fi 
intercedatpcenitentia Scfides inDei mife 
ricordiam,ab aeterno Dei iudicio abfoluun 
tur,8cfaluatur.Ideoq;Deus Caino, Sceius 
fimiiibus perpetuas corporales , & terre- 
ftres pcenas infligit , vt eos tande adigat ad 
pcenitentiam Sc conuerfionem,vt fic tande 
ialuetur.Ideo inquit,M aledictus fisa terra, 
non inquir ex ccelo,quia quamdiu viuit ho 
mo in terris,viuit in tempore gratiae,quan- 
tumuis acriterafiliclus. 

BtdixitCain adleSoua)Czin conuiclus, 8c 
iudicatusdanationecorporali & terrcftri, 
.adaclus eft ad liberam fpontaneam, $c pub 
Jicam confefsionem, quam etiam Deus ab 
omnibus damnatisininferno ad cxtremu 
cxtorquebit,vt tande libcre>,& fua fpote di 
sat,IuftusesDomine,&recluiudiciu tuu, 
Maior ejl iniquitas mea,qu4tn ut leuetur)V cr- 
bafunt defperatae gratie^du Dominus nul- 
lius gratiae meminit,que tamen non dene- 
gat,dumcorporaliterin terris punit,quin 
ad eius petitionem interim compellit, qua 
qui non petit , non impetrat , fed relinquit 
ipfum fuis posnis,dum obftinat^ ruit in de- 
fperatione.Ea eft hypocritarum indo!es,vt 
autfint obftinati,necfuafponte confitean- 
tur,nifi adigantur,aut conuicli ruant in dc» 



ET PERPETVA ECC 357 

fpetfationem gratif,fiantq; aduerfus Deurri 
blafphemi,& mendaces, dum Deu faciunt 
fuis peccatis minorem, cum tamen Dei mi 
fericordia fuperet omnia opera cius,id eit, 
totummundum,vtinquit Ioannes. Deus 
maior eft,quam noftra confcientia. Agnus 
Deitollitpeccatamundi.Mentirisiam, in- 
quit Auguftinus, maiorefi: Dei miiericor- 
dia,quatotiusmundi delictu.Perhoceniiri 
quodinquitjmaioreltiniquitasmeajquam 
vtleuetur,cxpietur,autremittatur: extehu 
atexcellentiisimu ; Sc abfolutu Iefu Chrifti 
meritum,quodnon tantu vnius hominis, 
fedtotiusmundidelict.u fuperat, &: tollit. 
Peccatum ergo defperationis, eft omniurrt 
grauifsimum,& aduerfus Chriitublafphe- 
mu.Meliusergo feciffet (i dixiffet,fateorde 
liclum meu Domine,illudq; tam magncirt 
e(t,quamhomo comittere potelfcinterris: 
attamen tua mifericordia multo maior, & 
omniummaximaeliRemitte quaefo mihi 
delictu meum proptcr gloriam gratia? tus?, 
Quam gratus dcfpcratione quauis colligic 
cxIehou3everbis,Iehoua tamen corripir. 
Ucce,cijci$ me hodie afacie terrt) Sunt defp era 
tae,aut recufatae grati$ colle&iones.Abigis 
me,a cultae 8c habitata: terre^ mef pofiefsfo 
ne in exilium. Etafacie tuafugiam)N on titti 
tum abijcioracultae terras mea? poffefsio* 
ne,fed etiam ab Ecclefia exeomunicas {.W 
enim eftfugerea facielehoua?, apraefentia 
Domini, ab auditu verbi Dei , & parti- 

* 4 



339 DE VERA VETERT 

cipatione facramentorum , Sc vfu religio- 
nis,acommunione fan&orum.in quibus 
Deus habitat,loquitur,gubernat,fuum rcg 
num adminiftrat. Qujdqiiaefo eftexcom- 
municato. homine miferius i maxim£ qui 
cftfibifuaeculpae confcius^Extra culpam 
autein bonacaufaexcommunicatos Chri- 
ftus confolatur.Ioan.itf. excommunicabut 
vos sldco & interficient, opinione diuini 
cuItus.Scdbcatiqui perfecutione patiun- 
tur propter iufticiam,feu iuftam caufam, 
quoniam ipforum eft regnum coelorum. 
Beati eftis,cum malcdixerint vobis homi- 
nes,8c locuti fucrint omne malum verbum 
aduerfus vos,mcntientes,propter me,gau- 
dcte,& exultate,quia merces veftra copio - 
faeftincGclis.Long^ereodirTcruntexcoin 
municati iuft£,& iniufte. 

Ero uagus er cxul in tcrra) Eft confternatae 
mentis habitus,totiusq; miferie^ caput,fem 
percflepauidum,fu3»vitaeincertum,nulli* 
bipofTctutofubfiftcre,nulliloco, vt fatis 
tuto,confidere , fempcr metuerc nc capia* 
ris,& rapiaris ad fupplicia , vbicunq; tc ab- 
dideris adleuem aurae fibilum,folijq; ftrc 
pitum exterreri , infomnes no&es ducere, 
intcr dormiendum exclamare,gemerc,alt* 
fufpiriaduccrc,ipfumfacinus fcmpcr ob* 
ucrfari,cius querclas mcntcvcrfari, iuft* 
tormenta ideo cxpecl:are,aut certe diuinas 

contpi 



ET PERPETVA ECC, 559 
contingcntias, Deiq; vindi&am mctuere. 
Hxc eft infernalis furia Oreftem cxagitas, 
quam quoq; ex parte,praeter fuam culpam, 
cxperiunturprofligati iufti,attame habcnt 
bonaeconfcientiae teftimonium, Sc Spiri- 
tus fanclus confolationem,faltcm quod fi- 
bimetuant aviolentia,ytprofugus Iacob 
abEfau:Dauida Saule:EliasaIefabcle.Ni 
fiquodpriuatae culpac aliquando concur* 
rant , quas Dcus fimul punit & abfoluit, vt 
Paulusin fuis perfecutionibus reminifce- 
baturlapidatiStephani,afflicl:$q;£feEccle 
fiae. Dum iudicamur , a Domino corripi- 
mur,ne cumhoc mundo damnemun 

Acfiet, ut omnis qui inuenidt me , occiJkt rne, 
Hocadditdefuo,cxnimiamentisconfter* 
natione extrema pericula colligens,vt om- 
nibus fit libcrum grafTandi in ami&os,& c* 
lamitofos,quod tSerumq; fit, & Dauid fibi 
contigifle querulatur,fuper numcrum vul 
nerum tuorum addiderunt. Qucm tu per- 
cufsifti , pcrfccuti funt. Ita & Chriftum m 
cruce potaucrunt accto & felle,blafphemU 
afqj accumulauerunt. 

Inquit ei ihouajmb quicunq ; occiderit Cainum 
feptuplouindicaBitur) Dominus corrigit illa 
additionem,ac ferio vetat affliclo addere af 
fli&ionem. Quamuis Cain in Spiritum fan 
'ftumpcccauerat.dumpoft: diuinam dccla 

Y 5 



34° BE VERA VETERI 
ratione in confcio deliclo obilinate > perre- 
xit,fratremq; occiditmeutiquatamen vult 
vtpenitus occidatur, vtficper corporales, 
temporalesq; plagas adpcenitentia, & gra- 
tiae petitionem retrahatur, iuxta illud Pau- 
Ii,Corpus tradatur fathanse, vt fpiritus fal- 
uusfitindieDomini.Indeflt,qu6dDomi- 
nusimpijs parcat,iuxtaillud:Viuo ego,di- 
citDominus,nolo mcrtem peccatoris, fed 
magis,vt conuertatur,& viuat,Nam habuit 
vtiq; Cain excufationis patrocinia per pa- 
rentuerrores.Ideo Dommus Antichrifio 
tamlongapcenitentiaefpaciai26o.annoru, 
concefsit,infuperque addit per reftitutum 
Euangelium commonefa&iones.Atq; hoc 
exemplo Dominus ferio vetat vltra Ius 
fcriptum quicquaminfontes pro libidine 
agere: vetat quoq; iudicia mortis inparte 
aduerfam,dum Chriftus vetat colligere zi- 
zania, ne fimul eradicemus triticum. Quis 
ergo iufsithaereticos exurere^ Cainicaho- 
micidiofa fa&io. Appofuitq; iboud Cainofig 
nwm,nc percuterct cum^cjuicunc^ inuencrit etvm) 
Appofito figno fedulo cauetDominus,vl- 
tra latam fententia graflari in iudicatos. ita 
&t Darius obfignat fuo figillo lacu leonum* 
inquemconiec*hiseratDaniel,nefileones 
ci parcerent,eius aemuli ipfum gladio con- 
fondcrentnoclu.Dan.6.Quod,autquaIeii 
ludfignu fuerit,non efl expreffum, ideoq; 
ambiguum 5c conieclitium eft , an tremor 

totius 



ET PERPETVA ECC 541 
totius corporis,demifTa facies , an quicqua 
aliudfuerit,iuxtaillud, Heuquam difficile 
eft crimen non prodere yultu. Abijt ctqo 
Cain X facic lhou<e) Eft peroratio huiustragi 
ci acT:us,& cxecutio iudicij. Sic difcefsit Ca 
in a perfonali confpeclu Dei,neq; in pofte- 
jrum ipfi confpechis cfl. Aut abire a confpe- 
ftuDei,cftexulare ab Ecclefia, excludi a 
comunionefan&oru Dei,in quibus Deus 
babitat, verfatur,loquitur, gubernat.Tta 
quoq; dicitur Ionas fugifTe afacie Ihouejo 
nse 1. Alioqui quo a facie tua fugiam, inquit 
DauidcDominus cclum,terramq; & infe- 
rosimplct:vbiq;eftpraefens&potens,fua 
benignitate,autfeueritate. Ac habi:auitin 
tcrra N(?i)Habitauit,ergo certam fedem, 8c 
manfione afiecutus eft,fecumq; duxit vxo 
rem fui exilij fbciam,que; omniafigniiicant 
feueritatis mitigationcm.in medio irae,Do 
min? mifericordise recordatur.Terra Nod, 
efttcrraexularis,refpcftuEcclefiseAdae,Sc 
Heua?,quoru habitatio fuit in loco,vbi po- 
ftea coftru&a Ririatharba, poftea dicta Hc 
bron in tcrra Chanaan,vbi quiefcunt in fpe 
lunca duplici,quam emitAbraham in fepuj 
turam.Terraautem exularis Caini , fuitvl- 
tra Iyibanum,vbi nunc eft Damafcus, olim 
diclaHanoch,primum conftruclaa Cain, 
tc appellata inxta eius pri mogenitum. 

Ad orientcm E<fen)Idem dicitur de Adam, 
cmi expulfus exParadifo Eden, exulauit ci 



542- X>E VERA VETERI 

orientaliter.Cain quoqj expulfus ab Ecclt 
fia,ab Hebron,feu terra fan&a,exulat orien 
taliterabEden. Vtraqj ergo Ecclefia Ada- 
mica,& Cainica,vera, & falfa manent in vi- 
ciniaParadifi,monte Libano limitis vice 
interpofito.Vtraeqj ergo fperant reftitutio 
nemfalutis.Apparetindc,paradifum fuif- 
fe ubi nunc eft vicinior pars maris mediter 
ranei,per Diluuium penitus fubmerfum, 
& collutum. 

ItaDominus ipfe fegregat veram a fajft. 
Ecclefia,non tam loco,qu5m fenfu,verasq; 
notas & figna difcriminis falfae Ecclefiae ap 
ponit,vnde dignofcatur,nempc hypocri- 
mn,fophiflicam,& malam confcientiam, 
mendacium & homicidium,ferioque vetat 
noflra aduerfus ipfam iudiciamortis.Iubet 
permittere, vt fruaturfuotemporepceni- 
tentiae,doncc ipfemet ad extremum iudi- 
cet obflinatos, quemadmodum tunc per 
Diluuium aquae,ita nunc per Diluuium ig 
nis,faltem ab ipfa abftincamus, neue aut te 
ducamur,autoccidamus,non eflquodfpe 
remus ipfam ad noflras partcs accefluram. 

Tantum de Protomartyrio Habelis, de 
Chrifto,in quo de prima» Ecclefi^ forma 8c 
fortuna,quje typum prsebuit perpetuse Ec* 
elefiaein Muudo,ab eius initio vfque adfu 
nem,in eadem conformitate : ne mircmur 
«leprefentibus tumultibuSjneuc fpercmus 

meliora» 



ET PERPETVA ECC, 545 

mcliora.quam o!imfuerunt,donec transfe 
ramurinCcclum. 

Quae fcquuntur inhoc capite,pingunt 
falfae Ecclefi^ fplcndorcm & fclicitate prae 
vera ecclefia, femper afrli&a, calamitofa, 
Sc lugubri,ne cius iplcndorc,Sc prseftantia, 
decipiamur,&folicitemur, vtad cius par- 
tesaccedamus, quemadmodum hoc fuo 
fuco ad fc pellexit,& attraxit totam verain 
Ecclefiam,vix fuperante Noach familia, fe- 
cumq; ijfdem cafibus inuoluit , quod Sc de 
noftra Ecclefia mcruimus , Sc quotidie ex- 
perimur,dumpauci admodum fincerifu- 
perfint. 

Falfa eadcm habet,quac vera Ecclefia, Sc 
plerumq; fplcndidiora, vt Coniugium , ar- 
tes,politias , religioncm , promifsioncs , & 
verbum Dei,fcd cum falfa interpretationc, 
applicatione,vfu,& cffc&u. Cain vtiq; ma* 
net in fua falfa opinione Sc errorc,quod ip- 
fc fit Mcfsias , bencdi&um illud Semcn, 
quod rcftituat mundo falutcm, amiflamq; 
felicitatem. quod indicat in prima fu$ Ciui 
tatisconftru&ione, cohabitatione, com- 
munione,5cparticipatione, quafi Paradifi 
fpecie, quam ideo appellauit nomine pri- 
tnogcniti fui Hanoch,quod fignificat initia 
tionem,feurenouationem,quafi qui velit 
Itpfum inftaurarc, paradifi felicitatem ini- 
tfari,&rcnouare,vtfic imprudentium ani- 



544 DE VERA VET.ERI 
mos ad fe pelliceret,aggregaret,S<: in Veteri 
fui aeftimatione retineret, fuumqi fratrici- 
dium iuftificaret. 

Etquam artificiofi fint Sophiftae $c hy* 
pocritae ifti Cainiftae,fatisperipicue indi- 
cat Lamech in defenfione fuaj digamiae, 
contra inftitutionem Dei, propter quaiii 
VxoresLamech erant valde lolicit£,ne quo 
que propter transgreflam inftitutionem 
coniugij,plecT:erenturaDomino, autcertd 
abijcerenturin exilium,fuftinerentqi iram 
&ieueritatemDei.Quemmetumartificio- 
fe elufit Lamech, argumeto a maiore fump 
to negatiue.Quod fi Cain propter fratrici- 
cium non eft occifus, quanto miuus ego 
occidarpropterdigamiam. Sivirum occi- 
difTem,eiTet mihi in vuluus, fi puerum occi 
derem , eflTet mihi in liuorem , feu plagam, 
quodcerteamefa&umnon eft. Sed com- 
tnendandus fum potius propter digamia, 
avtgcndae prolis caufa. Quod fi Caini homi 
cidiumdebeatfepties vindicari, ergo La- 
mechpulfuspropterdigamiam, debetfep- 
tuagies,ideft,longefeuerius vindicari. Ita 
clufit Lamech inftitutionem Dei de coniu 
gio,authorque fuitpolygamiarumin toto 
Cainifmo, donec ferpfitad extremum m 
veramEcclefiam,vtquantumlibuerit, ac- 
cepcrint vxores. Vix fincera familra No^h. 
Gcn.fexto.vnde tandem pullularunt tan-, 

tse diC 



ET PERPETVA ECC 34f 

tx difcordif , diuortia^obfcoenitatcs, $c va~ 
gavenusin matrimonio, vt tandemattra- 
xeritfotumDiluuiumaquse. Quas Cham 
poft Diluuium in Orbem reduxit. Noach 
autem fedulo apud fuos ianiculos in Italia 
veram coniugij inftitutionem flabiliuit, 
quamuis etiam Chsm non penitus permi- 
fifiet finceram , donec Apollyon noftcr an- 
te diluuianus,matrimonij pro hibitione a- 
pud facerdotes,vagaveneretotum orbem 
confpurcauit,ac tandem totum Dilu- 
uium ignis advindiclam 
breui attrahet.Domi 
nusbenign£nos 
feruet, A. 
men. 

F I N I S. 



2 U S I £ E^E. 

Per Henricum Petri, & Pctrum 
Pernam. 



M